Oguz Saygin – NLP Basarinin Bilimi ve Sanati

Sekiz bölümden oluşan bu eserin birinci bölümünde NLP ilminin ne olduğunu, tarihçesini, açılımını ve faydalarını anlatmaya çalıştık. İkinci bölümde NLP’nin dört basamaklı başarı modeli ile insanların istediklerini elde etmesine yardımcı olan 5-B Kuralı’nı örneklerle anlattık. Üçüncü bölümde NLP’nin iletişimle ve hedefe ulaşmakla ilgili varsayımlarından bahsettik. Dördüncü bölümde temsil sistemlerini ve iletişim anahtarlarını ayrı ayrı anlattıktan sonra aralarındaki ilişkiyi bir tabloda gösterdik. İlk defa bizim tarafımızdan ortaya konan bu tablodaki bilgilerle iletişimin en ince ayrıntılarını yakalamanızı hedefledik. Beşinci bölümde insanların karar verme, öğrenme ve olaylara yaklaşımlarını anlama konusunda çok önemli ipuçları veren meta programları anlattık. Altıncı bölümde dili etkin kullanmamızı ve insanlarla en güzel şekilde iletişim kurmamızı sağlayacak 11 meta model ve milton model dil kalıplarını örneklerle açıkladık. Yedinci bölümde sizi içinizdeki kaynaklara ulaştıracak iki önemli tekniği çerçeve değiştirme ve çapa atmayı anlattık. Sekizinci ve son bölümde ise karakterlerin ve odak noktalarının insan hayatında ne gibi algılama farklılıklarına yol açtığını yine ilk defa tarafımızdan ortaya konan bir tabloyla anlattık. Kitabımızda sadece NLP’nin ve kişisel gelişimin metodolojisini anlatmakla kalmayıp, her bölümle ilgili deneyimlere ve öykülere yer vermeye çalıştık. Bu sekiz bölümü ayrı ayrı okuyup iyice kavradıktan sonra diğer bölüme geçerseniz kitaptan daha çok faydalanmış olursunuz. Kitabı bitirdiğinizde, 1. NLP’nin ilke ve kavramlarını, 2. Kendimizi ve insanları tanıma sanatını, 3. NLP’nin pratik uygulamalarını öğrenmiş olacak ve bunların aile, iş ve sosyal hayatınızda size yeni ufuklar açtığını göreceksiniz.

BÖLÜM 1 NLP ve FAYDALARI 12 NLP ve FAYDALARI Nöro-Linguistik-Programlama bir diğer ifade ile sinir dili programlaması olarak tanımlanan NLP hem bilinci hem de bilinçaltını etkin bir şekilde kullanmak için zihinsel sürecin yeniden yapılandırılması tekniğidir. En genel anlamda, zihni kullanma kılavuzudur. NLP insanların zihinlerinin içini değiştirerek yaşamlarını değiştirebileceklerinin keşfedilmesidir. 1970’lerin başında bir matematikçi, psikoterapist ve bilgisayar uzmanı olan Richard Bandler ile bir dil bilimci olan John Grinder’in üç psikoterapisti (Milton Erickson, Virginia Satir ve Gregory Bateson) modellemesiyle ortaya çıkmıştır. Buradan da anlaşıldığı gibi NLP’nin ortaya çıkışı mükemmelliğin modellenmesiyle olmuştur. O sebeple NLP’yi kişisel mükemmelliğin bilim 15 ve sanatıdır diye tanımlayabiliriz. NLP başlı başına bir pozitif düşünce sistemidir. İnsanların bazıları geçmişteki kötü olaylara takılarak hayatlarını sürdürürler; bazılarıysa geleceğin kaygılarıyla mutsuz bir hayat yaşarlar. NLP, insana geçmişten ders alarak bugüne odaklanmayı ve geleceği planlamayı öğreten bir bilimdir. NLP’nin geçmişi temizleme teknikleri ile kişiler geçmişteki kötü olayların etkisinden kurtulup, hedef belirleme teknikleriyle de bir misyon ve vizyon belirleyerek geleceğe umutla bakarlar. Bu sayede de günlük hayatlarını daha pozitif yaşama şansına sahip olurlar. NLP duygu ve düşüncelerimizi, bizi daha iyi bir duruma getirecek şekilde kullanmanın yollarını gösterirken, iç ve dış iletişimimizin nasıl olması gerektiğini de anlatır. NLP’nin çok çeşitli kullanım yerleri vardır. Bunlardan bazıları eğitim, aile içi iletişimi, sağlık, iş dünyası, terapi, spor ve bireysel danışmanlıktır. Yani hayatın her alanında NLP’yi kullanabiliriz.

