Resos – Euripides

Bu eser için Homeros’un İlyada destanında geçen kral Resos’un acı ölümünün (İlyada X, 426-440 ve 469-525) esin kaynağı olduğu açıktır. Olayın gelişimi şöyledir: Argos ordusundan Odysseus ve Diomedes, ordugâhlarına casusluğa gelen Dolon adlı bir Troyalıyı öldürdükten sonra, Troya saflarında bulunan Trakyalıların birliğine giderler. Birlikteki herkes yanlarında silahları ve atlarıyla uykuya dalmıştır. Aralarında Resos da vardır; yanı başında görkemli, tanrısal atları dizginlerinden birbirine bağlı halde. Bu sırada Diomedes gelir, uyuyanlara kılıçla saldırır, Resos’u da öldürür. Diomedes ardından Tanrıça Athena’nın yardımıyla bu görkemli atları alıp Odysseus’la birlikte uzaklaşır. Resos’un soylu amcaoğlu Hippokoon uykusundan fırlar, atların yerinde olmadığını, adamların da kanlar içinde çırpındığını görür. Bunun üzerine Troya ordusu içinde bir bağırış yükselir, acı dolu seslerle koşuşmaya başlarlar. Fakat her şey boşunadır. Kral ölmüştür. Destanın yanı sıra, sonraki dönemde gelişen eskiçağ Yunan-Roma edebiyatında savaşçı güçlü kral olarak bilinen Resos’un Trakya kültüründe zamanla atlı kral-tanrı imgesine dönüştüğü görülmektedir. İnsanı içten etkileyen, derin üzüntüye yol açan acı ölümler tragedyaların ana temasıdır. Olaylar bir gün içinde gelişir ve sona erer. Tragedyanın amacı insanları yıkıma sürükleyen yanlış tutumlar ve düşüncelerle yüzleştirmek, olabilecek felaketleri önceden gösterebilmek, suçluyu bularak ruhu eğitmektir. Oysa eserinde kral Resos’un ölümünü ele almış olmasına karşın, Euripides burada bizi tragedyaya özgü içsel psikolojik tahlillere götürecek bir kurguya kalkışmamıştır.

Yalın şekilde Troya savaşının durumu ve yardıma gelen çok güçlü bir kralın savaş meydanında çarpışarak değil, uykuda yakalandığı ölümü söz konusudur. Fakat böyle bir ölüm tarzı halkı için onur kırıcıydı. Eserin özü de bu olsa gerek. Çünkü konunun dönemin bir diğer önemli tragedya yazarı olan Sophokles’in bir eseriyle benzerlik taşıdığını belirtmekte yarar vardır. Eserde güçlü savaşçılar olarak bilinen Trakyalıların eskiçağda at kültürleri, gömü adetleri, mağara kültünün anlamıyla ilgili bazı önemli bilgilerin yanı sıra, kral olmanın sorumluluğu, savaşın iyi ve kötü yanları üzerine Euripides’in izleyicilerine ders niteliğinde bazı görüşleri yer almaktadır. Çeviride Eski Yunanca metin ve ara açıklamalar için Tasos Roussos, Euripides Risos, Kaktos Yayınları, Atina 1991; Kostas Topuzis, Euripides Risos, Epikerotita Yayınları, Atina 1993 ve David Kovacs, Euripides Bacchae, Iphigenia at Aulis, Rhesus, Loeb Classical Library (LCL.), Londra 2002 adlı yayınlardan yararlanılmıştır. Rhesos, Eski Yunan dili ve edebiyatı çalışmaları için kaynak eser olduğundan, çeviride Euripides’in kurgusuna ve ifade tarzına dikkat edilerek Türkçeye aktarılmasına çalışılmıştır.

.