Lev Nikolayeviç Tolstoy – Hz. Muhammed

İnsanların bilmesi gerekenler Tolstoy’un İslâm peygamberi Hz. Muhammed’in hadis- leriyle ilgili risalesi (kitapçığı), uzun yıllardır Türkiye’de ya- yıncılar arasında bilinen, ama okuyucuya sunulamayan gi- zemli bir eserdi. Çünkü Tolstoy gibi dünyaca ünlü bir yaza- rın Hz.Muhammed’in sözlerine ilgi duyması ve bunu derle- yip Rus halkıyla paylaşmak adına yayımlaması inanç ve kül- tür dünyası içinde alabildiğine önemliydi. Tolstoy’un Hindistanlı alim Abdullah El-Sühreverdi ta- rafından hazırlanan “Hazret-i Muhammed’in Hadisleri” ki- tabından derleyip seçtiği hadislerden oluşan kitapçığı, oriji- naliyle birlikte ortaya çıkartmak ve basmak ciddi çabalar ve araştırmalar gerektirdi bizim için. Tolstoy’un yalnızca İslâm peygamberinin hadislerini derleyip kendi imzası ile basıp yayımlamasının bile ne kadar önemli olduğunu bilmemize rağmen, bu kitapçığı destekleyen unsurlarla, var olan derlemeyi bir proje haline getirmenin daha iyi olacağını düşün- dük. Ve Tolstoy’un Müslümanlık ve İslâmiyet ile ilgili yazış- malarını ve anekdotlarını da elinizdeki esere farklı bölümler halinde koymaya karar verdik. Söz konusu mektuplara ve’ anekdotlara ulaşmak için ciddi araştırmalar yapılıp belgelere 7 ulaşıldı; ardından ise asıllarına sadık kalınarak yeni bir edis- yon ile sizlere sunuldu. Aslında Tolstoy’un Hz. Muhammed’in hadislerini der- leyip Çarlık Rusya’sında basması bile başlı başına bir olaydı; bunu da kesinlikle biliyorduk. Çünkü Tolstoy gibi bir dâhi- nin seçme hadisleri derlediği sırada hangi düşünce ve duygu ile bunu yaptığını hayal etmek ve onu anlamaya çalışmak bi- le insanın ufkunun genişlemesinde ciddi yardımlarda bulu- nabilirdi. Ama her şeyden önemlisi Tolstoy gibi bir dâhinin, Müslüman olma ihtimali ve İslâm’a duyduğu hayranlığın bir ifadesi olarak, küçük de olsa böyle bir derlemeyi hazırla- yıp insanlarla paylaşmak arzusunda olması ve bu kitapçığı bastırmasıydı. Amacımız, olmayan bir olguyu, düşünceyi veya yazını varmış gibi sunarak bilinç altlarını aldatmaya yönelik bir gi- rişimde bulunmak kesinlikle değil. Varolanın ve gerçek ol- duğuna inandığımız şeylerin üzerindeki gizem perdesini kaldırarak belge, bilgi ve kaynaklarıyla sunmak. Çünkü bi- zim için Tolstoy’un ‘Eğer insan, seçme hakkına sahip olsay- dı, aklı başında olan her Provoslav (Hıristiyan) ve her bir in- san, şüphe ve tereddüt etmeden Muhammediliği; tek Allah’ı ve onun peygamberini kabul ederdi.

’ sözü dahi bir kitap hacmindeki bilgi ve anlam kadar değerliydi. Ve insanlar ün- lü yazarın bu inanç kültüründeki değişimini ve değişim san- cılarını bilmeliydi. Rasih Yılmaz 8 Önsöz Tolstoy’un inancı Dünyaca ünlü Rus yazar Tolstoy’un Hz. Muhammed is- mindeki risalesinin (kitapçık) bir sürü özelliği var. Öncelikle bu eser, baskı döneminde Hıristiyan Rusya’sında yazılıp 1909 yılında yayımlanmıştır. Bu risaleyi, Rusya’nın ve dün- yanın önemli yazarlarından biri, yaşadığı sürede dahi klasik kabul edilen Rus yazarı Lev Nikolayeviç Tolstoy derlemiştir. Büyük mülk ve servet sahibi olan Lev Tolstoy, dinî inançları- nın sağlam olması ve doğru olana hizmet etmesi ile tanınmaktadır. Benzerlerinden farklı olarak o, şovenistçe dinde ayrım yapanlardan olmamıştır. Bu doğru olana tutkunluğu ve dünyevi değerlere kıymet vermemesi onu dinî gerçeklere yaklaştırmıştır. L. Tolstoy, Hz. Muhammed’e ve İslâm dinine duyduğu hayranlık sonucu derlediği bu eseriyle hiç kimseyi, özellikle yüksek kültürlü ve dinî bilgilere sahip, çağdaş dünyada ön- cül olan Türk okurlarını hayrete düşürmeyecektir diye düşü- nüyoruz. L. Tolstoy, bu kitapçığı Çarlık döneminde derleyerek, kendisinin diğer eserleriyle birlikte 1909’da yayımlatmıştır. Tolstoy, bu eseriyle Rus okurlarını, Hz.

