60’lı yılların ortalarında doğanlar bile iyi-kötü hatırlar, bir dönem İstanbul’daki tiyatrolarda geniş kadrolu, yerli ya da yerlileştirilmiş vodviller oynanırdı: Turist zannedilen aslında Türk’tür, fahişe zannedilen aslında kendi halinde bir akrabadır, olaylara yol açan büyük miras aslında borçtur, yurtdışına okumaya gönderilen çocuk “bir garip” halde geri döner, evdeki yaşlılar duvarda fotoğrafı asılı paşa dedenin anılarıyla yaşar, […]
“Yigitler diyari” namiyla taninan ilimizde bir sarsinti olmustu geçtigimiz yillarda… Öyle büyük siddette bir deprem degildi aslinda, ama hastanede yüzlerce yarali vardi. Önce binalar yikildi sanilmisti. Oysa önemli bir enkaz da yoktu. isin asli sonradan anlasildi: “Deprem” lafim duyan “yigitler” evi barki, çoluk çocugu ortada birakip kendilerini balkondan atmislardi. Önemsiz bir sarsinti, evleri degilse bile, […]
Propaganda Yayınları olarak Kara Dergisi’ni canlandırmaktan, yarattığı entelektüel ve devrimci mirası gündeme getirmekten büyük gurur duyuyoruz. Ekim 1986’da çıkan ilk sayısıyla, Kara dergisi liberter ve anarşist düşüncenin bu topraklardaki tarihi açısından büyük, hem de çok büyük bir aşamadır. Kara’nın önemini anlamak için her şeyden önce derginin yayınlandığı darbe sonrası dönemi anımsamak yeterli olacaktır. 1986 yıllarında, […]
Efendisiz, Türkiye’de yayınlanan anarşist dergilerin belki de en az bilinenidir. Her ne kadar yıllar sonra, apayrı bir grup tarafından (sürekli adı kendisiyle karıştırılan) ‘Efendisizler’ adlı bir dergi çıkarılmış olsa da, 1980‘lerin Efendisiz’i az bilinir bir dergi olarak kalmıştır. Kasım 1988’den Ekim 1989’a dek geçen süreci kapsayan altı sayılık ömrüne, Efendisiz, küçücük puntolarla bir çok yazı […]
Ateş Hırsızı, anarşizmin Türkiye’deki yolculuğunda iki açıdan büyük önem taşır. İlk sayısının 1992 yılının aralık ayında, 10. ve son sayısının ise Nisan 1999’da yayınlanmasıyla, Ateş Hırsızı, kendisinden sonraki anarşist dergi geleneğinde, acısıyla tatlıyısla, belirleyici olmuştur. Dikkat edilirse ve daha önce yayınladığımız Kara ve Efendisiz dergileri seçkileriyle karşılaştırılırsa fark edilir; Kara ve Efendisiz ihmal edilebilecek aksamalara […]
Apolitika dergisinin gönlümde apayrı bir yeri var. Öncelikle, ilk anarşizm tedrisatımı ilk aldığım dergi Apolitika’dır. İkincisi, Apolitika’nın üslubu bana anarşist kuramın, bir çok diğer kuramsal bombardımanın yaşandığı siyasette, sıkıcı olmadığını öğretmiştir. Belki bu nedenlerle, bu cildi nispeten uzun tutmaktan gocunmadık. Apolitika, kısacık yayın hayatında, dolu dolu yayınladığı yedi sayısıyla, anarşizmin biraz ciddi, biraz da entelektüel […]
Amargi dergisini düşündüğümde, aklıma ilk gelen sözcük polemik oluyor. Belki İnternet’in yarattığı şımarık ve küstah iletişim kültürünün oluşumundan çok önceleri yayınlanmış olmasındandır, ben bu polemikleri ve tartışmaları oldukça faydalı ve olumlu bulmuşumdur hep. Ateşli, kimi zaman saldırgan ve ironik ve biraz küstah ve ukala, kimi zaman şevkatli bir ton barındıran bu tartışmalar, bana sorarsanız, bugün […]
Dünya 21. yüzyılın ilk yıllarını yaşıyor. Bu yeni yüzyıl şimdiden düşünemeyeceğimiz, düşleyeme-yeceğimiz kadar büyük değişikliklere gebe olacak. Savaş sonrası dönemde bizi şaşırtan hatta korkutan buluşlar, radarlar… mikroskobik yongalar… bilgisayarlar… internetler… anakaralar arası füzeler… uzayda dolaşan astronotlar… Jüpiter’e gönderilen uzay gemileri. Belki, önümüzdeki yüzyılın yarısına varmadan bunların hepsi teknolojik kadrodan çıkmış olacak. Yerlerini başkaları alacak. Yaşadığımız […]
