Arkaik maymunun yeni bir formu, 3.2 milyon yıl önce Etiyopya’daki Afar Çöküntüsü’nde gezinmişti: Australopithecus afarensis (“Afar’ın Güney Maymunu” anlamına gelir). 1974 yılında antropologlar, “australopithecine”in 47 adet fosil kemiğini ortaya çıkardılar –tam bir iskeletin yüzde 40’ı. İnce “narin” yapısında, bunun bir kadın olduğuna hükmettiler ve “Lucy” adını verdiler (her ne kadar erkek olabilse de ). Boyu […]
Osmanlı’nın son dönemiyle Cumhuriyet döneminde fiilî çalışmayı bırakana kadar önemli görevlerde bulunmuş Necmeddin Sahir Sılan hatıralarını yazmak konusunda pek gönülsüz davranmıştır. Tarih Konuşuyor dergisini sahibi Cemal Kutay’ın hatıralarını yazması konusunda “açık mektup”la ısrarlı davetine sonunda cevap vermiş ve hatıralarını yazması konusunda “sırların masuniyeti aleyhine hareket etmiş olmamak, büyük Mustafa Kemal Atatürk hakkında herhangi bir suretle […]
YAKIN DÖNEMDE Türkiye toplumunda en büyük acı ve ızdırap konusu olan, en ziyade can kaybına yol açan, en ziyade gerilim ve kutuplaşma üreten ve toplumun enerjisini her açıdan en ziyade tüketen mesele, çok benimsediğim bir tanımlama olmasa da giderek yerleşen ifadesiyle ‘Kürt meselesi’dir. İlk olarak Diyarbakır’ın 639’da Müslüman ordularınca fethedilmesiyle İslâm’a açılan Anadolu’da din ortak […]
Bütün eski Boğaziçi yalılarının nice hususiyetleriyle henüz ayakta oldukları zamanlarda Boğaziçi de bu yalıların en tabii bir muhiƟni teşkil ederdi. Bütün Boğaziçi, kendi içine kapalı bir âlem, kendine has, tamamıyla milli ve mahalli bir medeniyeƟn ifadesiydi. Boğaziçi’nde hayat o kadar milli ve hususi bir nizamdı ki, bu milli medeniyet içinde yaşayanlar, milliyetçiliğin ne olduğunu ve […]
Garih Cinayeti sosyologlara, ilahiyatçılara, psikologlara, siyaset-bilimcilere ve tarihçilere araştırılması gereken pek çok bakir alan gösteriyor. Tarihin, bize ‘okutulanlardan’ ibaret olmadığını biliyorduk, ama bu kadarını da beklemiyorduk. Tarihin de bir sabrı var; günü geliyor, kendini bir biçimde kusuyor. Tarihi sadece resmi kaynaklardan okumanın yeterli olmadığını anlamak için Üzeyir Garih ya da bir başka insanın umulmadık yerlerde […]
“Her ne düşünüyorsak oyuz. Her ne olursak düşüncelerimizle oluruz. Düşüncelerimizle dünyayı kurarız. Kim ki saf düşünceyle konuşmaz veya hareket etmez, arabayı çeken öküzün ayak izlerini takip etmesi gibi tekerlerin, takip eder onu ıstırap.” “Doğu Bilgeliği Dizisi”, Doğu öğretileri üzerine yazılmış inceleme, araştırma ve yorumların yer verildiği, bir yandan da çevirisi mümkün olduğu ölçüde bu öğretilerin […]
1 Eylül 1939 günü Hitler Almanyası’nın güçlü ve o zamana ka-dar görülmemiş oranda motor gücüyle donatılmış orduları, Polonya Cumhuriyeti sınırlarını aşarak ülkeyi işgale başladılar. İngiliz ve Fransız hükümetleri, Romanya ve Yunanistan’ın yanında Polon-ya’ya da, Almanya saldırısı halinde onun yanında Almanya ile sava.şa girme yolunda anlaşma imzalamışlardı. Bu anlaşmalar gereği, bu iki devlet, Nazi Almanyası’na savaş […]
Türkçemizde “Müslüman mahallesinde salyangoz satılmaz” diye bir deyim vardır. Benimkisi de öyle oldu. İnsanlık tarihinde baştan beri kavşak noktası olmuş, bütün kültürlerin ya doğduğu ya da gelip geçtiği bu topraklarda yani Anadoluda 10000 yılı aşkın bir süredir oluşmuş öyle bir sentez ya da daha doğrusu kaynayıp durmakta olan bir “Aşure” varken, özellikle yine bu topraklarda […]
