İngiltere’nin becerikli Berlin Büyükelçisi, güncesinin 26 Şubat 1926 tarihli yaprağına, bu müzakerelere ilişkin olarak şunları not etmekteydi: “Foreign Office, Almanya’nın, Polonyalıların hak taleplerine karşı çıkmakla, aptallık yaptığı düşüncesinde. Çünkü Almanya sussa dahi, Polonya’nın Konsey’e girişine şiddetle karşı çıkacak çok üye vardı, diyor. Ama ben o düşüncede değilim: Öyle sanıyorum ki Almanların bu enerjik protestosu olmamış […]
İki büyük olay, Birinci Dünya Savaşı’nın sona erişi ve Rusya’da patlayan Sosyalist Ekim Devrimi’nin zaferle sonuçlanması diplomasi tarihinde yepyeni bir çağın başlangıç noktasıdırlar. Bu yeni dönem, temel karakterini şu iki ana öğede bulur: Birincisi birbirlerine kesinlikle karşıt iki sistemin, kapitalizm ile sosyalizmin birlikte varoluşu, karşılıklı etkileşme hâline girişi ve mücadelesi. İkincisi ise kapitalizmin tüm çelişkilerinin, […]
Günümüzde uluslararası ilişkiler disiplini olarak bilinen alan İkinci Dünya Savaşı’nın hemen sonrasında ortaya çıktı. İki dünya savaşı arasındaki dönemde Norman Angell, David Mitrany gibi liberal düşünürler, Milletler Cemiyeti ve devletler arasında savaşı yasaklayan Briand-Kellogg Paktı gibi kurumları dünya barışına giden gelişmeler olarak değerlendirdiler. Buna karşı Edward Hallet Carr bu liberal düşünceleri ütopyacılık olarak tanımlayıp, uluslararası […]
Biz rakı içeriz… Türkiye dendiğinde ilk akla gelen birkaç şeyden biri, içine su katıldığında beyazlaşan o anason kokulu sert içkidir. Doğrusu rakı, böylesine güçlü bir kültürel simge olma ayrıcalığını fazlasıyla hak eder. Bu coğrafyada yaşayan uygarlıkların ortak kültür mirasıdır. Dünyada üstüne özgün yemek kültürü geliştirilmiş yegâne içkidir. Batıda şarap yemeğe uygun biçimde seçilir. Ama çilingir […]
Ne kadar çok bakarsam, bir dairenin kavisi üzerinde dizilmiş oldukları o kadar açık hale geliyordu. 1975 yazının bir günü, hayatımı değiştiren ve beni inanılmaz bir maceranın içine çeken bir keşif yaptım. Bu keşif beni Glastonbury, Stonehenge ve Avebury’ye götürdü; ve Mısır’daki Büyük Keops Piramidi’ne. Yolculuğum beni zamanın derinliklerine sürükleyerek antik mitleri ve özellikle efsanevi Atlantis […]
Kuruluş Meseleleri: Osmanlı askerî teşkilatında özel konumlu, maaşlı, daimî yaya ordusu olan Yeniçeri Ocağı’nın kuruluşu hakkında tam bir tarih vermek mümkün olmamakla beraber, bunun belirli bir süreç dâhilinde gerçekleşmiş olduğu açıktır. Osmanlı Beyliği’nin Orhan Bey zamanındaki (1324- 1362) yeni fetihler sebebiyle daha fazla askere ihtiyaç duyulmaya başlandığı ve bunu sağlamak üzere savaş esirlerinden istifade edilmesi […]
Osmanlı’da İmamlar ve Bir İmamın Günlüğü adıyla takdim etmekte olduğumuz bu çalışma, iki kısımdan meydana gelmektedir. Çalışmanın imamlar ağırlıklı olarak işlenmiş bulunan birinci kısmı, konu hakkında genel bir değerlendirme girişimi olup imamlar dışında hatib, müezzin gibi camiilerdeki diğer cihet sahiblerini de ele almaktadır. Burada, konu ile ilgili arşivlerimizde mevcud çok sayıdaki belgeden ve bu belgelere […]
Kâzım Karabekir, Ulusal Kurtuluş Savaşımızın en önemli komutanlardan birisidir. 1882 yılında İstanbul’da doğan Karabekir, 1902’de Harp Okulu’nu, 1905 yılında da Harp Akademisi’ni birincilikle bitirdikten sonra Manastır’a atanmış; Ener Bey ile sonradan «îttihat ve Terakki» adını alan «Osmanlı Hürriyet Cemiyeti»ni Manastır merkezini kurmuş; bölgede Rum ve Bulgar çetelerine karşı saaşmış; 1907’de de İttihat ve Terakki Derneği’nin […]
