Harro Von Senger – Savaş Hileleri Strategemler 2

“Büyük yol izlendiğinde, tüm dünya ortak mülk olur. En kudretli ve en faal olan lider seçilir; hakikat söylenir ve dirlik düzenlik sağlanır. Böylece insanlar yalnız kendi ailelerine, aileleri ve yalnız kendi çocuklarına çocukları olarak muamele etmekle kalmazlar. Yaşlllara yaşamlarının sonuna kadar sükunetle yaşayacakları, gücü kuvveti yerinde olan adamlara çalışacakları ve gençlere kendilerini daha fazla geliştirecekleri bir yer bulmaya özen ve gayret gösterirler. Dul erkekler ve dul kadınların, yetimler, öksüzler ve çocuksuzların ve hatta hastaların, bunların hepsinin iaşeleri toplum tarafından sağlanır. Erkekler işinde gücünde, kadınlar evlerindedir. Eşyalar yararlı şekilde kullanılmadan battal hale gelsin istenmez; fakat onların her durum ve koşulda bizzat kendileri için, yani süs olsun diye bir kenarda kullanılmadan tutulmaları da istenmez. Kişinin güçlerinin işlevsiz kalması istenmez; fakat onların kişisel yarar için kullanılması da istenmez. Tüm Hile ve Entrikalar ( Richard Wilhelm çevirisi: Li Gi: Das Buch der Riten, Sitten und Gebriiuche [Li Gi: Ritüel, Gelenek ve Görenekler], Düsseldorf/Köln 1981, S. 56 ve devamı) sona erer; onlara gereksinim duyulmaz. Haydutluk ve tahrip edicilik artık sökmez. Hatta öyle ki; dışarıda hala deliler dolaşsa da, onları bir yere tıkmaya gereksinim kalmaz. Bu, büyük toplum (da tong) çağıdır.” Aşağı yukarı 2000 yıllık bu eski metin, Konfüçyüsçü rituelleri anlatan Aufzechnungen über die Riten [Ritueller Üzerine Notlar] adlı kitaptan alınmıştır ve her Çinlinin düşüncesinde yer alan, en bilinen ütopyayı parlak bir şekilde ifade eder. Burada betimlenen “hileden arınmış toplum”u, Liu Jin, “Konfüçyüs’ün ‘ideal devlet’i” üzerine bir incelemesinde (Kulturtreff-Zeitung [Kültür. Buluşmaları Gazetesi], Şanghay, 26.6.1998, S.8) özlemle betimlemektedir. Çin’de, 21. yüzyılın eşiğinde, muhakkak ki “büyük toplum çağı”ndan artık söz edilmiyor; tersine Ritueller Üzerine Notlar’da betimlenen bu çağdan 17 değil, 21. yüzyılın ortalarına kadar ülkeye iyice girmiş olacağı umulan dört modernleşme tarzı (endüstri, ulusal ekonomi, bilim ve teknik, ulusal savunma) ile koşutluk içerisinde, küçük şeylerden duyulan mutlulukların (xiao kang) gelip geçiciliğine kapılmış zamanımız hakkında konuşuluyor. Hilesiz bir çağ, demek ki, hala pek uzaklarda. Çin’de, Taiwan Bağazı’nın her iki yakasında, genellikle hile olgusu ve özellikle 36 strategem üzerine yazılıp çizilenlerin şimdiye kadar görülmemiş ölçüde yaygınlaşmasına hiç şaşmamak gerek. Savaş Hileleri’nin ilk cildini (Anahtar Kitaplar Yayınevi, 1996 – ç.n.) 20. yüzyılın 80’li yıllarında kaleme aldığım sırada, 36 savaş hilesi üzerine, Çin Halk Cumhuriyeti’nde sadece üç ve benzer şekilde Hongkong ve Tayvan’da ancak bir düzineden daha az kitap yayımlanmış haldeydi. Bugünse (Yaz 1999) savaş hileleri üzerine oluşan yayın seline, tüm çeşitleriyle birlikte, şöyle kuşbakışı bakmak bile mümkün değil. Hatta henüz piyasada dalaşımda olan eserler, değişik bir düzenleme içinde ve yeni eklenmiş örneklerle zenginleştirilmiş olarak derlenip yeniden yayımlanıyor. 