Martin Gilbert – Winston Churchill

Amacım, bu kitapta, hem kişisel hem de siyasi yönleriyle Churchill’in yaşamının tam ve kapsamlı bir resmini sunmaktır. Onun kariyeri, kimi zaman küçümsendiği, kimi zaman da sert bir şekilde hükümlere varıldığı sayısız kitaba ve araştırmaya konu olmuştur. Ben, varolan birçok yanlış algılama ve inancın aksine, onun düşüncelerini, eylemlerini, başarılarını ve inandıklarını esas alan, dengeli bir değerlendirme sunmayı amaçladım. Churchill’in yaşamı hakkında kayıtlar çok zengindir, varolan dağlar kadar çağdaş malzemenin büyük bölümü zarar görmemiştir. Bu nedenle, onun içinde bulunduğu hemen her olayı kendi sözleri, tezleri, düşünceleri, gerçek niyetleri ve gerçekten yaptığı şeylerle sunmak olanaklıdır. Benim araştırmalarım, 196 2 Ekimi’nde genç bir üye olarak Churchill’in oğlu Randolph Churchill’in araştırma grubuna katıldığım zaman başladı. Babası, Randolph’tan birkaç ciltlik bir biyografinin yazımını ve destekleyici belgelerin editörlüğünü yapmasını isteyeli bir yıl olmuştu. Randolph Churchill 1968’de öldüğünde, babasının hikayesini 19 14’te savaşın patlak vermesine dek getirmişti. Onun çalışmasını devam ettirmem istendi. Benim yazdığım son cilt, yani sekizincisi, Churchill’in doksan yaşındaki ölümüyle bitiyor. Bilindiği gibi daha sonra resmi biyografi olarak anılacak olan eser, Churchill’in yaşam hikayesini, benim bu tek ciltlik anlatım için tekrar başvurduğum ve özellikle Churchill’in Birinci Dünya Savaşı’na kadarki ilk yıllarıyla ilgili birçok yeni malzeme çıkardığım beş ana kaynağa dayanarak, ayrıntılı bir şekilde gözler önüne serer. Bu beş kaynaktan ilki, Churchill’in, bugün Cambridge’deki Churchill College’de bulunan, siyasi hayatını, bakanlık dönemlerini, edebi ve kişisel yazışmalarını içeren muazzam kişisel arşividir. Bu arşivde, onun doksan yılının tümüne yayılan özel ve resmi yazışmaları var. XVİİİ CHURCHILL İkinci kaynak, eşi Clementine’in, 1908’de evlenmelerinden yaşamının son yıllarına dek kocasının gönderdiği yüzlerce mektubu da kapsayan koleksiyonudur. Bunlar Churchill’in kızı Lady Soames’in korumasındadır ve Churchill’in kişiliğinin her yönünü gösteren, çok dikkate değer bir portre sunmaktadır.

