Komedya Fars Grotesk (Tiyatro Tarihi ve Düşüncesi II)

ð Bu yıl ortaçağ tiyatrosu dersi veren Sevinç Sokullu, uzman olduğu konulardan komedya konusunda da bir dizi ders verdi. Bu notlar bu derslerden derlenmiştir. Komedya Komedyanın Doğuşu Harman sonrası şarap tortularıyla yüzlerini boyayarak konvoy oluşturan kommos alayları önde bir fallusla yürürlerdi. Dolaşıp dururlar ve “şimdi size dinlemediğiniz bir şarkı söyleyeceğiz” derlerdi. Bu sözler, Aristofanes’te bulunabilir. Bu şarkılar kommos şarkılarıdır. Aynı alay gece de dolaşır, (yüzlerini gizlemenin ve gecenin de etkisiyle) sevmedikleri insanlara istedikleri şeyleri söylerlerdi. Dithyrambos, tragedyaya; kommos şarkıları ise komedyaya dönüştü. Dithyrambos’un tragedyaya dönüşümü bilinirken (Thespis, MÖ 534), kommos şarkılarının tam olarak hangi tarihte komedyaya döndüğü bilinmiyor. Karşılaştırmalar Komedya eleştirir, satir/hiciv suçlar, fars mazur görür (ne onaylar ne suçlar, “hayat böyledir işte” gibi bir tavrı vardır. Komedya ve Tragedya Tragedya da komedya da insani zayıflık üzerine kurulmuştur. Fakat ikisi de oyunun sonunda insan gücünü onaylar ve kanıtlar. Tragedyada insan hatası ya da kaderi ne olursa olsun kahramanla özdeşlik kurar. Komedyada ise insan sahnedeki kimseyle özdeşlik kuramaz ama yazar ile kurar. Uyuşmazlık, tragedyada trajiğin gerçeğiyle ilgiliyken, komedyada ise komiğin biçimiyle ilgilidir.

(Komik ise öznel bir varoluştur.) Bu ders notu http://prometeatro.wordpress.com/ adresinden indirilmiştir. Ders notunun kullanımıyla ilgili Uyarıları ihmal etmeyin. “Dünya hissedenler için tragedya, düşünenler için komedyadır.” • “Tragedya hayatın ortasında biz ölüm içindeyiz derken, komedya ölümün ortasında biz yaşıyoruz der.” • Tragedya ve dram dünya olaylarına yakından ve içten bir bakış açısıdır. Komedya ise dışarıdan, uzak bir bakış açısıdır. Eleştirel bakış budur. • Dünyada hayatın trajik bir kontrolü olduğu kadar komik bir kontrolü de vardır. • Tragedyanın değerleri evrensel boyutta tartışılır; hep doğrudur, hep mutlaktır. Oysa komedyanın değerleri toplumsal boyutta tartışılır. Toplumdan topluma, zamandan zamana değişir. Acep öyle mi? Tragedyanın değerleri de zamandan zamana, toplumdan topluma değişmez mi? Nietzsche’ye göre: “Tragedya, iki pozitif değerin çarpışması ve trajik kahramanın bu ikisi içinden birini seçmek zorunda kalışı”dır.

Trajik kahramanın büyük tutkuları olmalıdır. Büyük bir mevkide olmalıdır ki yaptığı hatanın zarar vereceği kitle büyük olsun. Bununla birlikte bu mevkideki kişilerin komedya kahramanlarına yakışan hataları, tavırları gülünçten ya da trajik olmaktan öte korkunç olur. Bakınız Nero1 , Oidipus, Antigone, Brutus. Komedya ve Fars Komedya farsla bir çok ortak özellikler taşır. Fakat sonunda başka türlü bakar, doğru yolu seçer. Komedya görür, not alır ve hiç unutmaz. Komik duygu farsa karşıt olarak yaşam ile başa çıkmaya, bugünün baskılarının üstesinden gelmeye çalışırken bunu erişkinin sorumluluğuyla yapar. Bazı Kavramlar Mizah, durumu saptamadır, bir görüştür ve bu eleştirel görüşte hoş görü söz konusudur.2 Nükte, bir başkasının tanıklığını ister, bir söz komiğidir, hasmını zekanla kıstırmaya, onun sözünü tersine çevirip ona saldırmak için kullanmaya dayanır. İroni: Tersine söylemedir. Gerçek ve görünüş aynı güçte toplanır veya algılanır. İstihza: Küçümsemedir. Söyleyenin amacı güçlü, ikilem zayıftır. Komik Olan Komik, kişileştirmede katılığı, kahramanda insosyabiliteyi (toplum dışılığı), seyircide duygusuzluğu öngörür.

Gülme, şaşırma, aldanma ve üstünlük duygusuyla ortaya çıkar.

.