Savinien Cyrano de Bergerac – Güneş Devletleri ve İmparatorlukları

Savinien Cyrano de Bergerac 1619 yılında Paris’te doğdu, Babası Abd de Cyrano Paris Parlamentosu avukatıydı, Bergerac soyluluk unvanı, aileye, 1582 yılında Ylauvier es ve Bergerac şatolarının saun alınmasıyla geçmişli, ancak 1636 yılında malikanelerin elden çıkarılmasına rağmen aile soyadını k u !la n ma yı sürdürdü. Cyrano, yirmi iki yaşında iken, yakın arkadaşı Henri Lebret ile Muhafız Alayı silalışoru oldu, bir yıl içinde önce Lüfekle, sonra da kılıçla ciddi olarak yaralanınca harp sanan merakına son vererek, 1640 yılından iliharen kendini edebiyaı ve felsefeye adadı. Ay Devletleri ve Imparatorlukları’nı muhtemelen 1642-1649 yı ll an arasında, Güneş Devletleri ve Imparatorlukları’m ıse 1650-1655 yılları arasmda kaleme aldı. 1654 yılında geçirdiği gizemli bir kaza ya da saldırı sonrası halsiz düştü, kendisini toparlayamadı ve kuzeninin Paris yakınlarında evine yerleşti. Cyrano, on dört ay süren bu uzun rahatsızlık sonunda, 1655 yılında, kuzeni Pierre de Cyrano’nun evinde, çok eski arkadaşı Lebrel ve kendisini seven yakınları arasında oıuz alu yaşında hayaunı kaybeui Öteki Dünya, Ay Devletleri ve 1mparatorlukla.rı. Cyrano·nun ölümünden iki yıl sonra Lebret’nin çabalarıyla ve “hafifçe edeplendirilerek” yayımlandı . Daha sonra, yine arkadaşı fizikçi Jacques Rohault l662’de Güneş Devletleri ve Imparatorlukları nın yayımianmasını sağladı. Cyrano’nun bu eserinden ciddi olarak etkilenen yirmi dokuz yaşındaki genç yazar Edmond Rostand, kitabın remasmı, “Cyrano de Bergerac” adıyla beş perdelik şiirsel tiyatro oyunu olarak kaleme aldı ve 1897 yılında yayımladı . Cyrano günümüzde, Fransa’nın dışında, bir yazardan daha çok, uzun burunlu bir roman ve film kahramanı olarak tanınmaktadır. Cyrano Paris’te dolunaylı bir gecede Ay’a gitmeyi aklına koymuştu. Orası Öteki Dün ya, Peygamberlerin, azizierin mekanıydı, C yrano’nun ise takımısı olmuştu. Cyrano Ay yolculuğunun ilk denemesinde Güneş’in nemi çekme enerjisinden faydalanarak gökyüzüne yükselmişti. Uzayda bir süre kaldıktan sonra tekrar Dünya ya inmişti, ama ayak bastı&ı yer Fransa değil Kanada topraklan ydı, zira kendisi sabit dururken Dünya döngüsünü sürdürmüş ve ayaklarının altına Quebec isabet etmişti Cyrano Ay’a gitmekte kararlıydı. Kanada’da kendine yeni bir uzay gemisi imal etti. Fransız koloniciler tarafından Quebec’te gelenekselleştirilen Saint jean Ba yramı kutlama törenlerinde askerler araemt ele geçirerek havai fişeklerle donatıp güherçile kullanarak ateşler. Cyrano makinesini söndürmek ve kurtarmak amacı yla içine atiayınca onunla birlikte havalamr ve havai fişekierin itici gücüyle Ay’a ulaşır ve orada bir de manyetik çekim gücü yle Ay’a gelen bir uzay aracından haberdar olur. Cyrano, Ötehi Dünya, Ay Devletleri ve İmparaıorlukları’nda ruhlar ve canlılar alemini ve cen net ina ncını, Ay’daki kültür ve teknoloji seviyesinin Dünyamıza göre inanılmaz üstünlüğünü bir felsefe, ütopya ve bilimkurgu çatkısı içinde betimlemişlir. Kitabın üsı başlığı “Öteki Dünya” eserin konusunun iki a nlamlılığını. yeryüzündeki yaşamı, çelişkileri ve ruhlar alemi inancını vurgulamaktadır. Cyrano hika yesinde değişik konuları bir arada kurgularken yenı bir toplum düzeni önermek yerine döneminin dinsel inançlarını, toplumun davranış biçimlerini ve görgü kurallarım eleşıirmeyi ve sarsmayı tercih etmiş ve bu eleştirileri doğrudan ifade etmek yerine ayda yaşa yanların eriştikleri çok yüksek düşünce ve teknik düzeyden bazı örneklerı övgüyle vererek yapmıştır. Cyrano, zamanından neredeyse üç yüz yıl sonra dün yamızda gerçekleşebilecek olan iletişim, enerji, ekonomi, tıp alanındaki gelişmelerı belli bir felsefe ve kehanet çerçevesi içinde bir bilimkurgu tarzında ve 7 bazen de “şakacı” bir yorumla okura sunarken, Ay’daki dillerı de neredeyse yirminci yüzyıl dilbilimcilerinin ve semiyotikçilerinin sınıflandırmalarını öngörmüş gibi betimlemiştir. Ay’daki yaşam. hem fiziksel hem de düşünsel ortamda, dünyamızdakine göre inanılmaz gelişmişıi, teknoloji