Madeleine J. Guillaume – Akupunktur

Akupunktur, binlerce yıllık geçmişe dayanan biT tedavi yöntemidir. Çin tıbbının bütünleyici parçasını oluşturur. Çin Denizi’nin kuzey kıyılannda konurolanan verimli Samrmak Ovası’nda doğmuştur. Bu bölgeden süreç içinde tüm Çin İmparatorluğu’na yayılmış, sınırlardan taşarak Asya kıtasını kaplamış, özellikle Kore’de ve Japonya’da yaygınlık kazanmıştır. 17. yüzyıla doğru Avrasya ve Afrika sınırlarına dek uzandığı sırada Batı dünyasının ilgisini çekmeye başlamıştır. Akupunktur bir tedavi etme sanatıdır. Özünü, Çiniiierin kozmogoniye ilişkin düşünce sisteminden alır. Tekniği ise, insan bedeninin belirli noktalarına, bu sisteme bağlı yasalara göre ve akla uygun biçimde, iğneler batırınaya dayanır. Bu tedavi yönteminin temellerini, uzun gözlemler sırasında sabırla geliştirilen iki kavram oluşturur: ı. Enerji Kavramı – Birlik düşüncesinin içerdiği Qi, Çin felsefesi ile tıbbının temeli olan enerji kavramıdır. Bu enerji, evren-makroko;.moz ve yansıması olan insan-mikrokozmozu yönetir. Ardışık ve bütünleyici olmak üzere iki şekilde kendini ortaya koyar: Kaynağı olasılıkla, Ta Hi ilkesinin llk ve sürekli kutuplanması olan artı enerji Yang ile eksi enerji Yirı’dir. Ta Hi, varlık ve özü, madde ve ruhu 7 doğuran, ancak hiçlik olmayan büyük ilkel boşluk olarak tanımlanır. Dünyanın yaratıcısı olan bu ilke, etkisini büyük bir temel yasada, Beş Eleman Yasası’nda gösterir. Sözkonusu yasa bu�n, evrensel dengenin önemini sezen bir kavram ve kavrama ilişkin uygulamalann ilk girişimi olarak düşünülebilir. 2. Derideki Özel Bölgeler – Geometrik anlamda bir yer olmaktan çok nokta tanırnma girerler. Bu gerekçeyle Batıda nokta olarak anılırlar. Çinliler ise daha dowu bir şekilde Zing (kuyu) diye adlandırırlar. İnsan bedeni üstünde doğrusal yollar halinde yayılmışlardır. Batıda meridyenler, Çiniilerde Jing’­ ler olarak anılan bu yollar boyunca, iğneler yoluyla enerji üstünde bir etki yapılabilir. Şekılı • Çın yazısındaJing karakteri Meridyen, Fransa’da Soulie de Morant tarafından önerilen ve dilbilim bakımından yoğun tepkilere yolaçmış bir terimdir. Yalnızca yolun görünmezliği anlamını içerir, enerjiye ilişkin yönünü karşılamaktan uzaktır. ”İpek bir iplik” diye tanımlanan Jing, görülemeyen ince bir çizgidir. Jing boyunca You’lar (kozalar) birbirini izler; bir tür damar gibi görünmez bir sıvı içerir. “Yeraltı seli” denilen bu sıvı üretir ve doğuştan dinamizme sahiptir (elik açı = üretme). Tüm bu kn\’Tamlar düzenli bir biçimde, önemH ve çağiara göre değişik nitelikteki arkeolojik belgeler ve ilk binlerden günümüze dek üstünde uygula8 malı olarak çalışılan bilginin, ustadan öğrenciye sözlü gelenek yoluyla aktanlması sonucunda bize ulaşmıştır. I. Kaynaklan Akupunkturun kökenieri tarihöncesine çıkar. İlk Çinliler, bedeni kaplayan deride, bazı organik rahatsızlıklara eşlik eden ve çoğunlukla belirli bir nokta biçiminde kendini gösteren ağTıh bölgeleşme olgusunu saptamışlardı. Hastalan, bu noktalara sivri çakmaktaşları sokarak tedavi ediyorlardı. Bu, amacı kötücül ağn cinini öldünnek olan boşinanca dayalı bir davranış mıydı ya da önemi süreç içinde ortaya çıkan kannaşık mekanizmaların başlangıç açıklaması mıydı? Sorunun yanıtı ne olursa olsun, adlan çevresinde söylenceler yaratılmış ustalara yaşama gücü veren köklü bir geleneğin varlığı kesinlikle yadsmamaz. Bu ustalardan üçü, Fou Hi, Zhen Nong, Huang Di, ardıllan yoluyla Çin felsefesine ve tlbbına ilişkin tüm verileri aktarmışlardır. Fou Hi ustalarm ilki dir. Çin lilerdeki evren kavramlanmn oluşturulması ona dayandırılır. Fou Hi’ye göre, doğayla yakın ilişkideki canlı, onun destekleriyle kuşatılmıştır. Bu görüşünü açıklayan aşamalar şöyle Slralamr: – Yukanda gökyüzünü gözlem/edi. Her zaman görülebilen yıldız kümeleri gökkubbenin tavanmda