‘Malraux, Bir ‘Gösterge’!.. Benim kuşağımdan, hangi edebiyat meraklısı, şu satırları hatırlamaz ki? “… Çen cibinliği çekmeğe mi kalkışmalı, yoksa o yokmuş gibi, doğrudan doğruya mı vurmalı idi? Heyecandan midesinin burkulduğunu duyuyordu…” “… Bu adamın ölmesi lazım geldiğini kendi kendine tekrarlıyordu. Aptallık, çünkü onu öldüreceğini zaten biliyordu. Yakalansın veya yakalanmasın, ipe çekilsin veya çekilmesin, ehemmiyeti yoktu. Müdafaa etmek imdat çağırmak demek olduğu için kendini müdafaaya vakit bulamadan vurması icap eden bu ayaktan, bu adamdan başka onun gözünde hiçbir şey yoktu…” “… Çen kendisinde, göz kapakları titreye titreye ve midesi bulana bulana, beklediği mücadeleciyi değil, bir kurban ediciyi buluyordu. Ve yalnız seçtiği ilâhlar için de değil! İhtilâl için yaptığı fedakârlığın altından yükselen derinlikler âleminin karşısında, sıkıntılı gece ancak bir aydınlıktı. Katletmek, heyhat ki, yalnız öldürmek değildir! Ceplerindeki mütereddit ellerinden sağı kapalı bir ustura, solu da kısa bir hançer tutuyordu…” Bu satırların en üstünde, bir de tarih atılmıştır “21 Mart 1927”, hemen altında saat kaydedilmiş: “Geceyarısından sonra, yarım.” Meraklısı, hiç kuşkusuz, Nasuhi Esat beyin çevirisinden, ‘İnsanlığın Hâli’ romanının başlangıcını tanıdı. Tek harfini değiştirmeden aktardığım bu satırları ilk okuduğum zaman, ne kadar heyecanlandığımı hatırlıyorum: O güne kadar hiç tanımadığım, varlığını bile tasarlayamadığım, esrarengiz ve büyüleyici bir ülkeye girmiş gibiydim. Andre Malraux ile tanışmamız böyle olmuştu. ‘İnsanlığın Hâli’, ‘La Condition Humaine’in ilk Türkçe çevirisidir, çevirinin tarihi, 1934; yâni Türkiye, ‘erken’ cumhuriyet dönemini yaşıyor, Gâzi Mustafa Kemal henüz sağ! Andre Malraux, o tarihte FKP üyesi, Troçkist filan da diyenler bulunuyor; roman, bildiğiniz gibi Çin Devrimi ile ilgili bir kitap; neresinden bakılsa, ‘sakıncalı’ sayılabilmesi için, bir sürü neden sıralanabilir. Tamam mı? Bu roman ilk defa nerede yayımlanmıştı, hele bir tahmin edin bakalım? Asla bulamayacağınız için, en iyisi ben söyleyeyim: Hâkimiyet-i Milliye gazetesinde, bir bakıma Gâzi’nin, bir bakıma İnkılâb’ın gazetesinde! Bu kadarla mı kalmış, hayır; o gazete daha da öteye gitmiş, eseri, büyük boy bir kitap haline getirerek, piyasaya vermiştir. Elimdeki kitap, o kitap! Önsözü kimin yazdığını, belki de kestirdiniz: ‘Hâkimiyet-i Milliye Başmuharriri Fâlih Rıfkı’, evet o, ta kendisi! Gâzi’nin ‘inkılap arkadaşı’, fikirlerinin candan savunucusu! Romanı takdim ederken, diyor ki: “… Andre Malro’nun ‘İnsanlığın Hâli’ romanı hakkında en iyi hükmü okuyanlar verecektir. Bu roman dünyanın her tarafında, son zamanda çıkmış olan eserlerin hepsinden fazla itibar bulmuştur.” Ayrıca kitabın birinci sayfasına, iri iri, yazmayı ihmal etmemişler: “1933 Gonkur Büyük Mükâfatı”.
Andre Malraux – Umut
PDF Kitap İndir |