Üçüncü kaynak, Churchill’in 1905 Aralık’ta bakanlıkla başlayıp siyasi yaşamdan çekildiği 1955 Nisanı’na dek süren, iki başbakanlığı ile bakanlık görevleri sırasındaki devlet arşivleridir. Kew’daki Devlet Arşivi’nde bulunan bu malzeme arasında, İkinci Dünya Savaşı sırasındaki bütün hükümetlerde ve Genelkurmay’da geçen bütün konuşmaların yanı sıra, onun bu yıllar boyunca oturduğu on bir bakanlık koltuğunun ve 19 14 ve 19 15’te çalıştığı Savaş Konseyi’nin bütün belgeleri vardır. Dördüncü kaynak, dostlarının, mesai arkadaşlarının ve rakiplerinin, bazıları çok önemli, bazıları ise konuyla kısmen ilgili özel arşivleridir; onunla tüm yaşamının çeşitli zamanlarında temasta bulunmuş kişilerdir bunlar. Bu malzemeler gerek İngiltere’de, gerek yurtdışındaki birçok arşiv, kitaplık ve özel koleksiyonda bulunmaktadır. Bunlar onun, çağdaşı kişilerde nasıl bir izlenim bıraktığını gösteriyor: Aralarında Chur chill hakkında neler konuştuklarını; ba zılarının ondan nasıl iğrendiğini, bazılarınınsa daha ilk yıllarından beri, onu nasıl olağanüst ü nitelikte bir kişi ve gele ceğin başbakanı olarak gördüğünü gözler önüne seriyor. Benim otuz yıldır oluşturduğum beşin ci kaynaksa Chur chill’in ailesinin, dostlarının ve çağdaşlarının kişisel anılarıdır. Bu anılar, Birinci D ünya Savaşı’ndan ön ce ona uçmayı öğreten pilotlar ve 19 16’da Batı Cephesi’nde onun emrindeki subay ve erler de dahil olmak ü zere, yaşamın bütün alanlarındaki her grup insandan geliyor. Churchill’in, aralarında Mauri ce Ashle y, Sir William Deakin ve Denis Kelly’nin de bulunduğu, savaş ön cesi ve sonrası yıllarındaki edebiyat asistanları yla; 19 19’da yanında bulunmuş Sir Herbert Creedy gibi ö zel sekreterleri ve Sir John Martin, Sir John Pe ck ve Sir John Colville gibi, onun İkin ci Dün ya Savaşı’ndaki ö zel bürosunun elemanlarıyla; a yrı ca, 1953- 196 5 yıllar ı arasında yanında bulunmuş olan Anthony Montague Browne ile karşılaşmış ve tanışmış olduğum için çok şanslıyım. Chur chill’in biyografi yazarı olarak onu, 1936’da hizmetine girmiş olan Kathleen Hill, İkin ci Dünya Savaşı sırasında onunla çalışmış Elizabeth Layton ve Marian Holmes, daha sonraki yıllarında yanında Önsöz XİX bulunmuş Elizabeth Gillia tt, Lady Onslow, Jane Portal ve Doreen Pugh gibi sekreterlerinin bakış açılarından görebildiğim için özellikle çok şanslıyım. Churchill’in yaşamının büyük bir kısmı Chartwell’de geçti; 19 32’den beri orada çalışmış olan Grace Hamblin o yıllar konusunda bize rehberlik etti. Bu beş kaynaktan alınan milyonlarca sözcük, birkaç ciltli biyografinin her bir cildinin yanı sıra yayınlanmış (ve hala yayınlanmaya devam eden) belgelerde işlenip ek açıklamalara konu olmuştur. Elinizdeki bu tek ciltlik kitapta, okuyucuların, Churchill’in gerçekten kayda değer biçimde uzun olan kariyerinde bulunduğu etkinlikler ve gösterdiği yetkinlikler konusunda bir hükme varabilmeleri için yeterli malzemeyi sunmaya çalıştım. Genellikle çekişmelerle dikkat çeken ve zıtlaşmaların hiç eksik olmadığı bir kariyerdir bu; çünkü Churchill sözünü hiç sakınmayan, bağımsız kişilikli biriydi ve görüşlerini eğip bükmeden dile getirir, haksız olduğuna inandığı kişileri, güçlü bir bilgiyle donanmış, canlı, usta ve çok etkileyici bir dille eleştirirdi. Churchill’in siyasi yaşamdaki rolü elli yılı aşkın bir süre devam etmiştir. Başbakan olmadan önce, kabinede sekiz a yrı görev üstlendi.

İkinci başbakanlık görevinden 1955’te istifa ettiğinde Parlamento’nun elli beş yıllık üyesiydi. Etkinlikleri ve deneyimleri olağanüstü geniş bir alana yayılır. Kraliçe Victoria döneminde orduda görev aldı ve Omdurman’da [Sudan’da bir kent-ç. ] süvari saldırısına katıldı. Birinci Dünya Savaşı’ndan önce pilotluk öğrendi, havacılığın ilk gelişiminde ve Kraliyet Deniz Kuvvetleri’ne bağlı hava gücünün kuruluş sürecinde rol aldı. Tankın başlangıç aşamasında da yerini aldı. Uçaksavar savunma sisteminin geliştirilmesine ve hava savaşının evrimine öncülük etti. Kitle imha silahlarının üretileceğini önceden fark etti ve Parlamento’daki son konuşmasında, hidrojen bombasının caydırıcı gücünün, dünya çapında silahsızlanmayı sağlamak için bir araç olarak kullanılmasını önerdi. Chur chill, gençlik yıllarından iti baren, olayların gelecekteki seyri konusunda açıklaması güç bir anlay ış ve vizyona sahipti. Uygarlığın kurtarılmasına ve insanlığın refahının arttırılmasına katkıda bulunma yeteneğine inanıyor ve güveniyordu. Askeri eğitimi ve doğal yaratıcılığı ona, savaşın ve toplumun doğası hakkında büyük bir sezgi kazandırmıştı. Ayrıca, yüzyıl dönümünde imparatorluğun savaş alanlarında, 19 16’da Batı Cephesi’nde ya da 1944’te Atina’daki çarpışmalarda sergilediği kişisel xx CHURCHILL cesaretin büyüklüğü ile savaşın dehşeti ve yıkıcılığı konusundaki farkındalığının derinliği birbirine denk olan bir insandı. Churchill, Liberal Partideyken de, Muhafazak ar Partideyken de hep radikaldi; bütün yurttaşların toplumsal hayatlarında ve iş yaşamlarında asgari standartları sağlamak için, devletin yasal ve mali uygulamalar aracılığıyla aktif bir rol üstlenmesine ihtiyaç olduğuna inanırdı. Önemli yasa tasarıları hazırlamak da dahil olmak üzere, öncü rol oynadığı sosyal re form girişimle rinin arasında hapishane reformu, işsizlik sigortası, dullar ve yetimlere devletçe verilen maaşlar, çalışma yaşamındaki anlaşmazlıklar için sürekli bir hakemlik mekanizması, iş arayanlara devletçe yardım edilmesi, çalışma saatlerinin kısaltılması, işyeri ve fa brikalarda çalışma koşullarının düzeltilmesi sayıla bilir. Ayrıca, ulusal bir sağlık sisteminin kurulmasının, eğitimde fırsat eşitliği sağlanmasının, aşırı karın vergilendirilmesinin ve işçilerin k ara ortak edilmesinin savunucularındandı.

