Cemal Süreya – Üstü Kalsın

Cemal Süreya’nın seçmelerini hazırlarken, çok zorlandım, çünkü kitap belli bir sayfa sayısı ile sınırlıydı. Bazı şairler var ki, onlardan birkaç şiir seçersiniz, aklınızda, belleğinizde kalanlar öne çıkar, diğerlerini siz de, okur da unutmuştur. Cemal Süreya’nın bütün şiirlerini seçmelere almak isterdim, çünkü hepsi aklımdaydı, ezberimdeydi. Her iyi şairi, ben şiir kuramlarıyla, poetika, nesnel ölçütler toplamı ile değerlendirmiyorum. Onun şiirini, eleştirinin katı süzgecinden geçirmek, kurallar bütününü uygulamak, şiirinin kırılganlığına aykırıdır. Ama bu onun şiirinin zayıflığını göstermez, böyle bir şeyi aklımdan bile geçirmem. Hayatıma/hayatımıza/hayatınıza sızabilmiş şairlerden biridir Cemal Süreya. Şiiri kadar düzyazısı da usta işidir. Acaba onlara düzyazı şiir, eski deyişle mensur şiir denilebilir mi? Şüphesiz evet. Neyi yazardı, şiirindeki belirgin tema’lar nelerdi, şiire, daha önemlisi insana, Türkiye’ye nasıl bakardı? Yaşamımızın rengârenk öyküsü şiirle böyle yazılabilirdi ancak. Aşk mı, toplum mu, güney mi, kuzey mi, Türk mü, Kürt mü? Şiirinin önünde geçerliğini yitiren sıradan sorular. Ne zaman canım şiir okumayı çekse mutlaka bir Cemal Süreya okurum, çünkü benim bütün hallerimi bir dizede anlatmıştır. Minimal sözünü kullanmamalıyım ama, şiirin aza indirgeme çalışması olduğunu o iyi bilir, şiirinde fazlalık yoktur. Hele mısra-ı berceste, divan şiirinden sonra onda hakimiyetini sürdürmüşür. Yalnız bireysel konumumu değil, konum parantezindeki her şeyimi onun şiirinde bulurum.

Zor kazanılan yalınlık, onun şiirini algılayan herkesin aklına gelmelidir. Eskilerin söylediği gibi, sehl-i mümtenî onun şiirinde en güzel örnekleriyle karşımıza çıkar. Önsözü, girişi yazarken, ne önceki yazdıklarıma baktım, ne kitaplarına. Şöyle düşündüm. Bir yerdeyim ve bana biri yaklaşıp Cemal Süreya nasıl bir şairdi sorusunu yöneltiyor. Bildiklerimi unutmuşum, başlıyorum bilmediklerimi anlatmaya. Çünkü Cemal Süreya şiiri bildiklerimizin ötesine geçer, bilmediklerimizin sahrasında, Nil’i aramaya bırakır bizi. Şiir yorgunu olmak ne güzel. Aradığını bulmak… Çok garip gelir bana, hele bir şiir yolcusunun rehber araması… Gideceği yeri bilenlerle şiirin ne ilgisi var.

.