Çağla Gül Yesevi – İsrail İstihbaratı ve Mossad

Mossad, İsrail devleti tarafından, bilgi toplama, analiz etme ve İsrail sınırları dışında gizli operasyonlar yürütmekle görevlendirilmiştir. 4 İsrail, tüm dış dünyayı tehdit olarak algılamaktadır. Mossad’ın faaliyet alanları, küresel terörle mücadele, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, İran ve Hizbullah’tan gelebilecek olan tehditlerin ve saldırıların ortadan kaldırılması olarak belirlenmiştir. Şabak ve Mossad, görece bağımsız haber alma servisleri olarak yapılandırılırken, Aman, İsrail Ordusu’na bağlıdır. 5 Diğer yabancı istihbarat örgütlerinin aksine, Mossad, askeri yönü son derece güçlü bir örgüttür. Filistin Kurtuluş Örgütü ve Hamas gibi Filistinli örgütlerin bombalamaları ve intihar saldırılarını önlemek ve İsrail devletinin bekasını korumak, başlıca görevleri arasındadır. 6 1979’da hazırlanan bir CIA raporunda, Mossad’ın yabancı ülkelerde üst düzey yönetici ve hükümet yetkililerine sızarak bilgi toplama yeteneği göze çarpmaktadır. Bütün dünyaya yayılmış Yahudi cemaatleri, Mossad açısından stratejik bir değer taşımaktadır. Mossad, dünyanın her yerindeki Yahudi topluluklarından özellikle Siyonistler ve sempatizanlarından yardım almaktadır. 7 Mossad için dünya Yahudiliği sadece stratejik bir destek değil, aynı zamanda Mossad’ın savunmasını üstlendiği bir milli kimlik grubudur. Bu bağlamda, Yahudi cemaatinin tehlikeye düştüğü bazı ülkelerde ve şehirlerde; Mısır’da Kahire ve İskenderiye’de, Irak’ta Bağdat’ta, Suriye’de Şam’da, Güney Amerika’da bazı şehirlerde, Mossad’ın Yahudi toplulukları örgütlediği bilinmektedir. Daha sonraki yıllarda, Ortadoğu’da tehdit altında olan Yahudiler, Mossad tarafından İsrail’e taşınmışlardır. Güney Amerika’daki bazı şehirlerde, savunma birimlerinin kurulmasını sağlamıştır. Anılan bölgelerdeki Yahudi gençler, ordu ve Mossad tarafından eğitildiler. 8 İsrail Devleti’nin kurulmasından günümüze kadar devam eden Arap tehdidi, devletin yapı ve kurumlarını etkilemiş ve İsrail İstihbarat Servislerinin temel özelliklerini belirlemiştir.

İstihbarat Kültürü İsrail halkının dini, tarihi, kültürel özellikleri ve Filistin’den sürüldükten sonra dünyanın dört bir köşesinde geçirmiş olduğu 2000 yıllık geçmiş, İsrail istihbarat kültürünü ve istihbarat örgütlerini şekillendirmiştir. Eski bir Mossad ajanı olan Ostrovsky’nin üzerinde durduğu gibi, Hz. Davud’un Golyat ile bitmeyen bir savaşı vardır ve bir Yahudi’nin, kendisinden başka güveneceği kimse yoktur. Yahudilerin, bu güvensizliğin sürmesinde 2. Dünya Savaşı sırasında Almanların gerçekleştirdiği soykırım ve bundan kurtulanların etkisi bulunmaktadır. Yahudiler, vaat edilmiş topraklarına, 2000 yıl sonra dönebilmiş bir toplum olma kültürel kodunu taşımaktadırlar. Ostrovsky, İsrail ordusunun komutanlarının, “şampiyon” olarak adlandırıldıklarını, vurgulamaktadır. Liderler ise, geminin kaptanları olarak görülmektedirler.9 Ostrovsky (1990), Mossad’a seçilmiş olmakla duyduğu gururu ancak örgütün açgözlülüğü ve insan onurunu hiçe sayan anlayışı nedeniyle ayrılmak zorunda kaldığını, belirtmektedir. Ostrovsky’nin iddiasına göre, Mossad, Başbakana karşı sorumlu bir örgüt olarak kurulmasına Yesevi, Çağla Gül (2014). İsrail İstihbaratı ve Mossad. İçinde Ümit Özdağ (Ed.) İstihbarat Örgütleri. Ankara: Kripto Yayınları, 217-270 219 rağmen, ilerleyen dönemlerde, Mossad üzerinde hiçbir denetim kalmamıştır. Gizli operasyonlar gerçekleşmeden önce, Başbakanın bile konuyla ilgili bilgisi bulunmamaktadır.