36 savaş hilesi üzerine diğer yazılar hilelerin tamamen belli yaşam alanları içindeki kullanımlarının propagandasını yapıyorlar. Tüm bu yayınlarda her tekil savaş hilesine ilişkin örneklerin sunumu ön planda yer almaktadır. Bunlar önemli ölçüde 36 savaş hilesinin sistematiğine uygun olarak yapılandırılmış örnek toplamalardan ibarettir. Burada bir kitap, Qinhuangdao’lu profesör Yu Xuebin’in kaleme aldığı Die 36 Strategeme, neu erklö.rt und eingehend analysiert [36 Savaş Hilesi, Yeni Açıklamalar ve Ayrıntılı Analizlerle] ( Pekin 1993, 408 sayfa, 300 000 harf tipiyle) adlı kitap, çizgi dışı kalmaktadır. Burada ilk sayfada, benim Savaş Hileleri’min ilk cildi (Scherz Verlag, Bem/Münih/ Viyana, özel baskı 1996) üzerine övücü sözler yer almaktadır. Yu Xuebin somut olay örneklerine ikincil rol vermekte ve ağırlığı tamamen tekil savaş hilelelerine kuramsal yönden nüfuz etmeye vermektedir. En ünlü Çin romanlarındaki hileleri ele alan kitaplar, Die Romanze der drei Königreiche ve 36 Strategeme [Üç Krallığın Romanı ve 36 Savaş Hilesi], Die Reisen in den Westen wnd die 36 Strategeme [Batıya Yolculuk ve 36 Savaş Hilesi] ve Der Traum der rotaen Kam18 mer und die 36 Strategeme [Kızıl Odanın Rüyası ve 36 Savaş Hilesi] gibi adlar altında, Pekin’de yayımlanmıştır (ı998). Tayvan’ın başkenti Taypeh’de yayımlanan Tuili Zazhi [Gizemli Olaylar Magazini] adlı derginin haziran ı 998 tarihli sayısında, Die 36 Strategemen in Romanform [36 Savaş Hilesi, Roman Formunda] adıyla 36 kısımlık bir kitap dizisinin yayımlanmaya başlayacağı duyurulmuştur. Şu anda, eylül ı 999’a kadar, 300 ve 400 sayfalık ciltler halinde 1-5, 8,ıo-ı2-ı4-ı5,ı7-ı9,22,23,26-3ı, 33 ve 35 no.lu savaş hileleri 24 cilt halinde yayımlanmıştır. Eylül2000’e kadar 36 cildin tamamı yayırolanmış olacaktır. Özellikle ticari amaçlarla çok sayıda savaş hilesi kitabı piyasaya sürülmektedir. Bunlar, Çinlilere özgü bir eğilimden, “pazaryeri”ni bir “savaş alanı” ile karşılaştırmak (shangchang ru zhanchang) eğiliminden çıkarlar ki, mutlaka şu eleştiriye maruz kalırlar: “Her karşılaştırma kendi pürüzüne/engeline sahiptir. Bununla hemen, her karşılaştırmanın yanlış olduğu söylenmek istenmiyor; fakat yine de her durumda �e aşırı şekilde karşılaştırmalara başvurmamak gerekir ( … ). Öyle ki, girişimciler arasındaki rekabet savaşında, karşı tarafa hiç de her fırsatta, önünüzde eğilip bükülürken bile, tuzaklar kuran ve her an kazık atmayı düşünen bir düşman olarak bakılmamalıdır. Çünkü bu alanda rekabet hüküm sürer, savaş değil ( … ). Hem ekonomik rekabette hem de gerçek savaşta söz konusu olan, zafer ve yenilgidir. Fakat ikisi arasındaki esas ayrım, ekonomik savaşta rakipler arasında çatışma olmasında değil, fakat silahlı savaştaki gibi düşmanlığın meydana gelmemesindedir. Savaş kurarnlarından sağlanan pek çok muhakeme tarzı, ekonomik çatışmalarda da uygun ş�kilde kullanılabilir. Öyle ki, girişimci rekabet, geri kalan alanlarda, hatta