NLP’NİN AÇILIMI Nöro. Yaptığımız her davranış ve düşüncenin kaynağı sinir sistemimizdir. Sinir sisteminin temeli de beş duyumuzdur ve bunlar düşünme biçimimizle ilgilidir. 16 Lengüistik (Dil). Duyu organlarımızla aldığımız mesajlar sinir sistemi için bir dil oluşturmaktadır. Dil olmadan düşünceyi zihinde canlandıramaz ve insanlarla iletişim kuramayız. Kendi iç iletişimimizde de dili kullanırız. Kendimizle ve başkalarıyla iletişim kurarken kullandığımız kelime ve cümleler bizi mutluluğa ve başarıya götürebildiği gibi büyük bir umutsuzluğa da sürükleyebilir. Bu yüzden dili etkin kullanmak çok önemlidir. Programlama. Beynimiz beş duyumuz vasıtasıyla saniyede binlerce veriyi alır; ancak bunlardan sadece beş ile dokuz tanesine odaklanır. Beynimizi ve dilimizi başarıya ve mutluluğa götürecek biçimde programlayabiliriz. Programlama davranışlarımızla ilgili bir süreçtir. NLP’nin açılımını şematik olarak şöyle gösterebiliriz. Düşünme Biçimi Dili Kullanma Davranışlar Düşünme biçimimiz kendimizle ve başkalarıyla konuşurken kullandığımız dili belirler.

Bunlar da davranışlarımızı etkiler. 17 O halde düşünme biçimimizi değiştirdiğimizde, kullandığımız dil ve kavramalar; kullandığımız dil ve kavramları değiştirdiğimizde ise davranışlarımız değişir. Bunu bir akrostişle şöyle ifade edebiliriz: Değişimde 4-D Kuralı: Düşünme biçimi-Dili kullanma-Davranışlar-Değişim. NLP’NİN FAYDALARI 1. İyi Bir İletişimci Olmak. NLP, her davranışın bir yapısı olduğunu; bu yapıları öğrenince ya da değiştirince istediğimiz sonuçlara ulaşabileceğimizi söyler. Ayrıca duyarlılığımızın, bakış açımızın ve kişilerle olan iletişimimizin gelişmesini sağlar. Böylece, kendimizle ve başkalarıyla daha iyi diyaloglar kurup, insanları ikna etmeyi öğrendikçe daha iyi bir iletişimci olabiliriz. On yıldır birlikte çalıştığımız hafıza eğitimi, hızlı okuma ve iletişim seminerleri veren Aykut Açkalmaz NLP ile tanışmadan önce kendisini ifade edecek 18 cümleleri dahi kuramayan bir kişiydi. NLP ilkelerini ve iletişim tekniklerini öğrendikten sonra uzunca bir süre bunları hayatına geçirmeye çalıştı. Şimdi ise çok sayıdaki kişiye etkili iletişim seminerleri veriyor. 2. Beyni Etkin Kullanmak. NLP bir meydan okumadır. İnsanın en büyük meydan okuması ise kendi beyninedir.

NLP ile amaç “beyni tarafından yönetilen bir insan” olmaktansa “beynini yöneten bir insan” olmaktır. Böylece en büyük sermayemiz olan beynimizi etkin bir şekilde kullanmayı öğrenebiliriz. Bir insan hangi durumda olursa olsun beynini etkin kullanabilir. Bu konuda en güzel örnek İrlanda’nın en büyük yazarlarından olan Christy Brown’dur. Sol Ayağım kitabının yazarı Christy Brown doğuştan felçli, konuşamayan ve yatağa bağlı bir kişiydi. Öyle ki sadece sol ayağını hareket ettirebiliyordu. Etrafındakiler onun durumundan ümitsizdi. Fakat annesi her gün onun kulağına şöyle söylüyordu: “Sen zihinsel özürlü bir çocuk değilsin Christy, sadece özürlüsün.” Christy Brown altı yaşına geldiğinde bir gün kardeşi yazı tahtasında yazı yazarken sol ayağının parmaklarıyla onun elindeki tebeşiri alarak tahtayı karalamaya başladı. Bu duruma çok şaşıran annesi bu olaydan sonra onu her gün çalıştırmaya karar verdi. Yazmayı öğrenen Christy düşüncelerini anlatmaya başladığında etrafındaki insanlar onun zihinsel özürlü bir insan olmadığını, tam aksine beynini çok etkin 19 kullanan biri olduğunu anladılar. Christy Brown yazdığı ilk kitabı “Sol Ayağım” ile yalnızca irlanda’nın değil, dünyanın en büyük yazarlarından biri olduğunu kanıtladı. 3. Pozitif Düşünmek. NLP bir pozitif düşünce sistemidir.