Geride bıraktığımız 20. Yüzyıl savaşların, toplumsal çalkantı ve dönüşümlerle, devrimlerin yaşandığı bir yüzyıldı. Sanat da bu yüzyılda toplumsal sürece uygun bir biçimde en köklü dönüşümlerini yaşarken, daha yüzyılın başlarında başlayan; resimden müziğe, tiyatrodan baleye kadar birçok alanda “avant-garde” kavramının getirmiş olduğu yeni biçimlenme, yorum ve uygulama ile yaratıcı bir itici güce sahip oldu. Sonuçta, insan […]
Muhafazakârlar, On Dokuzuncu yüzyıl boyunca liberallerin tüm öneri ve poliƟkalarına meydan okumuştur. Bu bölüm birbirinden farklı üç muhafazakârdan alınƨyla başlar: Avusturya Şansölyesi Prens MeƩernich, ünlü Fransız düşünürü Alexis de Tocqueville ve İngiliz hukukçu James Fitzjames Stephen. Bu şahsiyetlerden her biri, liberalizm tehdidi karşısında farklı bir tutum sergilemiştir. Muhafazakârlar, Sanayi Devrimi’nin ilk döneminde liberallerin “bırakınız yapsınlar” […]
“Avrupa’nın vicdani buhranı” Fransız tarihçi Paul Hazard, La Crise de la Conscience Européenne adlı kitabında, 1680 ile On Yedinci yüzyıl arasında entelektüel dünyadaki çalkantıyı {1} böyle tanımlar. On Sekizinci yüzyıl aydınlanmasını hızlandıran bu “buhran” elbeƩe bir felaket niteliğinde değildir. Nitekim Aydınlanma, geçmişle ilgili dehşet verici bir kopuş özelliği göstermemiş, Rönesans ve onun manƨki sonucu olan […]
İçimdeki iki adamın birbirlerine üstün gelmek için düşüncelerimde verdikleri o inatçı ve henüz galibi belli olmayan savaş şiddetle sürüyor. Petrarca, Dionigi De’Roberti’ye Mektup Karakterini biçimlendirmeye çalışƨğım kişi Romalıların anladığı anlamda “bilge kişi” olmalı, yani teorik çalışmalarda değil, fiiliyatta ve geçirdiğimiz deneyimlerde kendini gösteren gerçek bir devlet adamı. Quintilian, Belagatin Esasları Talih çoğu zaman yarışın ortalarında, […]
Eğer her şey basit olabilseydi, bu cildin, maddi hayatın zemin katının -bu eserin birinci cildinin konusu- üzerinde, ekonomik hayatın hemen üstte yer alan katlarını ve bunun üzerinde de, kapitalist eylem katını keşfettiğini söylerdim. Bu, katları olan bir ev simgesi, eğer onları somut anlamı içinde zorlayabiliyorsa, nesnelerin gerçeğini oldukça iyi bir şekilde aktarabilmektedir. “Maddi hayat” (işin […]
Bütün bilimler gibi tarih de önce ele en kolay gelenlerle işe başlamıştır. İnsani değişmenin alanı ve bu alanı inceleyen, incelediği için de düzene sokan disiplin olan tarih, edebi bir tür olmaktan, bilimsel bir anlama çabası haline gelmeye kadar uzanan uzun soluklu macerası esnasında, değişim sürecinin derin nedenlerine ulaşabildiği ölçekte bilimsel bir içerik kazanmıştır. Aslında edebiyat […]
BU KİTAPTA gemiler yol alır; dalgaların şarkıları sürer gider; bağcılar Cinque Terre yamaçlarından Cenova Rivierası’na inerler; Provence’da, Yunanistan’da zeytinler toplanmıştır; Venedik’in durgun sularında ya da Cerbe kanallarında balıkçılar ağ çeker; tekne yapımcıları, vaktiyle yapılan teknelere benzer tekneler yapar… Ve biz yine, onlara göre, zamanın dışında olduğumuzu fark ederiz. Giriştiğimiz deneme, geçmişin ve bugünün sürekli karşılaşması, […]
Akdeniz, kendisini çevreleyen ovalar ve dağlar, kentler ve çöller kadar, tanrıları da barındırıyordu. Akdeniz sularında, bir kıyıdan diğerine sitelerinin tanrılarını taşıyan yürekli denizciler, yeni topraklar peşinde koşuyor, oralarda koloniler kurup tapınaklar dikiyorlardı. Çoğu kıyıya yakın yapılmış bu tapınakların kalıntıları bize bugün hâlâ o eski zaman efsanelerini, insanlarla tanrılarının, bu ayrıcalıklı denizin çevresinde Batı uygarlığının temellerinden […]