Zihniyet bir toplumsal grubun örtük referans sistemidir. Bu toplumsal grup paylaşılan ortak anlayışsayesindetürdeştir.Sözkonusureferans,.siste~ mi şeylerin bellibir biçimde görülmesini,dolayısıyla bu anlayışla uyumlu tepkiler ve davranışlar gösterilmesini olanaklıkılar. Zihniyeti “eğitim cşekillendirjr.’ Toplumsal yaşamda edinilmiş bütün deneyler, kendi yargı’ ve davranış alışkanlıklan olan değişik gruplara katılun’ zihniyeti biçimlendirir. Bizimkarmaşık toplumlarımızda, alınan eğitim, toplumsal yaşarnda edinilmiş deneyler, kültürel gruplar… çoksayıda ve ‘ çeşitlidir, değişik zihniyetler aşılar. Toplum demek ki, her biri olaylarıfarklıbirbi-‘ çimde gören gruplardan oluşurvHer bir grup doğal olarak, kendibakış açısını diğer grupların paylaşmasını ister, çünkü kendireferans sistemi her halükarda eniyisidir. Değişik bakış açıları arasındaki bu çatışma toplumsal yaşamın temellerindenbiridir (ohalde zihniyetler kısmen’ideolojilerle çakışırlar). , Zihniyetierin incelenmesi toplum içinde yaşamın temel sorunlannı anlamamıza yardımcı olacaktır. Zihniyetleri şekillendiren etkiler nelerdir? Bu’etkiler kendilerini nasılgösterirler?Zihrıiyetlerle öğretilerin, ideolojilerin ve değerlerin ilişkisi ne- . elir? Zihniyetler nasıl evrilir ve değişir? ‘ Bütünbunlar, incelenmesi, hemen her gün göz- , . lemlediğimiz toplumsalolguları daha iyi anlamamıZl sağlayacaksorunlardır. 7 BİRİNcİ BÖLÜM KÜLTÜR ‘VE ZiHNİYET .
Sosyal bilimlerde kullanılan bir çok terim gibi, zihniyet kavramı başka.:kavramlarlailintilidir (ve çoğu zaman onlarla kesişir). ‘ , . Zihniyet bir grubun içselleştirilmiş olan kült:ürüne atıf yapmadan anlaşılamaz;bu içselleştirilmiş kültür de kendi yanından kültürel öncüller ve kültürel kişilik nosyonuyla ilgilidir.; , , Zihniyetin ne demek olduğunu,,ancak bu bir kaç. tanımı yaptıktan sonra daha iyi anlayabiliriz. i. Kültür En basit ve günlük anlamıylakültür terimi, belli bir bilgi biçimini ifade eder., Bu nedenle,’ mühendislik eğitimigörmüş birinin teknik ya da bilimsel. bir kültürü olduğu, bunakarşıhk edebiyat okumuş veyaedebiyat tutkunu birinin edebi bir kültüre sahip olduğu söylenebilir. Bu anlamda kultur, tümüyle birbiriyle kaynaşmış bir bilgi bütününedayanan bir düşünce şekillenmesidir; bu bilgi bütünü akıl yürütmenin. şeyleri görme ve aynı zamanda belli sayıda “nesne” karşısında davranış ayarlama biçimlerinin örtük .referanslarmı oluşturur (örneğin mühendis edebi kişilerin aksinemekanik, teknik olan şeylere eğilim gösterir, bu tür şeyler karşısında kendini daha rahat hisseder). Bu basit kültür nosyonu sosyolojik kültür nçsyonunu oluşturmamızdayardımcı olacaktır. Sosyolojide kültür terimibir grubun (az ya da 8 çok genişjüyelerinin ortak edinimlerinin bütününü , ifade’ eder. Bu edinimler şeylerin algılanma’sında, yapılan değerlendirmelerdebilinç-dışı ve sürekli referans işlevi görürler, davranışların yönlendirilme- .
sinde etkili olurlar. Bu edinimlerin ne olduğu az çok bellidir, bilgilerle olduğu kadar fikirlerve inanışlar, yargı normlan, koşulIandırmalar, davranış ve tutumlar, tasa. rımlar ve toplumsal modellerle de ilgilidirler. Bun-‘ lar ruhsal yaşamımızdaherzaman bilinçsizce var- . hklannı gösterirler. Biz bu edinimleri farkında 01- “madan “kültürel grubulımuzundiğer üyeleri ile paylaşırız. Kültürün ünlü tanımı açımlanarak, kültürün her şey unutulduktan sonra. grubumuzun diğer menstiplarıylabirlikte, bize ortaklaşa kalan şey 01- .duğu. söylenebilir. Bunu açıklamak için bir örnek . ele alıyorum. , “Bir dostum bir süre kalmam için apartman dairesini bana yerdi, diyelim. Bu apartman dairesi benim dairemden farklıdır. Düzerılenişi, dekorasyonu,.
vb. beni hoşbir biçimde tedirgin edecektir. “Ama aslında bildiğimbir mekandayınıdır. “Akşam daireye geldiğimde, ‘ışiğı yakmak’ için. aranırım, ‘Gece konutta elektrikle aydınlanılır’ fikri bilinçsiz ve basit bir fikirdir. Batılı bir eğitim almış olan herkes bu fikri paylaşır. Bu fikir bir kültürel ‘edinimdir. Bu’türden bir ‘inanış’ muhakkak ki davranışlanmıza yön verir. ışığı yakacak olan düğmeyi bize arattırır,
Zihniyetler – Alex Mucchielli
PDF Kitap İndir |