Hayata çok karamsar ve negatif bakan biri NLP teknikleri ile bakış açısını değiştirip, hayata pozitif bakmayı ve içinde bulunduğu durumdan çıkıp pozitif düşünmeyi rahatlıkla öğrenebilir. İşin en güzel yanı ise kişinin bunu çok kısa bir sürede ve sadece kendi kaynaklarını kullanarak elde edebilmesidir. Metin Şentürk gözleri görmemesine rağmen hayattan lezzet alan neşeli, iyimser ve hayata, hep pozitif bakan bir şarkıcıdır. Ayrıca kendisi ile ve insanlarla çok barışıktır. Bu yapıya sahip olan Metin Şentürk’ ün bir gün ayağı kırılır ve ayağı sarılı bir vaziyette otururken yanından geçen bir tanıdığı ona sorar: “Nasılsın Metin, iyi misin?” Metin Şentürk buna şöyle cevap verir: “Kör, topal idare ediyoruz abi.” 4. İstenmeyen Davranışları Değiştirmek. NLP teknikleri ile bir takım istenmeyen davranışlarımızı değiştirmek çok kolaydır. Değişimler, tamamen kendi içsel kaynaklarımızı referans alan temsil sistemlerimizle gerçekleştirildiğinden çok kalıcı ve çabuk olur. 20 İMKB’de bir seminer veriyordum. NLP teknikleriyle davranışlarımızı rahatlıkla değiştirebileceğimizi söylediğimde katılımcılardan biri bana, “Oğuz Bey bize NLP teknikleriyle istemediğimiz davranışları değiştirebileceğimizi söylediniz ama siz hâlâ sigara içiyorsunuz. Neden NLP ile bunu değiştirmiyorsunuz?” dediğinde ben, “Şimdiye kadar bu davranışımı değiştirmek istemiyordum, ancak bugünden itibaren bu alışkanlığımı bırakıyorum” dedim ve kendime uyguladığım NLP teknikleriyle o gün sigarayı bıraktım, on yıldır da ağzıma sigara koymadım. 5. Hedef Belirleyip Sonuç Almak. NLP ile gerçekleşmesini istediğimiz bir durumu, hayal edip kafamızda canlandırarak bütün duyu organlarımızla deneyimlediğimizde hayatımızda da gerçekleştirebiliriz.

Bunun en güzel örneklerini spor müsabakalarında görüyoruz. Çünkü bir sporcu o müsabakayı zihninde canlandırmadan gerçekte asla başarılı olamaz. 21 Atina olimpiyat oyunlarında altın madalya kazanan Nurcan Taylan bir NLP uzmanı ile çalışma yapmıştı. Nurcan müsabakadan önce ağırlığı yüzlerce defa kaldırdığını hayal etmiş, hatta altın madalyayı boynunda görmüştü. Sonuçta bunu gerçekte de başardı ve Atina olimpiyatlarında altın madalyayı kazandı. 6. İyi Bir Lider Olmak. İyi bir lider olmak için bazı özelliklere sahip olmak gerekir. Esnek olmak, iyi bir iletişimci olmak, öz güven sahibi olmak, motive edici olmak gibi… İşte NLP, tüm bunları bize kazandıran bir rehberdir. NLP’ye göre iyi bir lider olmak için, ilk önce bizi sınırlayan inançlardan kurtularak güçlendirici inanç ve tutumlara sahip olmamız gerekir. NLP hedeflediğimiz liderliğe en kısa zamanda ulaşmamıza yardımcı olur. Galatasaray futbol takımı Avrupa şampiyonu olduğu sene bir yıl boyunca NLP eğitimleri aldı ve bu çalışmalar lider ruhlu olan Fatih Terim’in liderlik becerileriyle birleşince Galatasaray’ın Avrupa şampiyonluğu ortaya çıktı. 7. Öz güven Kazanmak. NLP ihtiyacımız olan öz güveni kazanmamızda bize yardımcı olur.