18 97’de, yani Parlamento’ya girmeden üç yıl önce, kamuoyuna yönelik ilk konuşmasında, işçilerin, iş yerlerinin k arına ortak olacakları güne duyduğu özlemi dile getirmişti. Ulusunun gerilimli yıllarında Churchill, uzlaşmanın ve hatta ittifakların inatçı bir savunucusuydu; ayrışmalardan ve gereksiz zıtlaşmalardan uza k durdu. Uluslararası olaylarda sürekli olarak, mağlupların üzüntüsünü yatıştırmaya ve eski düşmanların barışmasını sağlayacak anlamlı ilişkiler kurmaya çalıştı. İki dünya savaşından sonra da, galip ülkelerin, güçlerini yenilenlerin acılarını hafifletmek ve barışı korumak için kullanmasını savundu. Batı ve komünist dünyası liderlerinin bir araya geleceği top lantı için ” zirve”‘ sözcüğünü .ilk kez kullanan ve Soğuk Savaş’ın tehlikeli cepheleşmelerini sona erdirecek bu türden zirvelere zemin hazırlamak için elinden geleni yapan oydu. Gö rüşmelerini sa bır ve anlayışla sürdürdüğü anlaşmalar arasında, Güney Afrika ve İrlanda’da yeni anayasa hazırlanmasıyla sonuçlanan uzlaşma lar ve Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra ki savaş borçlarının geri ödenmesiyle ilgili düzenleme va rdır. Çevresinde gelişen olaylara karşı zeki, sezgisi gü çlü bir yorumcu olan Churchill, daima cesur ve u zak görüşlü hareket tarzlarının sa vunucusuydu. Onun en büyük yeteneklerinden biri de, gerek kamuoyuna yaptığı , gerekse birçok radyo yayınında dinlenen binlerce konuşmasında sergilediği olağanüstü belagatini ve dile duyduğu sevgisini, en ayrıntılı tezleri, çok önemli gerçekleri aktarmak, insanları bilgilendirmek, ikna etmek, heyecan Ön söz x.xi vermek için kullanmasıydı. Keskin bir espri yetenegıne sahip, sıcak, alicenap bir adamdı; bir ömür boyu sahip çıktığı tutarlı bir liberal dünya görüşüne sahipti; uzlaştırıcı yeteneği nedeniyle kendisinden sonraki birçok başbakan tarafından sık sık başvurulan biriydi. Gerek ülkede, gerek dünyada adaletsizliğe, başkasını mağdur edecek haksız davranışlara ve kabadayılığa duyduğu nefret, düşüncesinin temel taşıydı. Churchill’in siyasi alanındaki çalışmaları, Birinci Dünya Savaşı’ndan önceki sosyal reform mücadelesinden, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki zirve konferansı arayışlarına dek, İngiltere’nin iç ve dış siyasetinin her dalına uzanmıştır. Bu çalışmalar İngiltere’nin, Fransa, Almanya, ABD ve Sovyetler Birliği’yle en kritik dönemlerdeki ilişkilerini de kapsar. Onun en mükemmel zamanı, İngiltere’nin en yalnız, en tehlikede, en zayıf olduğu ve Churchill’in cesaretinin, kararlılığının, demokrasiye inancının ulusunkiyle birleştiği sırada yaptığı liderlikti.

.