Cemil Meriç – Sosyoloji Notları – Bütün Eserleri – 5

Elinizdeki kitap Cemil Meriç’in 1965’den 1969’a kadar İstanbul Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü öğrencileri ile yaptığı derslerle, 1974’de emekliye ayrıldıktan sonraki dönemde verdiği birkaç konferans metninden ve bazı sohbet notlarından oluşmaktadır. Cemil Meriç’in 11.000 ciltlik muhteşem kütüphanesini görenler, biraz da masumane bir edayla sorarlar: “Hoca, bu kitapların hepsini okudu mu?”. Bu sorunun cevabı belki de ilk defa kitap şekline kavuşan bu el yazması notlarda gizlidir. Binlerce ciltlik bir kütüphane, insan ömrü birkaç asır sürse de, elbetteki bütünüyle okunmaz, okunamaz. Kaldı ki Cemil Meriç 37 yaşında gözlerini kaybettiği için, kitapları sadece yanında okuyacak biri olduğu zamanlarda okuyabilmekte, daha doğrusu dinleyebilmektedir. Onun ilk okuyucusu, eşi Fevziye hanımdır. Fevziye hanım evde başka bir okuyucu olmadığında devreye girer ve gözlüğünü takarak, Cemil Meriç’e bazen Türkçe bir dergi, bazen de Fransızca veya eski harf bir eseri okumaya başlar. Oğlu Mahmut Ali ile kızı Ümit liseyi bitirene kadar, yaz tatillerinde babalarına yardımcı olurlar. Daha sonraları ise babalarıyla çalışmak, onların en doğal görevleridir. Ahmet Akat, Fuat Andıç, Berke Vardar, Ali Özgüven, İzzet Tanju, Server Tanilli, Nadir Demirel, Halil Açıkgöz, Cevat Özkaya, Mehmet Akif Ak, Lamia Çataloğlu ve daha niceleri Cemil Meriç’in yazı masasının karşı tarafında yeralan sabırlı, gayretli, vefalı çalışma arkadaşları olmuşlardır. Genellikle sekreterlerinin okuduklarıyla Cemil Meriç’in yazıhanesinin orta gözünde bekleyen dosyanın içindeki makale müsveddesi arasında organik bir ilişki vardır. Ama Cemil Meriç binlerce sayfa kitap okutup, yüzlerce sayfa not aldırıp, ancak 10 sayfalık bir makale kaleme alır. Makalenin müsveddesi ortaya çıktıktan sonra, bu metin üzerinde defalarca çalışır, cümlelerin yerini değiştirir, ilâveler-çıkarmalar yapar. Bir daha okutur, bir daha daktilo ettirir.

Sonunda kendisi hiçbir zaman çok beğenmese de “Peki âlâ evlâdım” der ve makaleyi basmak isteyen ilk kişiye teslim eder.

.