Bilindiği gibi Türkiye Solu’nda uzun yıllar revizyonizm, pratiğe ışık tutmayan entellektüel tahlilleri, kuyrukçu çalışma tarzı ve iğrenç ilişkileri ile etkin ve yönlendirici unsur olmuştur. 1961 Anayasası’nın oluşturduğu sınırlı demokratik haklar, bu akıma hiçbir tarihsel dönemde olmayan maddi bir ortam yaratmıştır. Devrimci hareket, devrimci-milliyetçi bir rotanın peşine takılarak, onun himayesinde entellektüel planda yıllar önce sosyalizmin ustaları […]
“Öte yandan Sadun Aren ve Fatma Hikmet İşmen arkadaşlarımız gene son günlerde Zonguldak ve Karadeniz Ereğlisi’ne gitmiş oralarda partili arkadaşlar ve emekçilerle görüşmüşler, çeşitli sorulara cevap vermişler ve teşkilatın sorunları üzerine bilgi edinmişlerdir.” (Emek, 14 Temmuz 1969, Sayı 6) Oportünizm çeşitli kılıklara bürünerek sosyalist hareket içinde ortaya çıkar. Oportünizmin kılığını o ülkenin ekonomik ve sosyal […]
“Biz askeri paktlarımızı kurmayı ve sağlamlaştırmayı hedef alan tedbirlere devam etmeliyiz… Büyük ölçüde politik ve askeri nüfuz garantileyecek genişlikte bir ekonomik yayılma planını Asya, Afrika ve diğer az gelişmiş bölgelerde uygulamak zorundayız… -Yardımda- birinci gruba, bizimle dost olan ve bize uzun süreli askeri paktlarla bağlanmış olan ülkeler girer. Bu ülkelere yapılacak yardımlar ve açılacak krediler […]
12 Eylül 1980 öncesi dönemde, yıllarca kamuoyunu meşgul eden ve üzerindeki perde kaldırılmadığı, hakkında kamuoyuna doğru bilgiler aktarılmadığı için bugün de önemini koruyan ve önce bir tartışma şeklinde başlayan “Kontr-gerilla Kampanyası” nın hikâyesi, diğer bir deyimle bu kampanya döneminin hatıraları kitabımızın konusu oluyor. Hatırlanacağı üzere, ülkemizde belirgin çizgileri ile 1973’lerde bir kontr-gerilla kampanyası başlatılmıştır. Bu […]
“Bilim ve Postmodernizm Tartışmaları: Postmodernizm ve Sol”, bgst Yayınları‘nın 2007- 2008 yayın programında yer alan “Bilim ve Postmodernizm Tartışmaları” dizisinin ilk kitabı. Dizi, önüm tartışmaları besleyen temel faktörlerden biri oldu. Batılı ülkelerin sömürgeci (onların deyimiyle “medenileştirici”) faaliyetlerini, ulaştıkları bilimsel gelişmişlik düzeyiyle meşrulaştırma çabası, haklı olarak bilimin tarafsızlık iddiasının tartışılmasına yol açtı. Batılı endüstrileşmiş ülkelerin Üçünçü […]
Coğrafya Açısından Avrasya Avrupa, coğrafya açısından Asya kıtasının bir yarımadasıdır. Asya, bu yarımadasıyla birlikte Avrasya diye anılıyor. Başka deyişle Avrasya, Asya ve Avrupa kıtasının bütünüdür. Ancak Avrasya kavramına, siyasette ve stratejide özel içerikler yüklenmektedir. Özellikle Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonraki saflaşma ve rekabette, bu anlamların öne çıktığını görüyoruz. Çünkü 1990’dan itibaren, o güne kadar Sovyetler Birliği’nin […]
Dündar Kılıç ile ilgili bir kitap yazma düşüncesi Reis kitabının1 çıktığı 1997’nin son aylarından beri aklımdaydı. O günlerden birinde, yıllar öncesinden ailece tanıştığımız Doktor Turhan Temuçin Ağabey’in evinde akşam yemeğine davetliydik. Yemek sırasında Turhan Ağabey bizim için balıkçılar çarşısından arayıp seçtiği, kendi elleriyle ayıklayıp pişirdiği balıkların hangi denizlerde yaşadığını, türünü, yakın akrabalarını, hangi çeşit oltayla […]
Modern çağlarda çoğu Ortadoğulu’nun bilinçlenmesinde hakim unsur Avrupa’nın -daha sonraları genelde Batı’nın- etkisi ve bunun getirdiği değişim -bazılarına göre köksüzleşme- olmuştur. Bölgenin modern tarihi hızlı ve metazori bir değişim, yabancı bir dünyanın tehdidi ve siyasi gelgitlerle doludur. Bu değişimin ekseninde dış faktörlerin yanı sıra bölge dinamiklerinden beslenen ve değişimi daha da ileri götürmek isteyen pek […]
