Osmanpazarı – Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi – 34

Bulgaristan’da eski bir Osmanlı kasabası. Bugün Omurtag adıyla anılmakta olup Bulgaristan’ın kuzeydoğu kesiminde, deniz seviyesinden 525 m. yükseklikte bir plato üzerinde Osmanlılar tarafından kurulmuş küçük bir kasabadır. Burası, 1500 yılından itibaren Osmanlı yönetiminin son dönemine kadar (1878) idarî bir merkez olmanın yanı sıra bölgedeki Türk yerleşme yerlerinin önemli bir pazar yeri özelliği taşımaktaydı. Osmanpazarı ilk Osmanlı kayıtlarında Alakilise nahiyesi diye geçer. 1052 (1642) yılı dolaylarında Alakilise / Osmanpazarı kazası şeklinde anılmaya başlandı. XIX. yüzyılın büyük Osmanpazarı kazası iki tarihî bölgeyi ihtiva eder. Batıda ormanlık alan olan Tozluk platosu (Alakilise nahiyesi), doğuda XVII. yüzyılın başlarına kadar büyük Şumnu kazasına bağlı bir nahiye durumundaki, daha verimli arazileri bulunan Gerlovo bölgesi yer alır. Alakilise nahiyesinin Osmanlı öncesi tarihiyle ilgili bilgi yoktur. Burası, ilk Bulgar Çarlığı’nın başşehri Preslav’dan ikinci Bulgar Çarlığı’nın ana kenti olan batıdaki Tırnova’ya giden yolun geçtiği yerde bulunmaktaydı. “Alakilise / Kenise” ismine yönelik en eski atıf ise 890 (1485) tarihli icmal tahrir defterinde yer alır. Buna göre nahiyede 114 hâneden ibaret “perakende yörükleri ve yağcı grubu” yaşıyordu. Dobrovo / Dobrofçe köyünün adı hariç diğer bütün yer adları Türkçe’ydi.