Muhammed’in hadis- leriyle tanıştırmıştır. Cesaretle söyleyebiliriz ki, böylelikle 9 Hz. Muhammed onların dinî düşünce ve terbiyesine tesir etmiştir. Burada hem Hz. Muhammed’in benliği, ilâhî kudrete dayanan fikir- leri, aynı zamanda Rusya’da dinî mü’min sayılan Tolstoy’un takdimleri kitapçığın etkisini arttırmıştır. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği döneminde L. N. Tolstoy’un eserleri tekrar tekrar basılırken “Muhammed’in Kur’an-ı Kerim’e Girmeyen Hadisleri” derlemesi nedense hiç yayımlanmamıştır. SSCB’nin ilk yıllarında insanlara, “Ateist- lik” kimliği zorla kabul ettirilmiştir. Bu kimliği kabul etmedi- ği için 1938 yılında Repressiya kurbanları olarak anılan bir çok insan da idam edilmiştir. Böyle bir dönemde, doğal ola- rak L. Tolstoy’a da istisna gösterilmesi düşünülemez. Bu sansürcü yaklaşıma bir örnek vermek gerekirse; 1978 yılında (kitapcığın yayınından 70 yıl sonra) Azerbaycan Cumhuriyeti’nin en büyük dergisi olan Azerbaycan’da bu ri- salenin giriş bölümüne ek olarak Türk asıllı bir Generalin eşi olan Y. Vekilova’nın L. N.

Tolstoy’a yazdığı mektubu, Azeri Türkçe’sine çevrilerek yayınlatılmak istenir. Bakû sansür ku- rulu yayına izin vermez. Sebep ise Tolstoy gibi bir dâhi Rus yazarın İslâm dinî ve Hz. Muhammed için yüksek ve olumlu fikirler dile getirmesidir. Redaktör bu yazı yüzünden dergi- nin yayınını uzun süre geciktirir ve izin için bu kez Mosko- va’ya başvurulur. Oradan “Evet, yayınlanabilir” cevabının gelmesiyle risale ve mektuplar okurla buluşur. Böylelikle bu kitaptaki mektuplar 1978 yılında ilk defa olarak Azerbaycan basınında Azeri Türkçe’sinde ve Rus dilinde yayınlanır. Tolstoy’un derlediği risale ve mektuplar oldukça ses ge- tirir. Ancak Tolstoy gibi dâhi bir kalem sahibi, İslâm’a büyük rağbeti ve saygısı olan bir şahıs, eserine isim seçerken meto- dolojik bir yanlışa düşer. Bize göre İslâm, Rus İmparatorluğu döneminde açıkça yasaklanmasa da Rusya’da öğrenilmesi mümkün olmayan bir dindi. Bu yüzden Tolstoy da risalesine isim seçerken metod olarak bir yanlış yapmıştı. 10 Tolstoy 70 yıllık Sovyetler Birliği yıkıldıktan sonra dinî değerle- re yeniden önem verilirken, L. Tolstoy’un risalesi, 1990 yılın- da, kendi dili olan Rusça’da basılmıştır. Maalesef, Tolstoy’un hatasını risalenin Azerbaycan baskısının editörlüğünü yapan yayıncı Kayıbov da tekrarlamıştır. Biz ise bu kitabı çevirir- ken yapılan isim yanlışlığını İslâmi terminolojiyi baz alarak, teknik bir hata kabul edip düzeltmek zorunda kaldık.

Tols- toy’un yayımladığı sırada risalenin adı: “Hz. Muhammed’in Kur’an’a Girmemiş Hadisleri” idi. Bizce bu isim yanlıştı. Çünkü Kur’an, Allah kelâmıdır. Hadis ise Hz. Muham- med’in sözleridir. Doğrudur, Hz. Muhammed, seçilmiş bir kuldur ama yine de kuldur. Bu konuda biz de, Tolstoy’un ri- salesinin isminin “Hz. Muhammed” olarak sunulmasının daha doğru olduğunu düşündük.

.