Ruşen Çakır – Vatan Millet Pragmatizm

TÜRK SAĞININ ide olo jik yö ne lim le ri üze ri ne böy le bir ça lış ma ya bi zi yö nel ten çok sa yı da ne den var dı. Bun la rın için de en öne çı ka – nı, kuş kusuz, Tür ki ye’de de iç po li ti ka nın içi nin —özel lik le med – ya la rın üs tün gay ret le riy le— iyi ce boşal tı lı yor ol ma sıy dı. Med ya – la rın başı nı çek ti ği bir gi dişat içe ri sin de po li tik-ide olo jik tar tış ma – la rın, kav ga la rın, mü cade le le rin, özet le ge nel po li tik ha ya tın iyi ce yü zey sel leş me si nin, de rin li ği ni kay bet me si nin ne den le ri üze ri ne bir çok düşü nür çok şey söy le di, yaz dı. Bu ko nu da faz la bir şey ek – le mek ih ti ya cı duy mu yo ruz. Ha ber ci li ğin, tek no lo jiy le ku cak ku – ca ğa, çağ üze ri ne çağ at la dı ğı, in san la rın dün ya nın dört bir ta ra fın – da, ay nı an da, bir sa vaşı otur ma oda la rın dan nak len iz le dik le ri gör – sel-işit sel bir dö nem de “ya zı”da ıs rar et me nin yadır ga tı cı ol du ğu – nu bi li yo ruz. Ay nı şe kil de bir çok düşü nür bu gi dişa tın önü nün öy – le ko lay ko lay alı na ma ya ca ğı nı da be lirt ti. Ka tı lı yo ruz. Fa kat in – san la rın iti raz et me, di ren me hak la rı da ol du ğu nu, iti raz ve di re niş ka nal la rı nın so nu na ka dar kul la nıl ma sı nın bir an lam da bir “in – sanlık bor cu” ol du ğu nu da düşü nü yo ruz. He le in san bi zim gi bi ga ze te ciyse bu “borç öde me” ola yı ko lay lık la bir “ke fa ret öde me” ye dö nüşe bili yor. Po li tik yaşam, ne ka dar yü zey sel leşir se yü zey sel leş sin, son hız la ak ma ya de vam edi yor. Bu açı dan, tek no lo jiy le iliş ki si ne ah – la ki ne den ler le re zerv koy mak is te yen ga ze te ci le rin önü ne olay la – rın ge ri sin de kal mak so ru nu çı kı yor. Ör ne ğin biz bu ki ta bın ilk gö rüş me le ri ni yap maya baş la dı ğı mız da Tür ki ye’de bir er ken se – çim ih ti ma li var dı ama bu henüz ke sin leş me miş ti. Ağus tos ayı nın Yazar ve Yayıncı tarafından telif hakları serbest bırakılmış eserdir do ğal so nu cu ola rak ko nuş mak is te di ği miz bir çok kişi ta til dey di. Bu sı ra da se çim ka ra rı çık tı ve olay lar is ter is te mez baş ka tür lü ak – ma ya baş la dı. İş te bu ve ben ze ri ne den ler le, ça lış ma mı zın çer çe – ve si ni gün lük ge liş me ler den müm kün ol du ğu ka dar az et ki le ne – bi le cek şe kil de çiz me ye ça lış tık.