sportif müsabakalarda bile, strateji ve taktik bakımından değer taşır. “Doluluktan sakınmak; boşluğa saldırmak” [krş: strategem Nr. 2] ve “Savaş, ara verilmeyen, sürekli .bir çabadır” şeklinde ifade edilen savaş yönetiminin temel ilkeleri ekonomik girişimciliğe taşındıklarında, rekabetin zayıf olduğu yerde, girişimcilere, güçlerini çoğaltmak, zayıf noktaları hertaraf etmek ve pazardaki değişmelere anında ayak uydurmak gerektiğini öğretirler. Fakat “Başkasının Hançeriyle Öldürülmek” (strategem Nr.3), “Bir Hiçten Bir Şey ı9 Yaratmak” (strategem Nr.7), “Güzel Kadın Strategemi” (strategem Nr. 31) ve “Ajan Strategemi” (strategem Nr. 33) gibi strategemler; ekonomik rekabette kendi arkadaş ve yandaşlarına karşı hiçbir şe- · kilde kullanılmamalıdır. “imparatoru Yanıltmak ve Denizi Aşmak” (strategem Nr.1) ve “Ağustos Böceği Altın Gibi Parıldayan Kabuğundan Çıkıyor” (strategem Nr. 21) gibi strategemler yardımıyla, bugünlerde yasalan ihlal eden bazılan kaçakçılıkta büyük çaplı işler çeviriyorlar, vergi ödeme yükümlülüklerinden kaçabiliyorlar ve bozuk veya düşük kaliteli mallar üretiyor veya satıyorlar. Bunlar, kendileriyle devlet tarafından da göz yumulmadan savaşılan, asla anayianmayacak hareket tarzlarıdır. Halk deyişlerinde söylendiği gibi: ” Görevini yapmak karlıdır” ve “İşte başarısız olun up batıla bilir; sadece görev duygusu ve insan sevgisi batınadan üstte kalır.” İş ahlakı insanlara zarar veren eylemlerden kaçınınayı gerektirir (. .. )” (Zhuo Tao: ” ‘Rekabet’ ‘Savaş’a Tercih Edilir”, Volkszeitung [Halk Gazetesi], Pekin 13.5.1997, S.12). Bu gibi pek ender uyanlara karşılık, Çin’ de, çoğunlukla, bir meydan savaşında bir generalin sadece kendinden ve ordusundan yana olmasının, tıpkı bunun gibi, bir tüccarın da kendi ticaret yaşamında bu savaş kuralına uymasının bilgelik olduğu düşünülür. Bu, çok eski bir düşünüş tarzıdır. Yuvarlak 2000 yıldan fazla bir zaman önce, Savaşan Devletler Çağında (İ.Ö. S.’den 3. yüzyıla kadar), Çinli tüccarların atası Bai Gui, Sirııa Qian’ın (doğumu: İ.Ö. 145) Geschichtlichen Aufzeichnungen [Tarihsel işaretler ]’ine uygun olarak, şöyle demişti: “Ben eşya ve ticari” mal üretimini, tıpkı, Sun Usta’nın ordunun sevk ve idaresinde başvurulması gereken kurallarına uygun bir tarzda düzenlerim.” Sun Usta C İ.Ö. 6. ve S. yüzyıllar; Batı dillerinde “Sun Tzu”C*) veya “Sun Tsu” diye de yazılır), dünyanın en eski askerlik sanatı kitabının yazarı olarak bilinir. Bai Gui”nin bildirdiğine göre, Sun Usta, tüccarlık yaptığı sıralarda strategemlere başvurmaya başlamıştı. Çin’de son zamanlarda ticaret yaşamında strategemlerin kullanımı üzerine Bai Gui’nin düşüncelerinin etkisi altında yazılmış olduğu pek belli olan sayısız kitap yayımlanmıştır. Birkaç örnek ve- (*) Savaş Sanatı, Sun Tzu Anahtar Kitaplar Yayınevi 20 relim: Shang Zhan 36 Ji Qiao Zhuo [Ticaret Savaşında Pek İnce ve Akıllıca Strategem ve 36 Büyük Budalalık], Chengdu 1992; Shang Zhan 36 Ji: Shi Li Jingxuan [Ticaret Savaşında 36 Strategem: Pratik Örneklerden Seçilmiş Bir Derleme], Shijiazhuang 