Süheyla Bayrav – Ortaçağ Fransız Edebiyatı

ortaçağdan günümüze miras kalan yazlnsal yapltlarln oIUştUrduğu geniş yelpazeden seçmelerle, yazlnsal türlerin bir dökümünü yapmak; o günden bugüne değin gerçekleşen bir ge_ llşim sürecini gösterebilmek iç’n bir çlklş noktasl oluşturarak, yazlnsal Ve dilsel düzlemdeki kazanımlarln, yitirilmişliklerin, değişamin, dönüŞümün beljrlenmesine katklda bulunmak Ve böylelakle jktisadi tarihten bağlmslz olarak gelişen kültür tarihinin yazlna düşen payln| aydlnlatabilmek amacıyla yola çıkilk Prof. Dr Süheyla Bayrav’ın oİtaçağ Fransız Edebiyat’ Antolojisi’ni yayrnlarken. Bayrav’ln Antolojisi, ilk kez 1953 yllında Edebiyat Fakültesi Yayınlarl araslnda yaylnlanm|ş. Kitabın hazırlanmasında temel amaç’ Franslz yaz|nl derslerinde salt kuramsal bilgiyle ders yapmaktansa, yazınsal metnin doğrudan öğrencj taraflndan okunmaslnı sağlamak, bunun yanI slra metinlerin yenileştirilmesi ya da Türkçeye çevrilmesi yerine özgün dilinde kaynakça oluşturmak olmuş. 8öylelikle yazlnsal metnin birinci elden’ öz_ gün dilinde okunması, okurun araya herhangi bir aktarıClnln yorLımu olmakslzln doğrudan metjnle iletişim kurmasınl sağladlğl gibi, ortaçağ Franslz yazlnlndaki Ve dilindeki gelişim sürecinin okurun bulunduğu zaman diliminden baklldlğ|nda daha berrak qörülmesine yo] açar. Kitabın hazlrlanmasında Bayrav yapltlardan örnekler 6eçerken hem kronolojik bir gelişim süreoini hem de yapltlarl izleksel öbeklerine aylrma gibi bir seçeneği özellikle göz ardl etmiş. Yapıtlart türsel özelliklerine göre ayırarak, yapltln biçimsel Ve anlamsal özelliklerini barındıran bölümleri yaylnlamayl yeğlemiş. Yaklaştk 400 ylll kapsayan bir dönem olan o(açağ için “homojen bir bütün mü?” sorusuna yanlt ararken, dÖnemin tarihsel Ve toplumsal olaytarlnln yazlnsal yapıtlardaki etkilerini Ve yans|malarlnl kitabln giriş bölümünde ayrıntlll olarak irdelemiş. Bu bağiamda döneme hakim olan dünya görüşünün felsefeye olduğu kadar sanat Ve edebiyata yanslrken, iki ayrl yazln_ sal hareketi de beraberinde getirdiğini Vurgular. Bunlardan biri yazlnsat düzIemde ölçünün, düzenin, akllclllğln, mutlak güzelli_ ğin Ve doğrunun slrrlnln ardlndan giden “klasik” devir, diğeriyse yapıtlarda kişinin iç dünyaslna yöneldiği, olağanüstü olgular|n, kötümserliğin, hüznün odak noktasl olduğu “barok”tur. Farklı anlah biçjmlerinin farkll dünya görüşlerinin uzant|sl olarak ortaya çlktığl çallşmada, yazınsal tür olarak öncelikle ortaçağln dünya görüşünü tutarllkla yansltan destanlardan aldlğı örneklerle başlar Bayrav- Aziz hayatlarınln, şöValyelerin’ şöValyelik ülküsünün konu allndığ| Saint Alexis, Chanson de Roland vb. gibi yapltlardan bölümler seçmiş. Destanlarln ardından “Courfols” edebiyatın (Saray edebiyatl) en önemli türlerinden sayllan roman Ve lirik şiire yer verir. ilk kadın yazar diye bilinen Marie de France’ln, en büyük Franslz romanclsl diye anllan chrötien de Troyes’un yapltlarından örneklerle, aşk Öykülerınin, olanakstz aşkların, şöValyelik ülküsünün, seri]Venin, KeIt mitolojisiyle beslenen olağanüStü olayların konu alındığl romanlardan olduğu giba; Güney Fransa’nln izlerini taşlyan Ve melodiler eşliğinde söylenen lirik şiirlerden de allntlIar yapar. Dinsel törenler sırasında kutsal kitaptan altnan sahnelerin Canland lrllmaSıyla başlayan dinsel tiyatro Vg böylesi oyunların dlşlnda kalan dindlşı tiyatrodan da allntlIarla örnekler sUnar Süheyla Bayrav kitabln Son bölümünde, torsel Özelliklerine göre yapıtlarln seçilmesi yerine, dönemin etkıleriyle ortaya ç|kmış olan tarihsel yapıtlarü’ öğretici Ve yerglcl yaklaşlmla kaleme alınmlş yapltlarl seçkisine katar’ Bunlarln ıü;rSlnda tarihsel olay l, ııııl belgelendiği Vakayinameler, acılarla beslenen aşklar, gül_ (lüırtı öğe|erinin bulunduğu kt]çük öyküler, insanlarIn çeşitli öielllklcrinj hayvanlarda yansltan Ve ahlaki bir öğreta sunmak ama_ ı lıyla kaleme alınan “fabl” biçiminde yap|tlar da buIunur’ Bayrav öteki yapltlarında olduğu gibi bu çallşmas]yla da lıüjın baliminsanl hem de eğitimci duyar|lllğlyla’ eksikliği kitapllklarlmlzda hissedilen önemli bir kaynak kitap hazırlamış.

Prof. l)r Süheyla Bayrav’ın tüm yapltlarlnı yayımlarken, gunuruzde l)ıı alanda yapılan çalışmalarln klslrllğı da göz önüne ;ılıııdığında, bunlarln hala güncelliğini korumasl ve bilim (lUnyamlza lşük tutarak zenginleştirmesi onurlandırmaktadır bizi. Kendisine teşekkürlerimizi sunuyoruz.

.