Yi ne de, ide olo jik değer le rin tar – tışıl ma sı sı ra sın da gün lük po li ti ka ya gir mek zo run da ka lındı ğı an – lar ol du. Bu kitap için söy leşi yap tı ğı mız kişi ler den, er ken se-çim at mos fe ri içe ri sin de, kı sa bir sü re ön ce bi ze söy le dik le ri ni tek zip eder ta vır lar içi ne gi ren ler ol du. 31 Tem muz’da ki gö rüş me miz de Bed ret tin Da lan’ın DYP hak kın da bi ze söy le dik le riy le da ha son- ra her ke sin ma lu mu olan ter cih le ri nin bir kı yas la ma sı nı yap mak bu ko nu da ye ter li ola cak tır. Bu ve ben ze ri ör nek ler, ki tap ta gö rüş – tü ğü müz bir çok sağ cı po li ti ka cı nın da sık sık ya kın dı ğı “po li ti ka – da il ke siz li ğin ge çer ak çe oldu ğu” tes pi ti ni bir ke re da ha doğ ru la – dı lar. • Bi zi böy le bir ki tap ha zır la ma ya iten di ğer bir önem li ne den, bi rer bi rey ola rak si ya se tin yaşa mı mız da önem li bir ro lü ol ma sı. İki miz de so rul du ğun da “sol cu” ol du ğu muz ce va bı nı ve ri yo ruz ve yi ne iki miz de Tür ki ye’de so lun için de bu lun du ğu du rum dan pek (hiç) mem nun de ğiliz. Pe ki o za man ne den Türk sa ğı ile il gi li bir ki tap – la çı kı yo ruz okur karşı sı na? Çün kü so lun sa ğı bil me si, ta nı ma sı, “düş ma nı nı bil mek, ta nı mak tan” da öte bir şey. Zi ra —ki tap ta ki bir çok söy leşi de de karşımı za çık tı ğı gi bi— Tür ki ye’de kim le rin ne den sağ cı, kim le rin ne den sol cu ola rak ta nım la na gel dik le ri pek ber rak de ğil. Öte yan dan “du var lar yı kı lır ken” söz le riy le baş la yıp “sos ya – liz min iflas et ti ği” çı kar sa ma sıy la de vam eden söy lev le rin ger çe – ği ne ka dar yansıt tı ğın dan şüp he li yiz. Bu ki tap ta or ta ya çı kan Türk sa ğı nın ye ni ide olo jik yö ne lim le ri nin so lun başa rı sız lı ğın – dan çok başa rı sı nı gös ter di ği ni düşü nü yo ruz. Bir di ğer de yiş le, son za man lar da hep di le ge ti ri len “solun sağ cı laş ma sı nın” ya nı sı – ra “sa ğın sol cu laş ma sı” da bir baş ka gerçek lik tir. Bu nun cid di, de – 8 VATAN MİLLET PRAGMATİZM Yazar ve Yayıncı tarafından telif hakları serbest bırakılmış eserdir rin lik li tah li li, so lun gün de mi ne iyi ce otur muşa ben ze yen “sos ya – liz min ye ni den ta nım lan ma sı” ça ba sı na önem li kat kı lar da bu lu na – bi le cek tir. Ay rı ca bir ha tır lat ma yap mak is ti yo ruz: Va tan, Mil let, Prag – ma tizm Me tis Ya yı ne vi’nin baş lat tı ğı “si yah be yaz” di zi si nin ilk ki ta bı; bu nun he men ar ka sın dan, sos yal de mok rat lar la, ay nı yön – tem le ya pı lan ikin ci bir ki tap pi ya sa ya çı ka cak. Bu nun dışın da, ay – nı di zi için de düşü nü len ve “da ha sol”u da kap sa yan baş ka ça lış – ma lar sü rü yor ya da ta sa rı aşa ma sın da. • Bu ki tap, Türk sa ğı nın tüm ide olo jik yö ne lim le ri ni, en mü kem mel bi çim de or ta ya çı kar dı ğı id di asın da de ğil.

