Alan Fisher – Kırım Tatarları

Rusya ve Sovyetler Birliği’ndeki tarihi araştırmalarda, yüzü aşkın gayr-ı Rus millet, tarihlerinin ve kültürlerinin hak ettiğinden daha az ilgi görürler. Ayrıca bu tür genel eserler, Rusların başka millet ve ülkeleri fethini, Çarlık ve Sovyetler hâkimiyeti altındaki etkin azınlıkların genişlemesi ve idaresi, Asyalı ve diğer Slav olmayan gruplara Ruslarla Batı Avrupa’nın fikir ve müesseselerinin intikalinde Rusya’nın rolü ve değişik etnik millet ve kültürlerin karışım potası olarak Rusya’nın karakteri gibi önemli konulara sadece sathi bir önem verme eğilimindedir. Kırım Tatarları, Sovyetler Birliği’ndeki gayr-ı Rus milletlerin tarihini ve gelişmesini ele alan bir inceleme serisinin ilkidir. Özellikle bu halkın incelenmesi Sovyet liderlerinin çok milletli bir toplum yaratma denemelerinde karşılaştıkları problemleri canlı olarak gösterdiğinden, elinizdeki kitabın konusu böyle bir serinin başlangıcı için en uygun olanıdır. Volga Alınanlarının haricinde S.S.C.B.’ni meydana getiren milletler içinde Kırım Tatarları, muhtar bölge hakkı verildikten sonra bu hakları süresiz olarak geri alman tek topluluktur. Burada incelenen problemlerin bu serinin diğer kitaplarında incelenen paralelleri vardır. Sovyetler Birliği’nin hızlı bir endüstrileşmeye girişinden beri ekonomik – gelişme ve politik kontrol talepleri, Sovyetler Birliği’nin etnografik coğrafyasında değişiklikler yapmış ve birçok milli muhtar bölgede Kırım’daki kadar acil durumlar yaratmışlardır. Birçok milli grup göçmen olarak gelen Büyük Ruslar, Ukraynalılar ve diğerleri tarafından azınlığa düşürülmüşler ve politika sahnesinden itilmişlerdir. Halkların bu yer değiştirmesi ve bunun sonuçları sadece Sovyet federal çözümünün işlerliği hakkında şüphe yaratmakla kalmamış, aynı zamanda Kremlin yöneticilerinin başına dert olan gayri memnun mahallî milliyetçilik hareketleri de yaratmıştır. Fakat şimdi yeni bir durum ortaya çıkmaktadır. Hâkim zümre olan Slavlarla gayr-ı Rus milletler arasındaki doğum artışı farkı et-nografik dengeyi giderek gayr-ı Rus milletlerin lehine doğru değiştirmektedir.

Büyük bir ihtimalle çok yakın bir gelecekte Büyük Rus-lar diğer milletler tarafından azınlığa düşürüleceklerdir. Bu gelişme dinamiğinin neticesi olarak gayr-ı Rus milletlerin geçmişinin ve bugünün incelenmesi çok önemlidir. Bu, gelecek açısından da yol göstericidir. Böylece, bu ve bunu takip edecek diğer incelemeler Batılı okuyucuların Sovyet gerçeğinin karmaşıklığını daha iyi anlamasını sağlayacaklardır. Diğer önemli milliyetler hakkında da – ki toplamı on yedi olacaktır, – incelemeler hazırlanmaktadır. Bunlara Sovyet Orta Asya’sının, Kafkasların, Baltık bölgesinin ve Ukrayna’nın belli başlı milletlerinin yanı sıra Yahudiler ve Kırım Tatarları gibi özel gruplar dâhildir. Her kitap, belli bir milli grubu hem Çarlık ve Sovyet devirlerindeki tarihi, hem de Sovyet Federasyonundaki yerini tespit ve Sovyet toplumunun gelişmesine yaptığı tesir yönünden incelemektedir. Wayne S. Vucinich, editör Hoover Enstitüsü

.