Türk tarihinin en tehlikeli ve en parlak dönemini oluşturan Kurtuluş Savaşı’nın eşsiz önderi Mustafa Kemal [Atatürk]’le çok eleştirilen son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet Vahdettin hakkında çeşitli dillerde birçok eserler yayımlanmıştır ve hâlâ yayınlanmaktadır. Bu yapıtlara ek olarak, o dönemde Türkiye ile ilgilenen veya ilişkileri olan kimi devletlerin arşivlerinde birçok belgeler vardır. Bu kaynaklar yavaşça gün […]
Ellerin dert görmesin Uğur Mumcu! ‘Sakıncalı Piyade»yi yazdığın için, eline sağlık, ağzına sağlık, canına sağlık… Kendi yazdıklarıma gülemem. Ama senin yazılarını gülerek okudum. »Acı acı gülmek» deyimi vardır ya, işte öyle, acı acı güldüm. Bir yazında anlattığın olayın sonunda, tıpkı halkımızın ağzıyla «Güler misin, ağlar mısın?» diyorsun. Yazılarını okurken, içimde, gülmekle ağlamak arası bir burukluk […]
Birinci Kitap: Meşrutiyet, Osmanlı tarihinin öğünülecek vakaları arasında bulunan 1324 Temmuz’u hadiseleri {152} fevkalâde bir ehemmiyet taşımaktadır. Çünkü Temmuz inkılâbı bir padişahın tahtından indirilmesi ile kalmamış, memlekete yeni bir istikamet vermiş, mukadderatımızı yeni fikirlere dayanan bir meşrutiyete bağlamıştır. {153} Bilindiği gibi bugünkü Osmanlı meşrutiyeti 1293 Hicrî senesine {154} yakın bir tarihte kaleme alınmış olan «Kanun-u […]
Tarihi hiç sevmezdim. Ta ki 14 yaşında Reşat Ekrem Koçu’nun “Tarihimizde Garip Vakalar” adlı kitabını okuyana kadar. Kendi döneminde bazı çevreler tarafından “tarihi magazinleştirmek”le suçlanan ve bu nedenle kıymeti kendinden menkul akademisyen çevreler tarafından hakir görülen bu adam bana bir anda, tek kitapla sevdirdi tarih okumayı. Sonraları uzun uzun düşününce neden olduğunu anladım: O güne […]
Kitap, ilkçağ doğusunun kil tabietler biçiminde muhafaza ettiği, Yunanlılar ve Romalılar’ın önlerine açtıkları, ortaçağın kürsülerc astığı, atalarımızın ellerine aldıkları ve şimdi de bizim cebimize koyabiirliğimiz bu nesne, düşüncenin dile getirilmesinde ve her çeşit bilginin muhafazasında, özel bir inceleme gerektirecek kadar büyük bir yer kazanmıştır. Bununla birlikte, kitabı, çok dar bir kavram içinde sınırlı kalmaksızın, tam […]
Eski uygarlıklara, bizimle hiçbir ilişkisi kalmamış gibi görünen bir halkın yaşayış ve düşünüş biçimlerinden bize kalan izlere yanaşmak zordur; ama yararsız değil… Bu geçmiş uygarlıkların verilerine bakarken iki çeşit önyargı ile karşı karşıya bulunuruz: Birincisi «bilimsel» dediğimiz yaklaşım türü. Bilmeyiz ki yorumlarımız, içinde yaşadığımız dönemin geçer akçesi olan bir «değer yargıları sistemi »nin prizması ardından, […]
Rusya ve Sovyetler Birliği’ndeki tarihi araştırmalarda, yüzü aşkın gayr-ı Rus millet, tarihlerinin ve kültürlerinin hak ettiğinden daha az ilgi görürler. Ayrıca bu tür genel eserler, Rusların başka millet ve ülkeleri fethini, Çarlık ve Sovyetler hâkimiyeti altındaki etkin azınlıkların genişlemesi ve idaresi, Asyalı ve diğer Slav olmayan gruplara Ruslarla Batı Avrupa’nın fikir ve müesseselerinin intikalinde Rusya’nın […]
Fransız ressam ve yazar (hakkında aktarılanların çoğuna göre deli, kötü ve tanıması tehlikeli) Paul Gauguin Darwin ile diğer Victoria dönemi bilim insanlarının neden olduğu kozmolojik bir baş dönmesinden mustaripti hep. Gauguin 1890’larda Paris’ten, ailesinden ve işi borsa simsarlığından kaçıp tropiklerde yerli kızların resimlerini yapmaya (ve onlarla yatmaya) gitti. Istıraplarla kıvranan ruhların birçoğu gibi, içkinin ve […]