Bu id di aya sa hip ola bil – me si için en azın dan da ha ka lın ol ma sı, çok da ha faz la kişi yi içer – me si vb. ge re kir di. Özet le, bu ki tap, bu ko nu da ya pı la cak da ha de – rin lik li ça lışma la ra mal ze me sağ la ya bi lir se önem li bir iş lev ye ri ne ge tir miş ola cak tır. İsim ler ko nu su na ge lin ce: Gö rüş tü ğü müz 12 kişi nin Türk sa – ğı nın ge nel bir pro fi li ni çı kar ma da ka çı nıl maz kişi ler ol du ğu nu düşü nü yo ruz. Ama çeşit li ola nak sız lık lar yü zün den ba zı kişi ler le gö rüşe me miş ol ma mı zın ki ta bın ek si ği ol du ğu nu da bi li yo ruz. Bun la rın başın da Cum hur baş ka nı Tur gut Özal ile ANAP Ge nel Baş ka nı ve Baş ba kan Me sut Yıl maz ge li yor. “Ser best ga ze te ci – lik” kav ra mı nın bir tür lü otur ma dı ğı ve otu ra ca ğa da ben ze me di ği ül ke miz de bu 12 is mi bir ki tap ta top la mak bi le epey zor ol du. Ta – bii bu ko nu da bü tün yo ğun iş le ri ara sın da bi zim le ko nuş ma, tar tış – ma in ce li ği ni gös te ren bu 12 önem li şah si ye te şük ran borç lu yuz. Bu ara da, yüz yü ze gö rüş me ko nu sun da ki ıs ra rı mı zı del me yi başa – ran tek kişi Sa yın Hü sa met tin Cin do ruk ol du, be lir te lim. Bu ki tap ta “İs lam cı” ve “ül kü cü” ola rak ta nım la na bi le cek isim le re özel ola rak yer ve ril me di. Ar tık Tür ki ye’nin si ya si ha ri ta – sı çı ka rı lır ken bu iki ke si mi sağ ad lı çok ge nel bir baş lı ğın içi ne yer leş tir me nin işlev sel ol ma dı ğı ka nı sın da yız. An cak Prof. Sü ley – man Yal çın, Bur han Öz fa tu ra ve kıs men Ay vaz Gök de mir gi bi SUNUŞ 9 Yazar ve Yayıncı tarafından telif hakları serbest bırakılmış eserdir isim le rin sa vun duk la rı ba zı gö rüş ler le bu ke sim le rin epey ya kı nı – na düş tük le ri de bir ger çek. • Söy leşi ler de iki ana he de fi miz ol du. Bi rin ci si, ge nel ola rak po li ti – ka, özel ola rak Türk sa ğı üze ri ne göz lem ve de ğer len dir me le ri mi – zi gö rüş tüğü müz kişi ler le tar tış mak; ikin ci si, ba zı ge nel so run lar üze ri ne gö rüşle ri ni al mak.

Bi rin ci nok ta da, si ya si yaşa mın içe ri ği nin boşal ma sı de ğer len – dir memi ze bir çok kişi nin ka tıl dı ğı nı, hat ta iç le rin den bir ço ğu nun bun dan yakın dı ğı nı gör dük. An cak bir hu su sun al tı nı çiz mek te ya – rar var. Ba zı isim ler prag ma tiz min sağ da ezi ci ta hak kü mün den şikâyet eder ken, bazı la rı doğ ru dan doğ ru ya di le ge tir me se ler de bun dan mem nun lar. Bu ra da, Ay dın Men de res’in çok ye rin de bir şe kil de bah set ti ği gi bi, Tür kiye’de sa ğın da ha be ce rik li ol du ğu yo lun da ki yay gın inan cın önem li bir ro lü ol sa ge rek. Di ğer bir de – yiş le, si ya se tin esas ola rak imaj la ra in dir gen me si du ru mun da, Türk sa ğı, hem Tür ki ye’nin geç mişi, hem de dünya nın bu gü nü açı sın dan da ha el ve riş li ola nak la ra sa hip. Yi ne imaj la rın ön pla na çık ma sın dan ha re ket le, sağ ile so lun bir bir le ri ne ya kın laştık la rı tes pi ti ne de ge nel ola rak pek faz la karşı çı kan ol ma dı. Bu nok ta da ise fark lı eği lim ler or ta ya çık tı. İlk ola rak sağ ile sol kav ram la rı nın an lam la rı nı yi tir me le ri du ru