Diogenes Laertios – Ünlü Filozofların Yaşamları ve Öğretileri

Diogenes Laertios’un Felsefe Tarihindeki Yeri On kitaplık Udžnlü Filozoϐların Yaşamları ve Odžğretileri adlı yapıt başlangıcından ISǚ III. yüzyıla Felsefe dünyasını bize tanıtan en kapsamlı, en temel kaynak. Diogenes Laertios’un yapıtının alanındaki önemini görmek için biraz gerilere gitmemiz gerekiyor: Eskiçağ düşünürleri üzerine bilgi veren derleme metinler yakın dönemlerde ilk olarak Hermann Diels’in 1879 yılında yayımladığı Doxographi Graeci adlı yapıtta toplanmıştır. Doksa, yani görüş, düşünce ile graphein (yazmak) sözcüklerinden kurulan Doxograph, eskiçağda kullanılan bir sözcük değil. Diels, bir neologsm ile oluşturduğu bu sözcüğü, yaptığı sadece bir bio-graphi (yaşam-yazımı) olmadığı için tercih etmiş olmalı. Doksographi Yunancada dokounta veya areskounta (düşünülen şeyler) diye belirlenir ve Latinceye placita ya da opiniones (görüşler) diye çevrilir. Bu nedenle eskiçağdöneminde yaşamış düşünürlerin görüşlerini, yaşamlarını toplayan yapıtlara genellikle doksai ya da placita veya opiniones deniyor. Bu yapıtların bilinen en eski örneği Theophrastos’un Physikai doksai (Doğabilim Görüşleri) adlı yapıtı. Bu yapıt elimize geçmemiştir, Hellenistik dönemde kimi bölümlerinin kısaltıldığı, kimi yeni bölümler eklendiği bir derlemenin varlığı biliniyor. Bu yeni derlemeye Cicero ve Varro da katkıda bulunmuş. Bu katkıların yardımıyla elde edilen bir başka derlemenin yazarı olarak Aetius (ISƹ I. yüzyıl) adı geçiyor. Bu derleme çerçevesinde adı geçen öteki kimseler hekim Soranos (ISǚ I. yüzyıl), Ainesidemos, Sextus Empeirikos (ISǚ II. yüzyıl), Tertullianus (ISƹ II.

yüzyıl). Bütün bu kaynaklara Diels placita vetusta (en eski görüşler) adını veriyor. Aetius’un yapıtı kaybolmuştur. Placita vetusta’nın elimizdeki biçimi, Aetius’tan yapılan kısaltmalarla oluşturulan ve Ps. Plutarkhos’a ait bir placita’dır (ISǚ II. yüzyıl). Bu en eski placita’yı yapılan öteki katkılar şunlar: Hippolytos (ISǚ III. yüzyılda yaşamış); loannes Stobaeus’a ait (ISǚ V. yüzyıl) Eclogae Physicae (Doğrudan Aetius’un yapıtından devşirilmiştir. Ps. Plutarkhos’da yer almayan metinleri de içerir); Aetius’un adını anan tek kişi olan Theodoretos; ve yine Ps. Plutarkhos’un stromateis adlı yapıtı.

.