Josef Stalin – Anarşizm mi? Sosyalizm mi?

1905-06 kışında, Prens Peter Kropotkin’in izleyicilerinden olan Gürcistan’daki bir grup anarşist, Kafkasya’da, marksistlere karşı şiddetli bir ideolojik kampanyaya girişti. Bu grup, şimdi, Tbilisi olan Tiflis’te birkaç gazete yayınladı. Anarşistler, işçi sınıfı arasında hiç bir desteğe sahip değillerdi, ama sınıf-dışı (declassed) ve küçük-burjuva gruplar arasında bazı başarılar elde ettiler. Stalin, anarşistlere karşı “Anarşizm mi, Sosyalizm mi?” genel başlığı altında, Gürcüce bir dizi makale yazdı; bu kitapçık bu makalelerden oluşmaktadır. İlk dört makale, Haziran-Temmuz 1906’da (20 Hazirandan 14 Temmuza kadar), Tiflis’te, Josef Stalin’in yönetimi altında yayınlanan günlük bolşevik gazetesi Akhali Çovreba’da (“Yeni Yaşam”) orijinal haliyle yayınlandı. Gazete yetkili makamlarca kapatıldığından dizi devam edemedi. Makaleler, Aralık 1906 ve Ocak 1907’de, biraz düzeltilmiş bir biçimde, 14 Kasım 1906’dan, Tiflis valisinin emriyle 8 Ocak 1907’de kapatılana kadar Tiflis’te yayınlanan haftalık bir sendika dergisi olan Akhali Droyeba’da (“Yeni Zamanlar”) yayınlandı. Editöre ait bir açıklamada şöyle deniyordu: “Geçenlerde, Hizmet işçileri Sendikası bize bir mektup yazarak, sosyalizm, anarşizm ve benzeri sorunlar üzerine makaleler yayınlamamızı önerdi. … Diğer bazı yoldaşlar da aynı istekte bulunmuşlardı. Bu istekleri hoşnutlukla karşılıyor ve makaleleri yayınlıyoruz. Bu makalelere gelince, bazılarının, Gürcistan basınında zaten yayınlanmış olduğunu belirtmemiz gerekiyor, (ama yazarın elinde olmayan nedenlerden ötürü bunlar tamamlanmamışlardır). Gene de, bütün makalelerin tamamını yayınlamayı gerekli gördük ve yazardan, onları halkın daha iyi anlayacağı bir biçimde, yeniden yazmasını istedik ve o da bunu severek yaptı.” Tiflis bolşevik günlük basınında dizilerin yayını sürdürüldü: bunlar, Şubat 1907’den -“aşırı eğilimi” yüzünden- 6 Mart 1907’de kapatılmasına kadar Çıveni Çovreba’da (“Yaşamımız”) ve sonra da Nisan 1907’de Dro’da (“Zaman”) yayınlandı. Ancak, dizi hiç bir zaman tamamlanamadı. 1907 ortalarında, Stalin, Bakü’ya gitmek üzere Tiflis’ten ayrıldı, birkaç ay sonra da orada tutuklandı.

Eşyaları aranırken son bölümlere ait notları kaybolmuştur. ÇAĞDAŞ toplumsal hayatın odağı, sınıf mücadelesidir. Bu mücadele sırasında, her sınıfa, kendi ideolojisi yol gösterir. Burjuvazi, kendi ideolojisine, [şu] sözde liberalizm’e [1] sahiptir. Proletarya da kendi ideolojisine sahiptir – bu, çok iyi bilindiği gibi, sosyalizmdir. Liberalizme, bütün ve bölünmez bir şey olarak bakılmamalıdır: bu, burjuvazinin farklı tabakalarına tekabül eden farklı eğilimlere bölünmüştür. Sosyalizm de, bütün ve bölünmez değildir: onun içinde de farklı eğilimler vardır. Biz, burada, liberalizmi incelemeyeceğiz – bu görevi başka bir zamana bırakmak daha iyi olur. Okuyucuya, yalnızca sosyalizmi ve onun eğilimlerini tanıtmak istiyoruz. Sanırız,, bunu daha ilginç bulacaktır. Sosyalizm üç ana eğilime ayrılmıştır: reform, anarşizm ve marksizm. Reformizm, (Bernstein [2] ve diğerleri), sosyalizmi uzak bir hedef olarak görür, bundan öte bir şey değil, ve gerçekte sosyalist devrimi reddeder ve sosyalizmi barışçı araçlarla kurmayı amaçlar. Reformizm, sınıf mücadelesini değil, sınıf işbirliğini savunur. Bu reformizm, gün geçtikçe çürümekte, gün geçtikçe sosyalizme benzer [yanlarının] tümünü yitirmektedir ve bizce, bu makalelerde, sosyalizmi tanımlarken, [reformizmi] incelemenin hiçbir gereği yoktur. Marksizm ve anarşizme gelince iş başkadır: her ikisi de, bugün, sosyalist eğilimler olarak kabul edilmektedir, her ikisi de birbirlerine karşı şiddetli bir mücadele vermektedirler, her ikisi de kendilerini, proletaryaya gerçek sosyalist doktrinler olarak sunmaya çalışmaktadırlar ve kuşkusuz, bu ikisinin incelenmesi ve karşılaştırılması, okuyucuya çok daha ilginç gelecektir.

Biz, “anarşizm” sözcüğü söylenince küçümseyerek başını çeviren, yukardan bir havayla elini sallayarak, “Neden bunun üzerinde vakit harcamalı? Hakkında konuşmaya bile değmez” diyenlerden değiliz. Bizce, böyle ucuz “eleştiriler” hafifliktir ve [hiç bir] yararı yoktu. Biz, anarşistlerin “arkalarında yığınlar bulunmadığı, ve bu yüzden, pek tehlikeli olmadıkları” düşüncesiyle kendisini avutanlardan da değiliz. Bugün sorun, kimin, daha büyük ya da daha küçük “yığınları” arkasından sürüklediği sorunu değildir; önemli olan doktrinin özüdür. Eğer anarşistlerin “doktrini” gerçeği yansıtıyorsa, o zaman açıktır ki, [anarşizm] kendine mutlaka bir yol açacak ve yığınları kendi etrafında toplayacaktır. Ama, eğer geçersizse ve yanlış bir temel üzerine kurulmuşsa, çok devam edemeyecek ve ayakları havada kalacaktır. Ama anarşizmin geçersizliği kanıtlanmalıdır. Bazı kişiler, marksizmin ve anarşizmin aynı ilkelere dayandığını ve aralarındaki anlaşmazlıkların yalnızca taktiklere ilişkin olduğunu sanırlar, öyle ki, bu kişilerin görüşüne göre, bir eğilimi diğerinin karşısına çıkartmak yanlıştır. Bu, büyük bir hatadır. Biz, anarşistlerin, marksizmin gerçek düşmanları olduğuna inanırız. Bunun sonucu olarak da, gerçek düşmanlara karşı gerçek bir mücadele verilmesi gerektiğini savunuruz. Bu nedenle, anarşistlerin “doktrinini” baştan sona incelemek ve bütün yönleriyle iyice değerlendirmek zorunludur.

.