mun da ta rih le rin den ve var lık ne den – le rin den ol ma kay gı sın da ki ler. Ar dın dan, böy le si bir gö rü nü mü faz la sıy la önem se yip adım la rı nı ona gö re ayar la ma ya ça lışan lar. Ör ne ğin sağ-sol ay rı mı ye ri ne “mil li – gay ri mil li” gi bi ay rım lar koy ma ya ça lışan Namık Ke mal Zey bek, Bur han Öz fa tu ra; sağ ile so lun mer ke ze doğ ru kayış la rı nın ka çı nıl maz ol du ğu nu kur du ğu par ti nin adı nı ko yar ken ön görmüş ol du ğu nu söy le yen Bed ret tin Da lan… Son ola rak sağ ile sol arasın da ki karşı lık lı et ki leşi mi do – ğal ola rak karşı la yıp, her iki ta ra fın da bir bir le ri nin ba zı de ğer le ri – ne sa hip çık ma sı nı dün ya da ki de ğiş me ler le ge rek çe len di ren ler. Bu kişi ler için de dik kat çe ken önem li bir hu sus, so lun sos yal ada – let, in san hak la rı gi bi te mel de ğer le ri ne za ten öte den be ri ken di le – 10 VATAN MİLLET PRAGMATİZM Yazar ve Yayıncı tarafından telif hakları serbest bırakılmış eserdir ri nin de sa hip ol duk la rı nı ka nıt la ma ya yö ne lik ıs rar. Bu nok ta da Naz lı Ilı cak ve Ta ha Ak yol’un söy le dik le ri nin çok an lam lı ve açık – layı cı ol du ğu nu düşü nü yo ruz. Tür ki ye’de si ya se tin ba ba dan oğu la dev re di len ça tış ma, ön – yar gı, kin ve hu su met duy gu la rıy la sür dü rül me sin den do la yı in – san la rın bir bir le ri ni se rin kan lı bir bi çim de de ğer len di re me dik le ri bi li ni yor. 12 Ey lül 1980’den bu ya na Tür ki ye top lu mu nun in san – la rı bir bir le ri ni ni ha yet tanı ma nın ür kek ar zu su nu du yup, bu nun zor luk la rı nı yaşı yor lar. Ör ne ğin bu ki tap ta da gö rü le ce ği gi bi sağ ar tık bu kav ram la rı eli nin ter siy le it mek, ih mal et mek yo lu na git – mi yor.

İş te bu nok ta da bit mek bil mez bir “sa mi mi yet” tar tış ma sı baş lı yor. Aziz Ne sin’in Sü ley man De mi rel için sar fet ti ği “bir dar – be da ha ol sa ko mü nist ola cak” sö zü esp ri li ola bi lir ama bir yer den son ra Tür ki ye’nin ih ti yaç la rı nın aley hi ne bir ıs ra ra ve si le ola bi li – yor. Eğer bu gün Tür ki ye’nin sağ cı la rı in san hak ve öz gürlük le ri – nin te mi nat al tı na alın ma sı nı sa vun ma nok ta sı na gel miş ler se, bu yal nız ca se vin di ri ci bir ge liş me dir. Bu kişi ler, bu ko nu da ye te rin – ce sa mi mi ol ma ya bi lir ler, tak tik ica bı böy le dav ra nı yor ola bi lir ler ama ge li nen nok ta tek başı na çok önem li dir. Ar tık sol, hak ve öz – gür lükle rin her ne ge rek çey le olur sa ol sun ih lal edi le mez ol du ğu – nu açık la mak zo run da de ğil dir. Bun dan son ra tüm ener ji, in san la – rın, ör ne ğin sağ cıla rın, ge li nen bu or tak nok ta ya ne ka dar ri ayet et tik le ri ni de net le mek tir. Hak ve öz gür lük ler ko nu sun da so lun için de bu lu nan tu tu cu yak laşım lar, esas ola rak, ba zı kü çük ik ti dar sa hip le ri nin mev ki le ri ni kay bet me te laşın dan kay nak la nı yor. Kal – dı ki so lun da in san hak ve öz gürlük le ri ko nu sun da gü nü müz de ne ka dar sa mi mi ve di na mik ol du ğu İn san Hak la rı Der ne ği’nin 8 Ey – lül 1991’de İs tan bul’da yap tı ğı mi tin ge to pu to pu bi ne ya kın kişi – nin ka