…Yalnız o çağda değil, daha sonraki çağlarda yaşayanların elinde de her çeşit yanlış yoruma uğramış bir öykü. Öyle ki, en önemli olaylar ya insanda şüphe uyandırıyor, ya da bir çeşit belirsizliğe bürünüyor. Bazıları öyküdeki birtakım söylentileri gerçek sayarken, başkaları da bazı gerçekleri asılsız olarak değerlendiriyor. Daha sonraki kuşaklar ise her iki yaklaşımı da abartıyor. TACITUS […]
Moğol tarihine dair Ermeni kaynaklarından, Vardapet Vanagan [1] , Gence’li Kiragos [2] , Tarihçi Vardan [3] ve Stephanos Orbelyan gibi yazarların eserlerin yanı sıra, Akner’li Grigor’un, tercümesini sunduğumuz bu eseri, Yakın Doğu’daki Moğol istilası tarihi ile ilgili önemli bir boşluğu doldurmaktadır. Allah, yarattığı insana, yani Adem’e, cennetten çıktıktan sonra, kadın tarafından kandırılmasından ve menfur yılanın […]
Ne Biçim İnsanlardı? Romalılar ne biçim insanlardı? Kişi, ettiğiyle tanınır derler; bu yüzden, bu soruya cevap vermek için, ilkin, yapılan işler için Roma tarihine, sonra, bu işleri yaptıran düşünceyi anlamak için de, Roma edebiyatına başvurmamız iyi olur. Romalılar, tarihleriyle yargılanmaya gönülden râzı olurlardı, çünkü tarih onlar için yapılan işlerdi res gestae terimi Lâtince’de ‘yapılan işler’ […]
Büyük öğretmen olan ‘tarih’i iyi dinlediğimiz söylenemez. Uzun yıllar o öğretmenin derslerinden faydalanamadık. O canla başla bize hatalarımızı ve doğrularımızı anlatırken biz lüzumsuz şeylerle uğraşan öğrenciler gibiydik. Çanakkale Savaşı, Anadolu toprağında nasıl tutunduğumuzu ve bundan sonra da nasıl tutunabileceğimizi anlatan önemli bir dersti. Tarihi bir defa daha kürsüye davet ederek bu dersi hepimiz için tekrarlamasını […]
“Bismillahirrahmanirrahim Sonsuz hamd ve sayısız sena cihanı yaratan Allah’ın dergâhına arz ediyorum. Tahiyyat kandilleri âlemin ışığı olan, Peygamberlerin övüncü, iki âlemde güzellikleri anlatılan Hz. Muhammed’e salât ve selam olsun. Aile halkına ve ashabına (Allah onların cümlesinden razı olmuştur.) hürmet ve saygımı arz ederim. Cihanda her şahıs bir işle meşgul olur. Bu aciz de II. Mahmud […]
Dünya’da petrol denen ham maddenin mevcudiyetinin, siyasî hadiselere tesirlerini hasbelkader tetkik mecburiyeti, bizi Türk tarihinin bilhassa yakın saϔhasının içine girmeğe mecbur etmiştir. Bu mecburiyet, Türk tarihi bakımından bizi dehşete düşmeğe mecbur eden bir takım pek ciddî hadiselerle karşı karşıya getirmiştir. Ve bütün bu tetkiklerimizi 30 yıldan fazla bir zaman içinde yaptıktan sonra ilk eserimiz olan […]
Eric Blair, öğrenciliğinden başlayarak, kendisini çeken şeyin, yıldızının peşinden gitmiştir. ‘Kolejlilerin yani Etonian seçkin aydınları olan King’s College mezunlarının Oxford ya da Cambridge’de çalışmak isteyecekleri ve bunda başarılı olabilecekleri peşin olarak kabul edilirdi. Fakat Eric o yolu denemedi. Ailesi bir Eton bursu kazansın diye oğullarını sıkıcı bir yüksek öğretime hazırlık okulunda çok çalışmaya zorlamıştı; o […]
Ben bu satırları yazarken, son derece uygar ademoğulları tepemde uçuyor ve beni öldürmeye çalışıyorlar. Ne onlar bana birey olarak düşmanlık duyuyorlar ne de ben onlara. Onlar, söylendiği gibi «sadece görevlerini yapıyor». Bir çoğunun özel hayatlarında cinayet işlemeyi akıllarından bile geçirmeyecek kadar yufka yürekli, yasalara bağlı insanlar olduğundan hiç şüphem yok. Öte yandan, onlardan biri eğer […]