Bu sayede insanın istediklerini elde etmesi, kendisiyle ve çevresiyle barışık olması sağlanır. NLP ile bilinçaltındaki çatışmaları çözen kişi sınırlandırıcı inançlardan kurtulur ve kazandığı öz güven sayesinde*hedeflerine kolay yoldan ulaşır. Büyük bir öz güven sorunu ile bana gelen Seval Hanım’in çok güzel bir diksiyonu ve etkileyici bir sesi vardı. Ancak ağlamaktan başka hiçbir şey yapmıyordu. Aldığı NLP eğitimleri sonunda kaynaklarının farkına vardı ve bunu en iyi şekilde kullanmaya karar verdi. Kendine olan güveni o kadar arttı ki, şu anda çok dinlenen bir ulusal radyoda çocuk programı yapmakta ve aynı zamanda o radyonun halkla ilişkiler bölümünde çalışmaktadır. 8. Fobilerden Kurtulmak. Bir çok kişi korku ile fobiyi ayırt edemez. Halbuki bunların ikisi de ayrı şeylerdir. Bunların arasındaki en önemli fark, fobinin mantıksız bir korku olmasıdır. Meselâ bir kişi, iri yarı bir köpeği görünce ondan ürküyorsa bu korkudur. Ama kişi ufacık bir köpekten ürküp kaçıyorsa bu fobidir. İşte bu noktada NLP, “Fobiden Kurtulma Tekniği” ile kişiye yardımcı olur. Fobi tekniğinin esası kişinin zihnindeki korkutan görüntüleri, sesleri ve duyguları anlamsız ve komik bir hale getirmek ve bu yolla da fobileri ortadan kaldırmaktır.

Bundan sonra da kişi, olayı bilinçaltında çözdüğü için fobilerden tamamen kurtulur. Walt Disney’in de küçüklüğünden beri bir fare fobisi vardı. 22 23 Walt Disney yazdığı hikâyelerde fareleri kullanıp, onları çok sevimli bir hale getirerek bir nevi fobi tekniği uygulamış ve bu fobisinden kurtulmuştur. 9. Başarı ve Motivasyon Tekniklerini Uygulamak. NLP bize, eğitimde, iş dünyasında, kişisel gelişimde, danışmanlıklarda__hayatın her alanında uygulayabileceğimiz başarı ve motivasyon teknikleri ile de yardımcı olur. Bunu, başarılı kişileri modelleyerek yapma yollarını gösterir. Ayrıca bizlere içimizde gömülü hazineleri bulmamızda da yardımcı olur. Bursa’dan gelerek seminerlerimize katılan, psikolojik danışman ve rehber öğretmen Züleyha Hanım çok güzel özellikleri olan zeki bir insandı. Ancak kendini motive edecek yolları ve teknikleri bilmiyordu. NLP seminerlerinden sonra hayatını değiştiren başarı ve motivasyon tekniklerini öğrendi. Ve artık bunları sadece kendisi kullanmıyor, Bursa bölgesindeki birçok insana da bu teknikleri öğreterek faydalı oluyor. 10. İçsel Kaynakların ve Zihinsel Süreçlerin Farkında Olmak. Kişi kendi içsel kaynaklarının ve zihinsel süreçlerinin farkına vardığında artık önünde yeni bir ufuk açılmış demektir.

Kişiye düşen tek şey bundan sonra o ufka doğru yürümektir. BÖLÜM 2 İSTENİLEN SONUÇLARA ULAŞMAK 24 Hepimizin hayatta ulaşmak istediği bazı sonuçlar vardır. Fakat ne yazık ki birçok insan isteklerine ulaşmadan ya da bunlara nasıl ulaşacaklarını bilmeden, standartlarının çok altında bir hayat sürmektedir. İstediğimiz sonuçlara ulaşmak için beynimizin çalışma sistemini çok iyi bilmeli, kaynaklarımızı bilinçli bir şekilde harekete geçirmeliyiz. NLP’nin başarı modeli bizi istediklerimize ulaştıracak dört adımlık pratik bir yoldur. NLP ‘nin Başarı Modeli: 1. Ne istediğini bilmek. Ne istediğini bilmek; kişinin, kendi kaynaklarının, engellerinin ve çevresinin farkında olarak nereye gittiğini bilmesidir. Ne istediğini bilen bir insanın içindeki kaynaklarını amaçları doğrultusunda kullanması ve hedefine ulaşması, 27 ne istediğini tam olarak bilemeyen bir insana nazaran çok daha kolay olur. 2. Duyusal keskinlik. Bir kişinin gördüklerinden, işittiklerinden ve hissettiklerinden çeşitli anlamlar çıkartarak hedefine doğru gidip gitmediğini anlama becerisidir. Örneğin: Bir yerden bir yere giden bir uçak hedefine varana kadar sadece uçuşunun %10’unda rotasında gider. Pilot, kabindeki onlarca göstergeden ve kontrol kulesinden aldığı geri bildirimler sonucu hedefine ulaşır. Duyusal keskinliğe sahip olan biri de karşısındaki kişinin mimiklerinden, jestlerinden, beden dilinden, bakışlarından, ses tonundan ve yönelttiği sorulardan iletişimin hangi boyutta olduğunu anlar ve gereken değişiklikleri yapar.