tıl mış ol ma sıy la iyi ce or ta ya çık mış du rum da. Va tan, Mil let, Prag ma tizm’de al tı nı çiz me ye ça lış tı ğı mız bir baş ka önem li hu sus din-si ya set iliş ki si ol du. Sol, din dar ka la ba lık – la ra karşı ge le nek sel te pe den in me ci, eli tist ba kışın dan bi raz ol sun uzak laşı yor. Sağ bu ge liş me yi çok ya kın dan ta kip edi yor. Çün kü kim ne der se de sin, Tür ki ye’de ki ge le nek sel sağ-sol ku tup laş ma – SUNUŞ 11 Yazar ve Yayıncı tarafından telif hakları serbest bırakılmış eserdir sı nın kal bin de İs lam’a karşı ta vır alış lar var. Ke ma lizm’in yo ğun et ki sin de ki Türk so lu nun po li ti ka la rı nı sı nıf te me li ne otur ta cak yer de sık sık sı nıf la rüs tü(ve ya sı nıf lar dışı) bu te me le da yan dır ma – ya ça lış ma sı, bu nu yap mak için de din ol gu su nu ya lın kat ve üs tün – kö rü bir sı nıf sal tah lil le açık la mak is te me si ona çok şey ler kay bet – tir di. Bu gün ge li nen nok ta da ise il ginç bir özel lik or ta ya çı kı yor. ‘90’lı yıl lar da dün ya da ki glo bal leş me nin ge ri sin de kal ma mak is – te yen Türk sa ğı ya vaş ya vaş di ne yö ne lik po li ti ka la rı nı “la ik leş tir – mek” zo run da his se di yor ken di ni.

Ar tık ANAP’ın ilk yıl la rın da sa – vu na gel di ği tür den bir mu ha fa za kâr lık ta ıs rar eden ler bi le mar ji – nal leşi yor lar. Ben zer bir eği lim mil li yet çi lik ko nu sun da da karşı – mı za çı kı yor. Ken di si ni hâ lâ “Tu ran cı” ola rak ta nım la ya bi len bir Ay vaz Gök de mir bi le bu nu “tek bir dev let ça tı sı al tın da top lan – mak” ye ri ne Türk cum hu ri yet le ri ara sın da ki karşı lık lı iliş ki le ri güçlen dir mek le sı nır lı yor. Sa ğın mil li yet çi lik ko nu sun da ge çir di ği de ğişim Kürt so ru – nun da daha net göz lem le ne bi li yor. Ki tap ta da gö rü le ce ği gi bi, en azın dan et nik ola rak Kürt le rin var lı ğı nı ka bul et me yen he men he – men yok gi bi. Sağın beş-on yıl gi bi kı sa bir sü re için de bu nok ta ya ge le bil me sin de hiç kuş ku suz Kürt ha re ke ti nin ve Kör fez Kri zi ile de ğişen dün ya kon jonk tü rü nün çok önem li bir pa yı var. Bu nok ta – da, Kürt so ru nu nu ekono mik ge liş me so ru nu na in dir ge me de en cü ret kâr çı kış la rı ya pan, Irak Kürt le ri nin dra mı na gös te ri len has – sa si ye ti Irak Türk men le ri nin al tı nı çi ze rek is ter is te mez göl ge de bı ra kan kişi nin DSP Ge nel Baş ka nı Bülent Ece vit ol ma sı, bi zi tek – rar, sağ ile so lun karşı lık lı et ki leşi mi nin han gi bo yut lar da sey ret ti – ği ne gö tü rü yor. • Sü ley man De mi rel, Ay dın Men de res, Meh met Ke çe ci ler, Bü lent Akar ca lı, Na mık Ke mal Zey bek ve Hü sa met tin Cin do ruk’la ya pı – lan gö rüş me ler Hı dır Gök taş; Bed ret tin Da lan, Prof. Sü ley man Yal çın, Naz lı Ilı cak, Bur han Öz fa tu ra ve Ta ha Ak yol’la ya pı lan gö rüş me ler Ruşen Ça kır ta ra fın dan ger çek leş ti ril di. Ay vaz Gök – 12 VATAN MİLLET PRAGMATİZM Yazar ve Yayıncı tarafından telif hakları serbest bırakılmış eserdir de mir’le ya pı lan söy leşi de iki miz de bu lun duk. Dil le il gi li bir kaç dü zen le me nin dışın da söy leşi ler ol du ğu gi bi ya yın lan dı.

.