Gültekin Avcı – İstihbarat Teknikleri – Aktörleri, Örgütleri ve Açmazları

İSTİHBARAT, kelime manası itibariyle Arapça istihbar kelimesinin çoğulu olarak; haberler veya yeni öğrenilen bilgiler, haber alma demektir. Teknik olarak istihbarat, muhtelif imkân ve vasıtaları kullanarak herhangi bir konuda enformatik materyal temini ve temin edilen bilgilerin ham halden kurtarılarak işlenmesi, kıymetlendirilmesi ve yorumlanarak bunlardan bir netice çıkarılmasıyla ilgili faaliyettir. Ve insanların fıtrî bir melekesi olan tecessüs (merak, öğrenme arzusu) ile doğmuştur. Batı dillerinin bilhassa İngilizce’nin hakim olduğu ülkelerde kelime “intelligence” kelimesiyle karşılanmaktadır. Bu kelime zeka anlamını taşımaktadır. Bu da Batı’da bu meşgalenin hangi seviyede yapıldığını göstermektedir. CIA-Central intelligence Agency (Merkezî Haberalma Teşkilâtı), MIMilitary intelligence (Askerî Haberalma), DIA-Defense intelligence Agency (Savunma İstihbarat Servisi) gibi Casusluk ise Arapça bir kelime olan “tecessüs” yani merak etme, kendi dışındaki işlere duyulan öğrenme arzusu, gizli şeylere merak menşeinden gelmektedir. Casusluk faaliyeti ve espiyonaj kelimeleri aynı istikamete matuf olmak üzere yabancı lisanlardan ithal edilerek casusluk manasında kullanılmaktadır. Kelime Fransızca kökenlidir. Bizde halk arasında çok kullanılan ispiyon kelimesi de Fransızca aslındaki “espionnage” kelimesinden gelmektedir. Hepsi istihbarat faaliyetini göstermektedir. Kontrespi-yonaj kavramı ise istihbarata karşı koyma ve karşı istihbarat manasını taşımaktadır. Casusluk, dünyanın en eski mesleklerinden biridir. Anılan faaliyet, toplulukların hayatlarını idame ettirdikleri her mecrada daima icra edilmiştir. İstihbarat faaliyeti, gerek güvenlik ve gerekse ticarî, ekonomik, siyasî vb.

alanlarda popülaritesini yitirmeden, hatta cazibesini çağın teknolojik imkânlarıyla artırarak vazgeçilmez bir alan olma özelliğini sürdürmektedir. İstihbarat faaliyeti kurumsal olarak insanlık tarihinde devletleşme olgusunun gelişimi ile birlikte mevcudiyetini gösteren, hassas ve devlet güvenliği için elzem bir faaliyettir. M.Ö 500 yıllarında meşhur Çinli komutan ve filozof Sun Tzu Savaş Sanatı adlı kitabında casusluk faaliyetinin fevkalade önemli olduğunu bariz bir şekilde vurgulamıştır. Sun Tzu’ya göre; bilge hükümdarlarla iyi bir komutanın kolaylıkla savaş kazanıp zafere ulaşması istihbarata bağlıdır. Bu istihbarat ruh çağırmakla , gelmez, tecrübe veya hesaplamayla da üretilmez. Düşmanın durumu ancak başka insanlardan öğrenilebilir. Dünya tarihinde bir devre mührünü basan askerî liderlerden Napolyon Bonapart’ın “iyi bir mevkide konuşlandırılmış bir casusun temin edebildiği bilgi ve haberlerin, bazen birkaç tümen askerden daha fazla önem arz ettiği” şeklindeki sözleri istihbaratın ne derece önemli bir faaliyet ve hayat sahası olduğunu göstermektedir.

.