Carl Van Doren – Kısa Amerikan Edebiyat Tarihi

Dünya resim sanatından daha genç olan tek ö- nemli edebiyat Amerikan edebiyatıdır. Öteki edebiyatlar efsane ve şiirlerle başladığından insan muhayyilesi yazalı şekle dökülmeden önce sözle ağızdan a- ğıza dolaşmıştır. Tersine Amerikada herşey önce nesir olarak başladı. Yeni dünyaya olan yolculuğun tafsilâtı, tehlikeli Atlantik sularının ötesinde bulunan yeni ülkenin tarifi, yerleşmenin, kısa bir zaman sonra genişleyip yayılmanın safhaları hep nesir olarak ifade edildi. Bu nesirler Avrupaya gönderilerek basıldı ve Yunanistan, İtalya, Ispanya, Ingiltere veya Rusyaya yapılan ilk seyahatlerin aksine olarak bugün hâlâ okunabilir. Amerikadan gelen haberler İspanyolca, İtalyanca, Fransızca ve öteki Avrupa dillerinde etrafa yayılıyordu. îngilizler rakipleri üzerinde bir hâkimiyet kurunca İngilizce, yeni Amerikan Edebiyatının dili olarak yerleşti. Amerikan dili, Ingiliz kö­ künden gelerek yerli hususiyetleriyle gelişti. Amerikan edebiyatı, Yeni Dünyadan Eskisine ‘ haberler hüviyetinden kolay kolay kurtulamadı. Onyedinci asrın yazarları umumiyetle Avrupa için yazıyorlardı. Yirminci asrmkiler de daha ziyade kendi memleketleri, Amerika için yazıyorlar. Fakat her iki asırda da, aradakilerde olduğu gibi, bir düşünce halinde olmasa bile, sanki bu nihaî bir gayeymiş gibi, Amerikalı yazarların Amerikada halkın nasıl yaşadı ğııu göstermeleri icabettiği hususunda bir his vardı. Avrupa okuyucusu ezelî dertler veya zevklerle haşır neşir insanların değil, Amerikalının Amerikalı olarak hayatım yaşatan kitaplar istiyordu. Atlanti- ğin her iki yakasında da bir Amerikan kitabı üzerinde durulan ilk nokta onun iyi bir eser olması değil, tam mânasıyla Amerikalı olup olmamasıydı. AvrupalIlar Amerikadan haber bekliyor, Amerikalılar da bu isteğe cevap veriyorlardı.

Muhacirler ve yeni yurt kurma peşinde olanlar XX, asra kadar Amerikan kitaplarının büyük bir ekseriyetinde konu olarak göründüğü gibi bugün bile sık sık göze çarpan bir bahis olmakta devam ediyor. Başlangıçtaki güçlükler, iptidaî meşakkatler arasında ilk Amerikalılar Yeni Dünyayı eskisi pahasına yaşatmağa muvaffak olmuşlardı. Eski dünyanın pek kalabalık, pek geri fikirli olduğu1, dürüst ahlâklı insanlar için hakikaten iflâs etmiş bulunduğu halikındaki bu inançlarını kendilerinden sonra gelen yazarlara da aşıladılar. Bu hal, ihtilâl ve inkılâp yıllarında fikir hayatlarını idame ettiren yegâne gıda olarak en aşağı bir asır devam edip gitti. Birçok yazarlar Amerikada yeni bir devrin açılmakta olduğu iddiasını ileri sürmeğe başlamıştı: Bir türlü çocukluktan kurtulanuyan, kurtulmak istemiyen bir yeni devir. AvrupalIların kendilerini, kendi eski, zor hayat sistemlerine uydurabilecekleri, fakat hür olarak doğan Amerikalının yeni bir anlayışla işe başlıyarak yeni bir sistem kuracaklarım haykıran sayısız sahifeler dolduruldu : Amerikalı ced, Avrupalı ahfad olacaktı.

.