1992; [Çin ve Dış Ülkeler Girişim Ortaklığı] yayını olan Zhong-Wai Qiyejia’da yayımlanmıştır, Harbin 2/1993-12/1993; Shang Yong 36 Ji [36 Strategem ve ve Bunların Ticaret Yaşamındaki Kullanımları], Wuhan 1994; Shang Zhan 36 Ji [Ticaret Savaşında 36 Strategem], Taipeh 1997. Sporda 36 strategemin uygulanmasını teşvik eden kitaplar da az değildir: Ma Xiaochun’un şu kitaplarını anmak yeterlidir: Die 36 Strategeme und das Go-Spiel [36 Strategem ve Go Oyunu], Chengdu 1990; Die 36 Strategeme im Schachspiel [Satrançta 36 Strategem], Şanghay 1992; Die 36 Strategeme und die Kunst des Siegens auf dem Sportplatz [36 Strategem ve Spor Alanında Zafer Kazanma Sanatı], Pekin 1992. Strategem bilgisini özellikle askei-1 alanda kuraldışı faaliyetlerin bir kuramı haline getirme çabası, Çin Halk Cumhuriyeti’nde, “eskide kalanı şimdiki zaman için yararlı kılmak” (gu wei jin yong) deyimiyle haklılaştırılır_ Bu deyimin Pekin’de yayımlanan Volkszeitung [Halk Gazetesi]’nde ve ayrıca biraz önce eserini andığımız Yu Xuebin tarafından sık sık kullanıldığını görüyoruz. Şöyle topluca bakıldığında, sadece kitaplarda değil, üstelik takvimler, dergiler, mizalı dergileri, eğlence programları ve televizyon dizilerinde de 36 strategem üzerine yazılıp konuşulduğu, onlara sürekli göndermeler yapıldığı görülür. Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin megafonu olan Volkszeitung [Halk Gazetesi]’nin 22.5.1998 tarihinde verdiği bir habere göre, 36 bölümlük bir televizyon dizisi, Meister Suns Kriegskunst und die 36 Strategeme [Sun Usta’nın Savaş Sanatı ve 36 Strategem] adıyla yayıma hazır hale getirilmiştir. 13 temmuz ‘1997’den 17 temmuz 1997’ya kadar, Shijiazhuang Askeri Akademisi’nde “İletişim Toplumu ve Askeri Strategem Bilgisi” konulu bir sempozyum yapıldı. Sempozyuma katılanların tümü, çeşitli askeri okullarda bu konular üzerinde doçent düzeyinde çalışan askeri görevlilerden oluşuyordu. 2000 yılında verilen bir önerge ile, strategem bilgisinin yatay olarak tüm disiplinlerin ilgi alanına gi21 ren, disiplinlerarası yeni bir askeri öğretim dalı olarak kabulü bekleniyor. 1996 yılında, 36’sı doğa bilimci 3’ü sosyal bilimci olmak üzere, aralannda şimdiye kadar 36 strategem üzerine yayımianmışen büyük tirajlı kitabın yazarı olan Li Bingyan’ın da (doğumu 1945) bulunduğu, bilimsel ve teknik eğitim alanında başarılı olmuş 39 kişi, bu konu üzerinde çalışmaya başlamışlardır. Li Bingyan, konuya verilen önemin göstergesi olarak, askeri strategem bilgisiderslerinin konulmasının destek bulduğunu, bu konuda Devlet ve Parti Başkanı Jiang Zemin’in ilgilere 10 000 DM tahsisat ayrılması emrini verdiğini belirtmektedir. Benim burada “strategem bilgisi” diye çevirdiğim terim, Çincede “moulüexue” diye söylenir ve sadece 36 strategemi kapsamakla kalmaz, oluşum halindeki b� yeni öğretim dalında önemli bir rol oynar. Askeri strategem bilgisiyle ilgili araştırınalar için bir merkez, sadece ülke savunması üzerine araştırına ve eğitim yapılan Çin’in tek üniversitesinde faaliyete yeni geçmiş l;>ulunmaktadır.