Althusser’in Marksist teoriye en önemli katkılarından biri, hiç kuşkusuz, “Devletin İdeolojik Aygıtları” adlı teorik metnidir. Marksist filozof bu yazısında klasik felsefenin ezelî “ruh-madde” karşıtlığının dışına çıkıyor ve “ruh”u ya da “düşünce”yi, maddenin belirli ölçüde çarpıtılmış bir yansıması değil, toplumun somut pratikleri ve aygıtları içinde oluşan, maddî bir nesne olarak tanımlıyor. Bu tür bir ele alış, […]
MUSTAFA KEMAL, sonraki adıyla Kemal Atatürk, yirminci yüzyılın ilk yarısını olağanüstü kişiliğiyle etkilemiş büyük bir asker ve devlet adamıydı. Onu çağının diktatörlerinden ayıran iki önemli nokta vardı: Dış politikası, sınırları genişletmek yerine daraltmak esasına; iç politikası ise kendi ölümünden sonra da ayakta kalabilecek bir siyasal sistem kurmak düşüncesine dayanıyordu. Bu gerçekçi ruhladır ki, memleketini yeniden […]
Şiddet; cinayet, işkence, darbe (vuruş) ve etkili eylem, savaş, baskı, suçluluk, terörizm vb. demektir. Birbirlerine uymayan tüm bu olgulardan, şiddetin yapısını açıklayan bir tanıma nasıl ulaşılacaktır? I. “Şiddet”in Anlamı ve Etimolojisi Konuya getirilebilecek güzel bir yaklaşım, günlük kullanım ve eLimoloji açısından araştırma yapmak olacaktır. i) Çağdaş Fransızca sözlükler (örneğin Robert, 1964), şiddeti; a) Bir kişiye, […]
Bu araştırmayı, Türk Devrimi ve Sonrası başlıklı kitabımın devamı olarak 1970’lerde kaleme almaya başlamıştım. 12 Mart Rejimi’nin karanlık atmosferinde yaşıyorduk ve o dönemde kitaplar yazılmıyor, daha çok yakılıyorlardı. Kollektif bir çekingenliğin “Ara Rejim” olarak isimlendirdiği bu yıllarda, çok partili hayata geçiş koşullarına eğilmek ve demokrasimizin “ilkel günahı’nı aramak ilginç bir çalışmaydı. Ne var ki 12 […]
Bu kitapçıkta Türkiye’nin cumhuriyet dönemi anayasalan inceleniyor ve karşılaştırılıyor. Meşrutiyet dönemi Osmanlı anayasalanna hiç deginilmemesinin iki nedeni var: Birincisi yer sınırlaması ve konuyu daraltma gereği. İkincisi ve belki de daha önemlisi, Cumhuriyet anayasalarının kendi içinde bir bütünlük taşıması ve anlaşılmak için meşrutiyet anayasalanna geri gidilmesini belirleyici ölçülerde gerektirmemesi. Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye ulus-devletine geçilirken, ekonomik-sosyalkültürel yapılarda […]
Muhafazakârlıktan neyi anlamak gerek? ‘Terim bir bakıma açıklıktan uzaktır ve tanımı tartıŞ™^ kaynağıdır. Hangi anlamını akılda tutmalıyı?:? Bu soru, yalnızca basit bir sözcük dağarcığı sorur^u değildir, temel sorunları kapsar. Sözcükten ve önce siyasal sözcük dağarcığırtm ya da dağarcıklarının içindeki tarihinden hareket edelim. Muhafazakâr terimi, siyasal anlamı ile önce Fransızcada ortaya çıktı. Restorasyon’da doğdii ve ilk […]
Toplumsal Sınıf’tan ne anlaşılmalıdır? Bu terimin anlamı iJdrcilve’değişken, tanımı da sürekli bir tartışmakaynağıdır. Toplumsal sınıf terimi ile “aynı aileden başka kesimlerin (işçi sınıfı, üst sınıf, burjuva sinıfı, vb.) modern dillerdeki kökeni görece yenidir. Çeşitli Batı dillerindeki tarihi de oldukça karmaşıktır: Terim, Marx’ın damgasını yemiş olsa bile hiçbir zaman tam anlamıyla yerleşmemiş ve ?:aman içinde pek […]
Bu üç ciltte Osmanlı tarihi alanında altmış yılı aşan bir sürede yapmış olduğum araştırmalarımı, belli bir bakış ve kronoloji çerçevesinde toplayıp okuyucularıma sunmayı düşündüm. Esere Devlet-i ’Aliyye adını koyduk, zira Osmanlılar kendi devletlerini Devlet-i ’Aliyye-i Osmâniyye diye adlandırmıştır. Seçmeler için bu üç cildi plânlarken Osmanlı Devleti’nin bir beylikten Orta-Doğu ve Balkanlar’ı hükmü altına alan güçlü […]