Muhterem babamız Kâzım Karabekir Paşa, 1933’te bastırdığı İstiklal Harbimizin Esasları adlı eserinin önsözüne şöyle başlar: “Medeni camialarda, her hadiseyi müteakip alakadarlar derhal hatıralarını milletlerinin ve cihan ve tarihin huzuruna arz etmeyi en kutsi bir vazife bilirler. Biz tarihimizin en mühim hadiselerinin içinde yoğrulduğumuz halde bu mühim borcu ödemekte bazı sebeplerin tesiri ile geç kaldık. Daha […]
Vazifelerin yerine getirilmesinin kahramanlık olmadığına; kahramanlığın, vazifenin bittiği yerde başladığına ve vatan hayrına en aziz varlıkların fedasının sona erdiği yerde tamamlandığına inanan Kâzım Karabekir Paşa’nın hayatı, kişilerin ibret alacağı tarihi bir örnektir. Kâzım Karabekir Paşa herkesin hayatından çıkarılacak bir ders olduğunu, bu nedenle gelişmiş toplumlarda olduğu gibi, herkesin hatıratını yazması gerektiğini belirtir. Bu düşünce ile […]
“Günlükler” kitabı ile Kâzım Karabekir Paşa’nın hayatını, günü gününe tuttuğu notlarla kamuoyunun bilgisine sunmaktayız. Paşa’nın vefatı üzerine eşi İclal Hanım’ın son cümleyi yazdığı günün üzerinden 61 yıl geçti. Bu süre zarfında Kâzım Karabekir hakkında çok yazı yazıldı, çok söz söylendi. Yazılanlarla söylenenlerin bir kısmı gerçeği ortaya koyarken, bir bölümü de Karabekir’in fikir ve eylemlerini çeşitli […]
MÖ sekizinci yüzyılda huzursuzluk daha da yayılıyordu, belli başlı dört bölgede peygamberlerle bilgelerden oluşan etkili bir kalabalık yeni bir çözüm arayışına girdi. Alman filozof Karl Jaspers bu döneme “Eksenel Çağ” (Axial Age) adını vermişti, çünkü insanlığın ruhsal gelişimine damgasını vurmuştu; kadınlarla erkekleri bugüne dek beslemeyi sürdüren içgörüler bu dönemde kazanıldı. 67 Bildiğimiz kadarıyla bu çağ […]
Coğrafi Keşifler Çağı (1400-1600), insanlık tarihinin çok özel bir dönemidir. İki yüzyıllık bu çağda yeni kıtalar keşfedildi, dünya denizden ilk kez dolaşıldı, ticaret dünya ölçeğinde yapılmaya başlandı, ilk kez deniz aşırı imparatorluklar kuruldu ve bütün bunlara bağlı olarak yeni keşfedilen kıta ve bölgelerin birikmiş ya da doğal servetleri başka bir kıtanın,Avrupa’nın ekonomik, ticari, bilimsel, teknolojik […]
Osmanlı İmparatorluğu, Roma ile birlikte dünya tarihinde görülen en büyük devlet olma rekorunu elinde tutmaktadır. Osmanlılar, İslâmî değerlere sıkı sıkıya bağlı kalmışlar, bu değerlerle örtüşen milli törelerini de korumasını bilmişlerdir. Genlerinde var olan ve inançları ile pekişen adalet ve insanlık duygusu ile hakimiyet alanlarına giren her yerde adaletin sağlanmasını birinci görev bilmişler; bu ideal ile […]
Mitler üzerine yazan en tanınmış yazarlardan biri olan Joseph Campbell bu klasik yapıtında, dünyanın bütün mitolojilerinde “kahraman”ın yolculuğunun ve dönüşümünün izini sürerek tek bir arketipik kahramanın varlığını ortaya koyuyor. Ortadoğu’dan Hindistan’a, Güney Afrika’dan Sibirya’ya yayılmış insan coğrafyası üzerinde Gılgamış, Buddha, Odysseus, Thor, Cuchulainn hep aynı işlevi yerine getirir: insanı benzerleri arasında kendisi olacağı bir yolculuğa […]
Tanrının Maskeleri’nin ilk cildinin 1959’da yayımlanmasının üzerinden daha iki yıl bile geçmeden, Doğu Afrika’nın Tanganika bölgesinde, Olduvai Gorge’de, dünyadaki ilk insan türlerinin tarihini bir milyon yıldan daha eskiye götüren bir dizi yeni keşif oldu. Güney Afrika’da altı ayrı yerden çıkarılan önceki buluntular, ilk insan türünü İÖ yaklaşık 600 bine tarihlerken (bkz. aşağıda s. 379-382), yeni […]