Philip Roth – Hayalet Yazar

Yirmi yılı aşkın süre önceydi -yirmi üç yaşındaydım, ilk hikayelerimi yazıp yayımlıyor ve benden evvelki birçok Bildungsroman kahramanı gibi, daha şimdiden kendi heybetli Bildungsroman’ımı kaleme almayı tasarlıyordum-, bir Aralık öğleden sonrasında, günün hava kararmadan önceki son saatinde o yüce insanla tanışmak için, yaşadığı dağ evine vardım. Yalı baskı cephe kaplamalı çiftlik evi, Berkshires’ın yaklaşık dört yüz metre yukarılarında bir toprak yolun sonunda olmakla birlikte, üzerinde gabardin takımı ve beyaz gömleğe sade gümüş klipsle tutturulmuş mavi dokuma kravatıyla beni resmi bir şekilde karşılamak için çalışma odasından çıkan şahsın yöneticilere has güzelce fırçalanmış siyah ayakkabıları, sanatın yüksek mabedinden ziyade bir lostra standından indiğini düşündürmüştü bana. Buyurgan ve despot bir tavırla kaldırdığı çenesini veya oturmadan evvel kıyafetlerini düzeltmek için krallara yakışır bir titizlik, zarafet ve özen gösterdiğini fark edecek kadar -aslında, edebiyatla uzaktan yakından alakası olmayan geçmişimden çıkıp mucizevi bir şekilde buraya, ona gelmem dışında herhangi bir şeyi fark edecek kadar- kendimi toplamadan önce, E. I. Lonoff’un, 7 Melville ve Hawthorne’dan sonra o bölgeden çıkan en özgün yazardan çok, okulları denetleyen yerel bir müfettişe benzediği izlenimine kapılmıştım. Gerçi Lonoff hakkında New York’ta dolaşan dedikodular, karşıma bundan daha gösterişli birinin çıkacağı yönünde bir beklentiye sokmamıştı beni. Yakın bir tarihte, Manhattan’da -yaşlı bir editörün kolunda, gelecek vaat eden genç bir yazar olarak büyük bir heyecanla katıldığım- ilk yayıncılar davetimde jürinin huzurunda onun adını andığımda, orada hazır bulunan nüktedanlar, evvela bir göçmen çocuğu olan ve o nesle mensup bir Yahudi’nin, New England’m köklü ailelerinden birinin kızıyla evlenerek onca sene “taşrada”, yani Amerika’nın başlayıp çok uzun süre önce bittiği, goylara* mahsus kuşlar ve ağaçlarla dolu o ıssızlıkta yaşaması komik bir şeymiş gibi, neredeyse anında yok saymışlardı Lonoff’u. Öte yandan, davette adını andığım diğer bütün şöhretli kimseler de konuya vakıf kişilere biraz gülünç geldiğinden, onların meşhur taşra münzevisine dair hicivli tasvirlerine şüpheyle yaklaşmıştım. Aslına bakılırsa o davette gördüklerimden sonra, Yahudi olsun ya da olmasın bir yazar için dört yüz metre yüksekte, dağlarda, yalnızca kuşlar ve ağaçlar eşliğinde gözlerden ırak bir hayat sürmenin neden kötü bir fikir olmayacağını anlamaya başlamıştım. Beni buyur ettiği oturma odası derli toplu, sıcak ve sadeydi: büyük, yuvarlak bir nakışlı kilim, üstüne kılıf geçirilmiş birkaç rahat koltuk, köhne bir kanepe, uzun bir duvar boyunca sıralanmış kitaplar, bir piyano, bir gramofon, sistematik bir şekilde üzerine dergiler istiflenmiş meşe ağacından bir kütüphane masası. Beyaz ahşap kaplamanın üstündeki soluk sarı duvarlar, eski çiftlik evinin muhtelif mevsimlerdeki hallerini betimleyen yarım düzine amatör suluboya tablo haricinde boştu. Pencere önündeki yastıklı divan ve ziyadesiy- * Goy: Yahudilerin, Yahudi olmayanlar için kullandığı sözcük. (ed. n.) 8 le düzgün bir biçimde arkaya toplanıp bağlanmış mat keten perdelerin ötesinde, koyu renkli koca akçaağaçların çıplak dallarını ve el değmemiş, ayak basılmamış bembeyaz karla kaplı arazileri görebiliyordum.