bulunuyordu. Çevresindekilerle kuşatılmış Kutup Yıldızı, onu bir eksen bölgesi belirlemeye yöneltti: “Göğün Merkez Sarayt”. Eğrilerini ufuk çizgisi üstünde çizen öteki yıldızlar, yalnızca dönem dönem görülüyorlardı. Gökyüzündeki görünüşleri ve konumlan Güneş’in hareketleriyle, mevsimlerin çevri9 miyle belirlenebiliyordu. Bu gözlem ona dört Saray düşündürdü: İlkbahar, Yaz, Sonbahar, Kış ve on iki aylık ilk ay-güneş takvimi. – Aşagıda Dünya’yı gözlemledi. Dünya’da, zamanda ve uzayda geçenlerin yansımasını buldu: gündüz ve gecenin ardışıklığı; sıcak ve güneşli dönemler ile soğuk ve karanlık dönemler; gür bitki örtüsü, sonra toprağın kabuğunu çıkarması; dağdaki güneşli sag yamaç ve karanlık sol yamaç arasındaki benzemezlik. Sonuçta evinin çevresindeki sabit yerde Güneş’in gözle görülen hareketi: dört yönle çevrilmiş Dünya’ mn Merkez Saray1 ve bab, güney, doğu, kuzey. Bu evren gözleınİ Fou Hi’yi önce bir gücün varlığı sonucuna u1aştırdı: gezegenlerin hareketlerini ve yersel yaşamın gözle görülebilen çevrimlerini yöneten enerji (Qi). Sonra büyük ilkelerin temellerini ortaya attı: Çin felsefesinin temel doğması olan ikili ve beşli. İkili ilkesi, evrendeki her şeyin karşıtlıklarla dolu ve bütünleyici iki öğe arasında bölüşülen uyumu ve ardışıklığı olgusundan doğar: Yang ve Yin. Bu terirolerin Çin düşünce yazılanna göre tam karşılığı “güneşi sergileyen taraf’ (sag) ve “karanlığı sergileyen taraf’ (sol)’dur. İlk genel sınıflandırma ikili ilkesinden çıkmıştır: – Yang olan her şey sıcaklık, etkinlik, aydınlık, sağlamhk, sertlik, hızhlık, basınç ve erkekliktir; – Yin olan her şey soğukluk, edilgenlik, karanlık, dayamksızlık, esneklik, akışkanlık, yavaşlık, ya)’llma ve dişilikt\r. Gökyüzünde gezegenlerin çevrimlerinin belirli bir düzene göre gerçekleştiği gibi, Dünya’da da Yin ve Yang birbirinin i{:ine sızarak, birbirinin ardı sıra gelir. Hiçbir şey tümüyle Yang değildir; hiçbir şey lO tümüyle Yin değildir. Her ıaman Yin’de Yang ve Yang’da Yin vardır. Şekıl 2 • Tao·nurı sımgesı Bir bütün halinde tüm bu karşıtlıkları ve ardışıkJarı, bu evrensel salınımı içeren Tao (tam çevirisi Yol) bir simgeyle somutlaştırılmıştır. Bu ünlü simge şöyle açıklanır: bir bölümü Yang’ı bir bölümü Yin’i belirtirken S şekliyle ikiye bölünmüş bir daire; t:>unlann içinde de Yang’da Yin’i, Yin’de Yang’ı gösteren küçük birer daire. Beşli ilkesi ya da Beş Eleman Yasası, Çin düşüncesinin besini olan, ancak bizim hala tartıştığımız, uygunluk kavramından türemiştir. Bu yasa bir çözümlemenin değil, canlılarla cansızlar arasındaki görünen ya da öz ilişkileri kadar yakınlıklarla benzerlik1erin de incelenmesinin sonucudur. Değişmezliğini sürdüren ikinci sınıflandırma, kaynağını bu yasadan alır. Temel öğeleri şunlardır: – Gökyüzünün Merkez Sarayı ve Dünya’nın Merkez Sarayı (başlangıçta yalmzca şefın kulübesidir, daha sonra saray ya da kent-devlet olacaktır): yılın ort.ası {yaz sonu), Toprak elemanı, san renkli (Toprağın orta Çin’de olduğu gibi san renkte); -İlkbahar Sarayı: doğu yönü; Odun elemanı; yeşil renkli (yeniden yeşeren bitki örtüsünün simgesi); ll – Yaz Sarayı: güney yönü; Ateş elemanı; kınnızı renkli (sıcaklık ve aydınlığın simgesi); – Sonbahar Sarayı: batı yönü; Metal elemanı; beyaz renkli (karla kaplı Batı Dağlarının simgesi); – Kış Sarayı: kuzey yönü; Su elemanı; siyah renkli (soğuğun ve karanlığın simgesi) Gökyüzü ve Dünya arasında insan bu kazmagon iye katlhr; fiziksel etkinlikleri ve organik işlevi aynı evrensel uyumu izler. Bu, Çin imparatorlannı, kendilerinin ve uyruklannm yaşamını sözkonusu ilkelerin ışığında yürütmeye; saraylarını, kentdevletlerini, imparatorluk1annı Beş Eleman Yasası’na göre kurmaya götürmüştür. Fou Hi ayrıca, evrensel sentezi simgeleyen sekiz trigram (Pa-Goua) ya da Logos Çubukları ile de tanınır.