Ahmet Cevdet Paşa – Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (2 Cilt)

Geçmiş nesillerin geleceklere kalıcı olacak en güzel yadigârı, tarih ilmi olup, çeşitli milletlerin geçmiş zamanlarda birbirlerine olan üstünlük ve meziyetlerinin bir ölçüsüdür. Tarihçiler, zamanlarının olaylarını zaptetmek sureti ile nesilden nesile bu emsalsiz ilme hizmet etmişlerdir. Her devlet kendi olaylarını yazdırmaya himmet ettiği gibi, Devlet-i Aliye’de de tarih sahnesinde göründüğü andan itibaren bugüne kadar olaylar birbiri ardından zaptedilmiş, basılmış ve yayılmış olduğu hâlde, durumların gereğince, bu âdet ihmal ve terk edilmiş ve yazılan şeyler de düzeltilmeden ve tenkit edilmeden unutulma köşelerinde bırakılmıştır. Oysa asıl tarihe geçirilecek ve her fıkrasından pek çok ibret alınacak olaylar, bu devrede vuku bulmuştur. Allah’a şükür ki ulu padişah Sultan Abdülmecit Han Efendimiz’in bu asrın en uğurlu günü olan tahta çıkış günlerinden beri maarifi yayma hususunda gösterdikleri cihan değerindeki himmetleri arasında, unutulmaya terk edilmiş olan nice güzel eserler ortaya çıkarılmış ve nice yeni olaylar yazılıp ortaya konmuştur. 1188 senesinden itibaren Devlet-i Aliye olaylarını yazdırma hususu, Maarif-i Umûmiye Meclisince defalarca görüşülmüş ve padişahımıza danışılarak 1188’den 1241 yılına kadar eskilerin adını yaşatacak ve geleceklerin duasını celbedecek bir eser yazmaya padişahımız Efendimiz, bu âcizi memur buyurmuşlardır. Gerçi buna liyakatim olmadığı hâlde Maarif Meclisi azasından bulunduğum ve daha nail olduğum bunca lütufların şükranını edadan âciz olduğum hâlde hiç olmazsa bu vazifede emek sarf etmek farz olduğundan, hemen Allah’ın yardımına güvenerek 1188 senesinden 1241 senesine kadar olayların tarihini yazmaya işbu 1270 senesinde başladım. Cenab-ı Hak şevketlü padişahımızın ömrünü uzun etsin ve maarif sever huzurlarına nice değerli eserlerin sunulmasına imkân versin. İşbu 1188 senesi Devlet-i Aliye’nin tarihinde bir dönüm noktası olup, bu tarihten sonra olayların rengi değişmiş olduğundan ve asrımızın olaylarını geçen asırlar hazırlamış bulunduğundan, geçmiş devrin bir özetini yaparak işe başlamak münasip olacaktır.