Oscar Wilde – Reading Zindanı Baladı

Şiir tercümesi esas olarak sanat adına beyhude bir gayrettir; tek faydası ise, iki dilli olarak basılması şartıyla, şiirin coşkusunun aşina olunmayan kelime ve sözlere takılıp azalmaması için bir tür kör değneği vazifesi görmesidir. Bu sebeple bu büyük eserin tercümesine teşebbüs edişimin altında yatan neden ne onun kıymet ve heyecanını tefsir etmektir, ne de bir muadilini yaratmaktır; tek gayem Wilde’a veya İngilizce’ye yeteri kadar aşina olmadığı hissine kapılanlara bu edebi ziyafette ihtiyaç duyabilecekleri hizmeti sunmaktır. Elbette bu vesileyle temas etmeyi elzem gördüğüm bazı hususlar vardır: Evvela, bir şiir tercümesinde maksat, tercümenin Türkçe’de hoş ve tabii durması ile aslına uygun olması noktaları arasında temin edilecek bir dengede tutulması olmalıdır ve bu esnada arzu eden olmadığı halde sırf şairaneliği artırmak için tercüme niyeti doğduğu anda zaten can veren şiiri başkalarının daha önceden yapmış olduğu şekilde diriltmeye, hatta baştan yaratmaya cüret etmek gibi küstahça bir serbestliği hak görmemek de münasip bir hareket olacaktır. Buna benzer şekilde ve tercümenin esas hedefi tercümanın yegâneliğini tescil değil, tekmilin ahengini temin olduğu cihetle; bazen bir cümlenin sadece tek bir şekilde tercüme edilebileceğini, yenilik aramanın ancak bozulma getireceğini daima hatırlamak icap eder. Dört yıl kadar önce başladığım bu tercümeyi nihayet tamamlarken Fransızca, İtalyanca ve Türkçe’de önceden yapılmış olan bazı tercümeleri de tarayarak anlam ve ahenkte insanın aciz muhayyilesinin elinden gelebilecek olanın en iyisini bulmaya ve bu şiire yakışan bir kör değneği yaratmaya gayret ettim. Umarım merhum şair de bu tercümenin isabetli olduğunu düşünür. Piyale Perver, 2014 Reading Zindanı Baladı Hakkında Oscar Wilde, mahkûm edildiği iki yıllık hapis cezasını çekmek için 25 Mayıs 1895’te girdiği Reading Devlet Hapishanesi’nden 19 Mayıs 1897’de çıktı ve ertesi gün Fransa’ya, Manş Denizi kıyısındaki Berneval-le-Grand beldesine gitti. Reading Zindanı Baladı’nı burada yazmaya başladı ve daha sonra sevgilisi Alfred Douglas ile yaşamaya başladığı Fransa’daki Rouen ve İtalya’daki Napoli şehirlerinde, 1897 sonu itibariyle şiiri tamamladı. Reading Zindanı Baladı ilk kez Ocak 1898’de sadece “C.3.3.” imzasıyla yayımlandı. C.3.3.

mahlası, Wilde’ın Reading Hapishanesi’nde C blok, 3. kat, 3 numaralı hücrede kalmış olmasından gelmektedir. Şiir, yayımlandığı zaman şairin esas kimliğinin kulaktan kulağa yayılması sayesinde büyük bir ilgiyle karşılandı ve bir buçuk yıl içinde yedi baskı yaptı. Şiiri yazanın Wilde olduğu ise Haziran 1899’da yapılan yedinci baskıya dek gizlendi. Reading Zindanı Baladı, Wilde’ın yazdığı son eser oldu. Bundan sonra Paris’teki Hotel d’Alsace’ta yaşamaya, günlerini sokaklarda yalnız başına dolaşarak geçirmeye başladı. Elindeki tüm parasını alkole harcadı. Sağlığı günden güne kötüleşti. 30 Kasım 1900 günü menenjitten öldü. Şiire İlham Kaynağı Olan Mahkûmun Hikâyesi Oscar Wilde’ın Reading Zindanı Baladı’nı yazmasında ilham kaynağı olan ve şiirde akıbeti anlatılan mahkûm Charles Thomas Wooldridge’dir. 1866’da doğan Wooldridge, 1886’da Kraliyet Muhafızları’nda süvari olarak görev yapmaya başladı ve 1894’de Laura Ellen Glendell ile evlendi. Çift başlarda mutlu olmuşsa da iki yıl sonra araları bozulmaya başladı. Ellen evlenmeden önceki soyadını Mart 1896’da tekrar kullanmaya başladığında Charles bu sefer şiddete başvurdu ve Ellen da Charles’la bir daha görüşmek istemediğini söyledi. Bu esnada Ellen’ın, çalışmakta olduğu postaneden biriyle ilişki yaşadığı dedikodularını duyan Charles, Ellen’dan kendisini rahatsız etmemesini isteyen bir mektup alınca onunla son bir kez konuşmak için onu dışarı davet etti. Ama Ellen 29 Mart 1896 tarihindeki buluşmaya gitmedi.

Charles da Ellen’ın yaşadığı yere gitti, çıkan tartışma sokağa kadar taştı ve Charles, yanında getirdiği usturayla Ellen’ın boğazını kesti. Çok geçmeden polise teslim olan Charles, çıkarıldığı mahkemede 17 Haziran 1896 günü idam cezasına çarptırıldı ve cezanın infazına kadar olan üç haftalık süreyi Reading Devlet Hapishanesi’nde geçirmesine karar verildi. Charles hapishaneye getirildiğinde Wilde bir seneden biraz uzun bir süredir orada bulunuyordu ve son üç haftasını geçiren Charles’ın halini görmek onu derinden etkilemişti. Charles, hapishanedeki rahibe çok sevdiği karısını öldürmekten dolayı azap içinde olduğunu itiraf etti; avukatının cezanın ertelenmesi ve bu esnada jürinin davayı tekrar görmesi için uğraşma girişimlerini ise reddetti. 7 Temmuz 1896 sabahında 30 yaşındayken hapishane avlusunda asılarak idam edildi. Mezarına kireç döküldü. Reading Hapishanesi Hakkında Londra’dan 60 kilometre kadar uzaktaki Reading beldesinde bulunan, resmi adı H.M. Prison Reading, yani Reading Devlet Hapishanesi olan ve halk arasında Reading Gaol, yani Reading Zindanı olarak bilinen hapishane, 1844’te açıldı. Hapishane açıldıktan sonra uzunca bir süre boyunca mahkûmlar, o zamanlarda yaygın olan hücre sistemiyle hapsedildi. Hapishane, hükümetin harcamaları azaltma tedbirleri gereğince Kasım 2013’te kapatıldı.

.