Erol Güngör – Türkiye’de Misyoner Faaliyetleri

BU KİTAP Türkiye’deki yabancı kültürü hakimiyetinin bir kısmı, yani Hristiyanlık telkin ve propagandası üzerinde yapılmış küçük bir araştırmanın mahsulüdür. Hatta ona, Türkiye’deki Hristiyan misyonerlerinin faaliyetlerinin tarihçesine ait bazı notları ihtiva eden bir risale gözüyle bakmak daha doğru olur. Ne tarihî, ne de İlmî bir araştırma iddiası taşıyan bu risale, 1957 yılında İstanbul Milliyetçiler Derneği’nde konferans halinde verilmek üzere kaleme alınmıştı. Aradan altı yıl geçtikten sonra üzerinde hiçbir değişiklik yapmadan neşrediyoruz. Türkiye’deki Hristiyanlaştırma faaliyetleri, bugüne kadar pek az ele alınmış bir mevzudur. Zaman zaman muhtelif gazete ve mecmualarda münferid din değiştirme hadiseleri vesilesiyle bazı yazılar çıkmaktadır. Fakat bunların çoğu, meseleyi bir kültür problemi olarak alacak yerde, İslamiyet ve Hristiyanlık arasında lüzumsuz doktrin mukayeselerinden ileri gitmiyor. Bilhassa eski müelliflerin yazılarında hep bu din mukayesesine ehemmiyet verilmiştir. Son senelerde yazılan bazı husumet duygusundan başka şey göremiyoruz. Halbuki Türkiye’deki Hristiyan kültürü, yerli kültürün uğradığı tahribat neticesinde onun yerine kaim olmak üzere yayılan bir içtimai vetire teşkil etmektedir. Bu vetirenin tarihî inkişafı ve halen katettiği merhaleyi kısaca da olsa gözden geçirmek çok faydalı olacaktır. İlmî araştırma yapmaktan ziyade, problem hakkında bir fikir vermek üzere hazırlanan bu kitap bir eser bütünlüğünden mahrum bulunmakla beraber, hadiseler hakkında okuyucuya geniş bir bilgi vermektedir. Salahiyetsizliğin meydana getireceği hatalardan kurtulmak ve hadiseleri tarafsız bir şekilde arzedebilmek için bilhassa Hristiyan misyonerlerinin kendi eserlerinden örnekler almış bulunuyoruz. Okuyucu, araştırma esnasında karşılaştığımız güçlükleri de hesaba katmalıdır. Esas itibariyle Türkiye’de cereyan eden hadiseleri ele aldığımız halde, bu bilgiyi Türk neşriyatından değil, yine İngiliz, Fransız ve Amerikan misyonerlerinin yazdıkları kitap, makale ve raporlardan temin etmek mecburiyetinde kaldık.

Bibliyografyadan da anlaşılacağı gibi, müracaat edilen kaynaklar arasında bize ait olanlar pek az bir yekun tutuyor. Orta şarkta ve dolayısiyle Türkiye’deki Evanjelizasyon (İncili yayma) hareketleri İngiltere, Amerika ve Fransa’da bu faaliyeti organize eden cemiyetlerin neşrettikleri eserlerde anlatılmaktadır. İstanbul kütüphanelerinde bunlardan ancak birkaç tanesi bulunuyor. Bu eserlerden çoğunu hususi kütüphanelerden bulduğumuz gibi, bir kısmını da ikinci elden takibe mecbur kaldık. Yabancı kaynak bulunamadığı zaman başvurduğumuz yerli neşriyat ise umumiyetle araştırmanın sıhhatını bozan ve vesika kıymeti taşımayan gazete haberleridir.

.