Saflık. Sükunet. Sadelik. İnziva. İnsanın tüm yoğunluğu, ihtişamı ve özgünlüğü zahmetli, yüce ve aşkın bir meslek için koruma altına alınmış. Etrafıma bakmış ve ben böyle yaşayacağım işte, diye düşünmüştüm. Lonoff, oturayım diye şöminenin yanındaki bir çift rahat koltuktan birini işaret ettikten sonra, ocak siperini kaldırarak, bacanın açık olduğundan emin olmak için başını içeri sokup dikkatle baktı. Görünüşe bakılırsa buluşmamızın gerçekleşeceği beklentisiyle oraya konulmuş olan çırayı tahta bir kibritle yaktı. Akabinde, ocak siperini, şömine taba�ındaki bir oyuğun içine yerleştiriliyormuşçasına büyük bir itinayla tekrar yerine oturttu. Kütüklerin tutuştuğuna kanaat getirmesiyle -iki yüz yıllık evi ya da içinde yaşayanları tehlikeye atmadan ateşi başarıyla yakmış olmaktan memnun- sonunda gelip yanıma oturmaya hazırdı. Hareketlerindeki çabukluk ve zarafet yüzünden adeta kadınsı görünen elleriyle, her iki pantolon paçasını ütü çizgisinden hafifçe yukarı çekip yerine oturdu. Böyle iri yarı ve cüsseli bir adama göre, hareketlerinde belirgin bir atiklik vardı. “Size nasıl hitap etmemi istersiniz?” diye sordu Emanuel Isidore Lonoff. “Nathan mı, Nate mi, ya da Nat mi? Yoksa büsbütün farklı bir tercihiniz mi var?” Arkadaş ve tanıdıklarının kendisine Manny dediklerini ve benim de aynısını yapmamı söyledi. “Sohbeti kolaylaştırır.

” Bana pek öyle gelmiyordu ama bu durum beni ne kadar sersemletirse sersemletsin, buna uyacağımı belirtmek için gülümsedim. Sonrasında usta, hakkımda daha çok şey öğrenmek için hayatımdan bahsetmemi istedi. 1 956 yılındaki yaşamıma ilişkin anlatılacak pek bir şey olmadığını söylememe gerek yok elbette, hele de bana bu denli bilgili ve derin 9 görünen bir insana. Evlatlarının üzerine titreyen bir anne baba tarafından orta halli bir Newark mahallesinde yetiştirilmiştim; beni idolleştirdiği söylenen bir erkek kardeşim vardı; birkaç kuşak geriye giden atalarımın benden bekledikleri üzere iyi bir yerel lise ve mükemmel bir üniversitede eğitim görmüştüm; ardından, evimden sadece bir saat uzaklıkta bulunan bir garnizona atanıp, bedenimin gönderilmek üzere silah altına alındığı katliam Kore’de kanlı bir şekilde sonlandırırken Fort Dix üssündeki bir binbaşı için halkı bilgilendirme broşürleri yazarak askerlik hizmetimi yerine getirmiştim. Terhisimden bu yana, Aşağı Broadway’de asansörsüz bir apartmanın beşinci katında, benimle beraber yaşamaya gelen kız arkadaşımın, ortalığa biraz çekidüzen verdiği zaman iffetsiz bir keşişin evi olarak nitelendirdiği bir dairede kalıyor ve yazıyordum. Geçimimi sağlamak amacıyla, üniversitedeki ilk yaz tatilimde girişken satış elemanlarına yüksek komisyon ücretleri vaat eden bir ilana başvurduğumdan beri düzensiz aralıklarla sürdürdüğüm iş için, haftada üç gün nehri geçip New Jersey’ye gidiyordum. Ekibimiz her sabah saat sekizde, kapı kapı dolaşıp dergi aboneliği satmak üzere New Jersey’de imalathanelerin bulunduğu bir kasabaya götürülüyor ve akşam saat altıda önceden belirlenmiş bir dükkanın önünden alınıp, idareci McElroy tarafından Newark şehir merkezine geri götürülüyordu. Evlerinde bir başlarına yakaladığımız bigudili ev kadınlarına asılmamamız hususunda bizleri -yani kazançlarını eğitimleri için biriktiren iki asil ruhlu genci ve akla hayale gelip gelebilecek her türlü talihsizliğin yıkıma uğrattığı, beti benzi atmış, tıknefes üç bitkin ihtiyarı- bıkmadan usanmadan uyaran McElroy, ince bıyıklı, şık ve acayip biriydi: Öfkeli bir koca boynunuzu kırabilir, büyük bir şantaja maruz kalabilir, belsoğukluğunun kırk türlü halinden biri olan cüzam kapabilirdiniz ve dahası, gün içindeki saat sayısı 10 da belliydi. Sakin sakin “Ya mala vurursunuz,” diye nasihat ederdi bize, “ya da Silver Screen satarsınız. Seçim sizin.” Biz iki üniversiteli delikanlı ona “Hırslı Musa” derdik. Dinlenip soluklanmam için dahi olsa, beni hole bile davet etme yönünde hiçbir ev kadını hiçbir zaman bir eğilim göstermediğinden -üstelik ben gözlerimi dört açmış bir şekilde, tel örgülü kapısının ardından beni dinlemeye yarım gönüllü görünen herhangi bir yaştaki herhangi bir kadının içinde alevlenecek bir şehvet kıvılcımını kolladığım halde-, yaşamdan ziyade işte mükemmelleşmeyi seçmek durumunda kalmıştım ama yine de reklamcılık yaparak geçen her uzun günün sonunda hesabıma on ila yirmi dolar arasında bir komisyon ücreti yatıyor ve önümde parlak bir gelecek uzanıyordu. Bu berbat hayatı -ve asansörsüz apartmanın beşinci katındaki artık sevmediğim kız arkadaşımı- terk edeli yalnızca birkaç hafta olmuştu ve New Yorklu seçkin bir editörün yardımıyla, Lonoff’un yaşadığı dağın eyalet sınırının öte yanında, taşra sanatçılarının inzivaya çekildikleri Quahsay Kolonisi’ne kış ayları için irtibat elemanı olarak alınmıştım. Quahsay’deyken Lonoff’a, hikayelerimden bazılarını -şimdiye dek dört tanesini- yayımlayan edebiyat dergilerini ve beraberinde, “birkaç yıl evvel” üniversitede eserlerine rastlayışımdan bu yana kendisinin benim için ne denli mühim bir şahsiyet olduğunu anlatan bir mektup göndermiştim. Keza Lonoff’un “akrabaları” Çehov ve Gogol’ün yapıtlarına rastgeldiğimden de bahsetmek suretiyle, yanılgıya mahal vermeyecek diğer yollardan, ne kadar ciddi bir edebiyat insanı olduğumu açığa vurmuştum.