3. Esnek olmak. Bir konuda en az üç alternatif belirleyip bunlardan en doğru olanını seçme becerisidir. Ne istediğini bilen ve duyusal keskinliği gelişmiş olan bir kişi eğer gereken yerde esnek olmayı da becerebilirse isteklerine kısa zamanda ulaşabilir. Esneklik, denemeler sonuç vermediği takdirde diğer alternatifleri harekete geçirmemizi sağlayan ve bizi her zaman için ümitsizliğe ve çaresizliğe düşmekten alıkoyan bir tutumdur. 4. Hemen harekete geçmek. NLP’ye göre belirlediğimiz halde harekete geçmediğimiz hedeflerimiz boş bir hayalden ibaret olacaktır. Aşağıda anlatacağımız hikâye bir genç kızın problemlerinden kurtularak istediği sonuçlara doğru ilerlemesiyle ilgilidir: Tuğçe Doğansel hareketli, cana yakın ve güler yüzlü bir genç kızdır. Babası Timur Bey ise albaylıktan emekli olmuş ve kendine ait prensipleri olan otoriter bir kişidir. Tuğçe ve ailesi, yaşadıkları problemlerden dolayı bana gelmeden önce yedi tane psikiyatriste gitmiş ve bir sonuç alamamışlardı. Her ikisi de çok iyi niyetli olan bu baba kızın olaylara bakış açıları çok farklıydı. Baba titiz ve eleştiren yönüyle kendine ait birtakım kurallara sahipken; otoriter yönüyle de bu kuralların yapılmasında ısrar ediyordu. Dışa dönük bir yapıya sahip olan Tuğçe ise çok duygusal ama inandığı şeylerden asla taviz vermeyen bir karaktere sahipti. Aldığı ilâçlar onu kötü hale sokmuştu.

Ama ne ilâçlar ne de gittiği yedi doktor onun babası ile olan iletişim çatışmalarını sona erdirebilmişti. Yaptığım çalışmalarda önce her ikisiyle de ayrı ayrı iletişim kurdum. Her ikisinin de karşı tarafa esnek 28 29 olarak yaklaşması gerektiğini anlattım. Tuğçe’nin katıldığı seminerler sonunda farkmdalığı ve esnekliği arttı. Babasıyla iletişim kurma yollarını öğrendi. Babası Tuğçe’nin attığı her adıma karşılık iki adım atıyordu. Tuğçe’nin bir de panik atak problemi vardı ve önce bu sorunun çözülmesi gerekiyordu. Katıldığı NLP eğitimlerinde içindeki kaynaklara ulaşarak kendi sorununu nasıl çözeceğini öğrendi. Uzun süren eğitimlerden sonra panik atak problemini çözen Tuğçe için artık vizyon ve yeni hedefler belirleme zamanı gelmişti. Tuğçe kolej mezunu, iki yabancı dil bilen, üniversitenin işletme bölümünü bitirmiş, kültürlü ve bilgili bir genç kızdı. Ama problemlerine o kadar odaklanmıştı ki artık bu bilgileri kullanmayı aklının ucundan bile geçirmiyordu. Kendisine motive edici bir hedef de belirlememişti. Tuğçe’nin Dört Basamaklı Başarı Formülünü Uygulaması Tuğçe NLP eğitimlerinde dört basamaklı başarı formülünü öğrendi ve uygulamaya karar verdi. Artık ne istediğini çok iyi biliyordu. Asistanım olarak benimle birlikte çalışmak, kitap ve CD çalışmalarında bana yardımcı olmak ve bütün bunları öğrendikten sonra eğitimler vermeye başlamak, sonunda da kendi kitap ve CD’lerini çıkarmak.

.