Bu Düzen Değişmelidir adlı kitabımın ikinci baskısı söz konusu olduğunda ilkin duraksadım. Bu Düzen Değişmelidir, 1968’de Millet Meclisi’nde Cumhuriyet Halk Partisi Grubu adına yaptığım uzun bütçe konuşmasına dayanarak hazırlanmış bir kitaptı. Şimdi yıl, 1973… Üstünden beş yıl geçtikten sonra böyle bir kitabın güncelliğini yitirmiş olması gerekir diye düşündüm. Fakat kitabı bir kez daha gözden geçirdiğimde […]
1937-38 yıllarında Dersim’de yaşanan toplumsal travmanın doğrudan tanıklarıyla yapılmış görüşmeler, konuyla ilgili otobiyografiler, biyografik çalışmalar, Osmanlı dönemindeki resmi raporlar, yazışmalar, mektuplar, Cumhuriyet dönemindeki askeri ve sivil bürokrasi raporları vb. kaynaklar kullanılarak onlarca kitap yayımlanmış, birkaç da belgesel film yapılmıştır. Bu toplumsal olaylarla ilgili yazılı kaynakların pek çoğunun ya resmi ya da muhalif ideolojiler ekseninde biçimlenmiş […]
Ben nereden geliyorum? Kimbilir bu soruyu kendinize kaç kere sormuşsunuzdur? Anne-babamızı, hatta dedelerimizi tanıyor olabiliriz, ancak daha gerilere gitmeye çalıştığımızda, birçoğumuz, takip ettiğimiz izin sisler arasında kaybolduğunu görürüz. Ancak hepimiz, vücudumuzdaki her hücrede atalarımızdan gelen bir mesaj taşırız. Bu mesaj, DNA’mızda, yani nesilden nesle aktarılan genetik unsurlarımızda saklıdır. DNA’nın içinde yalnızca bireysel hikâyemiz değil, insan […]
Modern antropolojinin kurucusu Malinowski, uzun yıllar Londra Üniversitesi’nde profesörlük yaptı. Trobriand yerlilerini yerinde inceledi. İlkel toplumların incelenmesinde psikolojik analizi ilk uygulayan bilim adamı oldu. İLKEL TOPLUMLARDA CİNSELLİK VE BASKI adlı kitabında Malinowski bize çocukların ve gençlerin özgür cinsel yaşamını anlatıyor. Biyolojik yaşamdan kültürel yaşama geçişte ailenin kuruluşunu, sınıfsız toplumda anasoyu ailesini ve kültürün beşiği olarak […]
Bir varmış bir yokmuş… Bu kitaba ilk başta bu adı vermek istiyordum. Sonunda daha farklı, daha açık bir başlık seçtim. Ancak kitaba başlarken hem bu ilk başlığın çağrıştırdığı hem de metinlerin temelini oluşturan anıyı açıklamam gerekiyor. Yirmi beş yıl önce torunum henüz küçük bir çocukken tatillerini bizim yanımızda, eşimle benim yanımda geçirirdi; torunumla bir kural […]
İster gelip geçici bir hevesle, isterse ciddi bir temas arayışıyla yapılsın, eski Yakındoğu’nun ve özelikle de o bölgenin merkezi olan eski Mezopotamya’nınki gibi yoğun ve bize çok uzak bir kültürel sistemi ele almak zor, hatta can sıkıcı bir iştir. Bu konuda herkes hemfikirdir. Bu antik dünyanın keşfedilmesinden beri bir buçuk yüzyıl geçmiş, o zamandan beri […]
İç Siyaset Gelişmeleri Ankara’ya 13 Ağustos’ta geldim. Başta Atatürk olmak üzere kalabalık bir grup tarafından muhabbetle karşılandım ve Atatürk’ün evine misafir edildim. Nisan ayından beri memleketten uzak kalmıştım. İç siyaset gelişmelerini, Ankara’da olup bitenleri bilmiyorum. Gelir gelmez öğrendim ki, ertesi gün, yani 14 Ağustos’ta yeni hükümet teşekkül edecektir. O zamana göre hükümet üyeleri tek tek […]
İskender Pala Osmanlı, gel tanışalım! 1999 yılındayız. Yeni yıl, herkes için yeni umutlarla başladı şüphesiz. Ekonomik, siyasal, toplumsal pek çok beklentilerimiz bu yıla ertelenmiş durumda. Ama bizi daha ziyade 999 kültürü ilgilendiriyor. Ertelenmeyen, ertelenmesi mümkün olmayan ama beklenen bir kültür yılı olması gerekiyor bu yılın. 1999, tarihimize bakışımızı yeniden formatlayacak ve bizi kendimizle barıştıracak diye […]