Bununla birlikte, şimdiye değin yazdığım hiçbir şey beni bu mektup kadar zorlamamıştı. Doğruluğu tartışma götürmeyecek ne varsa, kelimelere dökmemle birlikte bana apaçık düzmeceymiş gibi geliyor, samimi olma çabası arttıkça işler daha da beter oluyordu. Her ne kadar hemen akabinde mektubu çıkarmak için kolumu posta 11 kutusunun boğumundan dibine sokmaya uğraşıp dursam da, en nihayetinde onuncu taslağı ona yollamış bulunmuştum. Hayat hikayemi daha iyi bir şekilde aktarma konusunda oturma odasının sadelik ve sıcaklığı da pek fayda etmiyordu. Lonoff’un eski Amerikan şömine rafının önünde en ufak bir müstehcenlik ifadesinden dahi söz etmeye dilim varmadığından, arkadaşlarım arasında nam salan Bay McElroy taklidimin de esasında öyle ahım şahım bir tarafı yoktu. Ne McElroy’un bizi uyardığı husus hakkında rahat rahat konuşabiliyor, ne de şans kapımı çalsaydı teslim olma fikrinin beni ne kadar baştan çıkardığından bahsetmeye başlayabiliyordum. Sıradan kısa yaşamöykümün bu sansürlenmiş versiyonunu dinlediğinizde, sanki ünlü yazardan hoş bir akşam geçirmek için beni evine davet eden samimi ve kibar bir mektup almamışım da, en katı engizisyon mahkemesi üyelerinin önünde son derece önemli bir kişisel meseleyi savunmak üzere bunca yolu tepmiş ve en ufak bir yanlış hareketimde benim için değeri paha biçilmez bir şeyi sonsuza kadar kaybedecekmişim gibi davrandığımı düşünebilirdiniz. Neden bu denli çaresiz bir şekilde onun takdirine ihtiyaç duyduğumu henüz bütünüyle kavrayamamış olsam da durum aşağı yukarı buydu. Gerçi bu, kendime güvenimin yerinde olduğu o yıllarda karakterime aykırıydı ama çekingen, nefes nefese kalmış konuşma tarzımın elimi ayağıma dolaştırması şöyle dursun, kendimi nakışlı kilim üzerinde onun ayaklarına kapanmış bir halde bulmadığıma da şaşmalıydım. Görüyorsunuz ya, sırf kendimi E. I. Lonoff’un manevi oğul adaylığına adamak, ahlaki desteğini rica etmek ve eğer becerebilirsem onun yandaşlığı ve sevgisinin beraberinde getireceği o sihirli korumaya nail olmak için buraya gelmiştim. Ne zaman istesem bana dünyaları verebilecek sevgi dolu bir öz babam vardı tabii ki ama benim babam sanatçı değil, ayak doktoruydu ve son zamanlarda, yeni bir hikayemden dolayı aile içinde ciddi 12 sorunlar yaşıyorduk. Babam yazdıklarım karşısında o kadar afallamıştı ki, koşa koşa soluğu kendi ahlaki yol göstericisi Yargıç Leopold Wapter’ın yanında alıp, oğlunun ışığı görmesi için yargıcın yardımına başvurmuştu. Sonuç itibariyle, yirmi yıldır neredeyse sürekli arkadaşça süren iletişimin ardından, şimdi babamla yaklaşık beş haftadır konuşmuyorduk ve ben de baba onayını başka yerlerde aramakla meşguldüm.

.

PDF Kitap İndir

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir