Eric Hobsbawm – Devrim Çağı 1789-1848

Bu kitap, burada ‘çifte devrim’ adı verilen olguyu —1789 Fransız Devrimi ile çağdaşı oan (İngiliz) Endüstri Devrimi’ni— ilgilendirdiği ölçüde, 1789 ile 1848 arasında dünyanın uğradığı dönüşümün izini sürmektedir. O nedenle, tam olarak ne bir Avrupa ne de bir dünya tarihidir. Bu dönemde çifte devrimin yansımalarından etkilenen ülkelere, üstünkörü de olsa değinmeye çalıştım. Bu dönemde devrimin üzerlerindeki etkisi ihmal edilebilir boyutta olanlarıysa atladım. Dolayısıyla okur, kitapta Mısır hakkında bir şeyler bulacaktır, ama Japonya hakkında bulamayacaktır; İrlanda hakkında Bulgaristan’dan, Latin Amerika hakkındaysa Afrika’dan daha fazla şey bulacaktır. Bu, bu kitapta göz ardı edilmiş olan ülkelerin ve halkların tarihlerinin, kitapta yer alanlardan daha az ilginç ve önemsiz oldukları anlamına gelmemektedir doğal olarak. Kitabın yörüngesini, esas olarak Avrupa’nın, daha kesin bir anlatımla Fransa-İngiltere’nin oluşturmasının nedeni, bu dönemde dünyanın —en azından büyük bir bölümünün— Avrupalı, daha doğrusu Fransızİngiliz bir temelden hareketle dönüşüme uğramış olmasındandır. Ne var ki, pekâlâ daha ayrıntılı biçimde ele alınmayı hak eden bazı konular, yalnızca yer darlığından dolayı değil, (ABD tarihi gibi) bu dizide yer alan diğer ciltlerde uzun uzadıya ele alındıkları için bir yana bırakılmışlardır. Kitabın amacı, ayrıntılı bir anlatım sunmak değil, yorumlamak ve Fransızların haute vulgarisation dedikleri şeyi yapmaktır. Kitabın ideal okuru, geçmişe merak duymakla kalmayıp dünyanın bugünkü duruma nasıl ve neden geldiğini ve nereye gittiğini anlamak isteyen, kuramsal bir yapıya sahip, zeki ve eğitimli yurttaştır. Metni, ancak daha eğitimli bir okur kitlesinin taşıyabileceği bilginlik gereçleriyle doldurmak, hem yersizdi hem de bilgiçlik olacaktı. O nedenle dipnotlarımda, neredeyse tümüyle kitapta geçen alıntıların ve rakamların alındığı kaynaklara; özellikle tartışmalı veya şaşırtıcı açıklamaların olduğu bazı durumlarda da otoritelere yer verdim. Buna karşın, böylesine geniş kapsamlı bir kitabın dayandığı malzemeler hakkında bir şeyler söylemek doğru olacaktır. Bazı tarihçiler, belli alanlarda diğer tarihçilerden daha uzmandır (ya da tersinden söylersek daha bilgisizdir). Oldukça dar bir alan dışında, tarihçiler büyük oranda başka tarihçilerin çalışmalarına bel bağlamak zorundadır.

1789- 1848 arasındaki döneme ilişkin bu ikincil yazın bile tek başına, bütün dillerden okuyabilecek durumda bile olsa herhangi bir kişinin bilebileceklerini çok aşan bir basılı eser yığını oluşturmaktadır (Oysa bütün tarihçiler gerçekte topu topu bir avuç dille sınırlıdırlar). O yüzden elinizdeki kitabın büyük bölümü, ikinci ya da üçüncü el kaynaklara dayanmaktadır ve kitabın yazarı kadar bir uzmanı da üzecek kaçınılmaz kısaltmaların yanı sıra hatalar içerecektir ister istemez. Kitapta, daha ileri araştırmalara rehber olacak bir kaynakça sunulmaktadır. Tarihin dokusu, onu bozmadan ipliklerine ayırmaya olanak vermese de, reel amaçlardan dolayı konunun belli ölçülerde alt bölümlere ayrılması gerekmektedir. Ben, kitabı çok kaba olarak iki kısma ayırmaya çalıştım. İlk kısımda, genel olarak dönemin ana gelişmeleri ele alınırken, ikinci kısımda çifte devrimin ortaya çıkardığı toplum türünün taslağı yapılmaktadır. Ancak bu iki kısım arasında bilerek yapılmış çakıştırmalar vardır; aralarındaki ayrım kuramsal bir sorun değildir, kolaylık sağlamak amacıyla yapılmıştır.

.