Kolektif – En Güzel Nasreddin Hoca Fıkraları

Sivrihisar’ın Horto köyünde doğmuştur. Babası, aynı köyün imamı Abdullah Efendi idi. İlköğrenimini babasından alarak Arapça ve din bilgilerini öğrendi. Kur’an’ı hıfzetti. Ayrıca çevrede etkili hocalardan dersler aldı. Konya Medre-sesi’nde eğitimini tamamladı. Sivrihisar ve Akşehir’de köy hocalığı, imamlık, müderrislik, kadılık yaptı. Akşehir’e yerleşip orada öldü. Aynı yerde türbesi vardır. Evliya Çelebi, Nasreddin Hoca hakkında şöyle der; “Akşehir’de büyük din adamı ve değerli zat ‘El-Mevla Hazret Şeyh Hoca Nasreddin’in kabri vardır. Kendisi Akşehirlidir. Gazi Hü-davendigar’a yetişip, Yıldırım Han zamanında şöhret bulmuştur. Fazilet sahibi olup, hazırcevap, keramet sahibi, filozof, din ve dünya işlerini birlikte ve eksiksiz yürüten büyük bir zat idi. Timurlenk ile bir toplantıda bulunmuştur. Timur Han, O’nun şerefli sohbetlerinden hoşlanırdı.

Bu sebeple, o büyük bilginin hatırı için Akşehir’i yağma ettirmemiştir. Büyük Hoca’nın sözleri ve latifeleri, bütün lisanlarda atasözü olarak söylenir.(…)Yıldırım Han’ın vefatından sonra, Çelebi Sultan Mehmet zamanında dünyadan göç etmiştir. Akşehir dışındaki kubbeli türbesine defnolunmuştur. Dört tarafı parmaklıkla çevrilidir. Allah rahmet eylesin.” Onun yaşamıyla ilgili bilgiler, halkın kendisine olan sevgisi yüzünden söylentilerle karışmış, yer yer gerçek dışı nitelikler kazanmıştır. Bu söylentiler arasında, onun Selçuklu sultanlarıyla tanıştığı, Mevlânâ ile yakınlık kurduğu, kendisinden en az yetmiş yıl sonra yaşayan Timur’la konuştuğu, birkaç yerde birden göründüğü bile vardır. Nasreddin Hoca, halkın duygularını yansıtan bir gülmece odağı olarak ortaya çıkarılır. Söyletilen kişi, söyletenin ağzını kullanır, böylece halk Nasreddin Hoca’nın diliyle kendisesini duyurur. Yazıya geçirilmiş ilk Nasreddin Hoca hikâyesi 1480 tarihli Sarı Saltuk’un hayatını anlatan Ebul Hayr Rumi’nin Saltukna-mesi’de bulunmaktadır. Fatih Sultan Mehmet’in oğlu Cem Sultan ın şehzadeliği esnasında verdiği talimat üzerine Ebül hayr Rumi tarafından Saltukname yedisenelik bir çalışma sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında tamamlanmış ve kitaplaştırılmıştır. Özhan Öztürk, Folklor ve Mitoloji Sözlüğünde Nasreddin Hoca nın Moğol işgali altında kıvranan Anadolu halkının çaresiz yazgısının sembolü olduğunu, yazılı basının olmadığı bir dönemde yöneticiler ve kamu düzeninin eleştirisinin Hoca nın ağzından dile getirildiğini yazar. Fıkraların toplandığı eserlerden biri, Londra’da British Museum’da. Haza Terceme-i Nasreddin Efendi Rahme başlıklı yazma eserdir.

Ancak bu eserdeki fıkraların bir kısmı, onun üslubuna ve tekniğine uymamaktadır. Nitekim eserin sonunda bu durum: “İşte Nasreddin Efendinin kibar-ı evliyadan (evliyanın büyüklerinden) olduğuna şek ve şüphe yoktur. Merhumun bu kıssalardan haberi var-yok böyle yazmışlar. Her kim okuyup tamamında bu merhumun ruhu için bir Fatiha bağışlarsa, Hak süb-hane ve teala ol kimsenin ahir ve akıbetini hayr eyleye” şeklinde belirtilmiştir. Nasreddin Hoca fıkraları, batı dillerine de çevrilmiş ve bu dillerde hakkında önemli yayınlar yapılmıştır. Nasreddin Hoca dan, fıkralarından, ona maledilen nüktelerden günümüze pek çok deyim, telmih ulaşmıştır. Öyle ki bunların birçoğu halkımız tarafından atasözlerinden sayılır. * Acemi bülbül bu kadar öter. * Ağız torba değil ki büzesin. * Bindiğin dalı kesme. * Biraz da ben öleyim. * Buna değmiş, buna değmemiş. * Buyrun cenaze namazına. * Dağ yürümezse derviş yürür. * Damdan düşenin halinden damdan düşen anlar.

* El, elin eşeğini türkü çağırarak arar. * Fakirin malı gözünün önünde gerek. * Hâlâ bıraktığım yerde otluyorsun. * Her gün bayram olsa. * Işığı gören geliyor. * İnce eleyip, sık

.