ve eğitim üst düzeydeydi. Kadınlar da erkekler gibi hayatın her alanında tam özgürlüğe sahipliler. Soguıulmuş güneş ışığı ile aydınlanma sağlanıyordu. Bir ıor kablosuz haberleşme sistemi keşfedilmişti, özel cihazlarla kaydedilen sesler isteni len yerde geri dinlenebiliyordu. Böylece yaşayan ve yaşamayan alimierin anlattıklarıyla eğilim kesimisiz sürüyordu. Babalar reşit olmuş çocuklarına itaat ediyorlar, Ay’daki insanlarm eğitimli olanları da müzik, mimik dilini kullanıyorlardı. Tıp alanında aile hekimliği kurumu vardı ve flora terapi uygulanıyordu , çevreyi korumak için genelde yemekierin buharlarıyla besleniliyordu. Çağımızın mikrodalga teknolojisi tüfeklere uygulanmışu ve havada vurulan kuşlar yere pişmiş olarak düşüyordu. Mimarlık alanında. hir çukura inşa edilen kule binalar mevsim durumuna göre içindeki burgu mekanızma sayesinde yükselip alçahyorlardı, ayrıca yazın ter cih edilen. körüklerin yelkenleri şişirmesiyle hareket eden, karavan tipi tekerlekli yazlık konutlar vardı. Cyrano kitabının felsefe içerikli bölümlerinde bir taraftan Antikçağ’dan gelen bilgilere değinmiş, öte yandan da haberdar olduğu eseriere bazen auflar yapmış ve döneminin güncel bilgileriyle birlikte yorum ve eleştirilerini de dile gerirmiştir. Topluca ele aldığı ve değindiği değişik konuları bazen onaylayarak bazen de karşı gelerek, “şakacı” yorumtarla ve yer yer ancak günümCızün teknolojıleriyle gerçekleşebilecek fantezı lerle seısleyerek okura sunmuştur. Cyrano, Güneş Devletleri ve Imparatorlukları’nı büyük olasılıkla hastalığının son günlerinde herhalde tamamlamaya çalıştı ama altına “son” yazmasına rağmen bitiremedi . Ölümünden yedi yıl sonra 1662 yılında, arkadaşı fizikçi Jacques Rohault kitabın yayımlanmasını sağladı. Ay Devletleri ve imparatorlukları’nın devamı olarak da değerlendirilebilecek olan Güneş Devletleri ve İmparatorlukları, Cyrano’nun Ay’dan yeryCızüne ltalya’da bir yanardağ yakınlarına, muhreme- len Vezüv ve Napoli civ arına indıkten sonra. gemiyle Fransa’nın Toulon !imanına geçmesiyle başlar. Toulouse’da, dostu Colıgnac komunun yanma yerleşir. Kahramanımız Dyrcona [“Cyrano <.!”nin anagramı] önceki macerasını tüm detaylarıyla anlatır. İşittikleri karşısında çok şaşıran Colıgnac kontu, kendisinden bu maceraları }’azıya dökmesini ister. Ne var ki Dyrcona’mn başından geçenler herkesin hoşuna gitmez. Colignac papazı tarafından büyücülükle suçlanır ve tutuklanır. Tutulduğu yerden kaçınayı başarır, gelgelelım heyecanlı bir kovalamacanın ardından tekrar yakalanır. Dyrcona terası olan bir kuleye kapanlır. Kontran kendisine ıcadı için gerekli malzemeleri getirmesini rica eder. Zira aklında, eski yolculuk deneyimlerine dayanarak yeni bir hava aracı yapmak vardır. Bu araçtaki güneş enerjisini yoğunlaşuncı düzenek, yolculuk için gerekli fiziksel hareket gücünü sağlayaı.:aktır. Bu araçla önce Colignac kentunun topraklarına ulaşmayı hedefler. Ancak aracın kapasitesini yanlış hesapladığı için Güneş’e doğru yol alır Önce Güneş’in loş, opak bölgesine iner, oradan da aydınlık kısımlara, felsefenin merkezine, beş duyumuzun ve hafıza, hayal, hüküm melekderimizin kaynak bölgesine geçer. Cyrano bu çalışmasında da insan lar, hayvanlar ve bitkiler arasında bilinmeyen dillerde bile iletişimsel imkanlar bulunduğuna, gerçeklerin bilinmeyen yabancı dillerle bile anlaşılabildiğine, aşırı sıcak ve aşırı soğuk arasındaki fiziksel etkileşime, canlılar ve genler arasındaki uyum ve dönüşüm süreçlerine de adeta felsefi bir bılımsellık içinde değinmişrir. Bırbirine zıt görüşlü iki düşünürün, Descanes ve Cam panella’nın fikirleri b ir anlamda, felsefe yönü ağır basan bu kitabm içindeki oyunun anahLarı gihi telakki edilebilır. Cyrano’nun bu hikayesi, “yeni” ama birbirine tamamen karşı iki düşünceyi birleştiren ve ayıran mekanda gözler önüne serilır: Campanella’nın felsefesinin “yeniliği “, antik ersanelerin ilkelerini ve temalarını tekrardan örünlülemesine dayanır. Descartes’ın düşüncesinin yeniliği ise. düşünen kişinin yaratıcı deneyiminin içinde yerleşmiştir.