İsrail istihbarat örgütlerinin siyasallaşması tartışılan bir konudur. İstihbaratın topladığı bilgilerin, objektif ve siyasal etkiden arınmış olması esastır. Yukarıdan aşağıya siyasallaşma, siyasal tercihleri sağlamlaştırmak için istihbaratın kullanılmasıdır. Bu bağlamda, istihbaratın siyasallaşması, harici bir müdahaledir. İstihbaratın harici müdahale ile siyasallaşması, bilgi toplama, bu bilgileri işleme ve ürün süreçleri olarak adlandırılan istihbaratın üç aşamasının yanında, planlama yönetme ve dağıtım süreçlerini de etkilemektedir. 10 Bu bağlamda, siyasallaşmanın, politikacılar yanında, istihbarat ürününün alıcıları olan ordu ve diplomatlar tarafından da gerçekleştirildiği, belirtilmektedir. Joshua Rovner’in kuramsal modelinde, savaşlar geçirmiş olan bir devlet olan İsrail, istihbaratın siyasallaşmasına daha eğilimlidir. İsrail’de halk, istihbarat servislerine, politikacılardan daha fazla güvenmektedir. İstihbarattan alınan bilgiler, siyasal tercihlerle çeliştiğinde, üç durumla karşılaşma olasılığı bulunmaktadır. Siyasetçiler, bu bilgileri yok sayma eğilimi göstermektedirler. Aynı şekilde istihbarat görevlileri de milli güvenlikle ilgili konularda, siyasi üstlerini atlatma eğilimine girmektedirler. Bunun yanında, istihbaratın siyasallaşması da gündeme gelmektedir.11 Mossad, kuruluşundan itibaren, CIA ve MI5 ve MI6 gibi yabancı istihbarat örgütlerine benzer bir yapılanmaya sahip bir örgüt olarak nitelendirilmektedir. Mossad’ı diğer istihbarat örgütlerinden ayıran husus, mesleğe yeni başlayanları yetiştiren bir okul özelliği göstermesidir. Öğrenciler, Mossad’ın bünyesinde, gizli bir yaşamın gereklilikleri hakkında, eğitilmektedirler.

Mossad ajanları, tüm düşman coğrafyalarda yani özellikle Arap ülkelerinde, görev yapmaktadırlar. Mossad’ın Arap ülkelerindeki faaliyetleri, özellikle bu ülkelerin liderleri ve askeri güçleri konusunda bilgi toplamaya yöneliktir. İsrail, Arap coğrafyasında, çift taraflı çalışan ajanlarla iş görmektedir. Eli Cohen, Suriye hükümetinden bilgi sızdırmış, benzer şekilde, Wolgang Lutz da Mısır polisi ve ordusundan bilgi sızdırmayı başarmış ve Mısır’ın füze programı üzerine bilgi toplamıştır.12 Ancak Mossad’ın Arap dünyasındaki faaliyetleri sadece Arap ülkeleri aleyhine olan faaliyetler değildir. Mossad’ın Arap dünyasında düşünülenin ötesinde yaygın işbirliği ağı bulunmaktadır. Mossad, terörizmle mücadele için İsrail’in yakın müttefikleriyle istihbarat konusunda işbirliğinde bulunmaktadır. Mossad’ın, Arap ülkelerindeki istihbarat servisleri ve özellikle Ürdün istihbarat servisiyle işbirliğinde bulunduğu, bilinmektedir. 13 Arap istihbarat servisleri ile işbirliği yüksek seviyelerde de gerçekleşmektedir. Bu çerçevede, Kasım 2013’de, Suudi Arabistan İstihbarat Servisi Başkanı Prens Bandar bin Sultan bin Abdülaziz’in İsrail istihbarat servisi Mossad’ın Başkanı Tamir Pardo ile görüşmesi basına sızmıştır, aslında şaşırtıcı olmayan bu gelişme, tepki uyandırmıştır.14 Mossad’ın Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılanması bulunmaktadır. Bunun en önemli sebebi, Arap ülkelerinin, bu ülkelerden, silah temin etmeleri olarak gösterilmektedir. Bunun yanında, Arap ülkelerinin diplomatları, liderleri, üst düzey yöneticileri, İngiltere ve ABD’de eğitim almaktadırlar. Bu ülkelere gerekli olan tüm teknolojik ürünler de yine Batı ülkelerinden satın alınmaktadır. 15 Mossad, ABD ve Batı Avrupa ülkelerinin politikalarını, İsrail’in menfaatleri doğrultusunda şekillendirmek için anılan ülkelerde siyasal sisteme etki yapmak amacı ile derin duhul operasyonları dahil çok etkili çalışmalar yapmaktadır.

ABD’deki Yahudi lobileri, dış politika yapım sürecinde etkindirler. Yahudi Lobisi AIPAC Araştırma Müdürü olan Martin Indky, Clinton tarafından, Ulusal Güvenlik Konseyi Ortadoğu Masası’na atanmıştır. Indky, Irak’ta bir Kürt Devleti’nin kurulmasını destekleyenlerden biridir. Indky, ayrıca, İran ve Sudan’ın terörist devlet olarak anılmasında rol oynamıştır. 16 BM Genel Kurulu’nda İsrail aleyhine kararlar alındığı, bilinmektedir. İsrail, Birleşmiş Milletler’in aktivitelerine şüpheyle yaklaşmaktadır. Mossad, İsrail’in düşman olduğu tüm coğrafyalarda, Batı Avrupa ve ABD’de etkilidir. Tüm Arap ülkelerinin askeri potansiyellerini, diğer ülkelerle yaptıkları antlaşmaları, özellikle de silah antlaşmalarını takip etmektedirler. 17 Mossad’ın Yahudilerin yaşadığı eski Sovyet coğrafyasında da yapılanması bulunmaktadır. Mossad, eski Sovyet bloku ülkelerinde eziyet gören Yahudilerin, İsrail’e kaçmalarını, sağlamıştır. 18 İsrail kendisine yönelik tehditleri bertaraf etmek amacıyla, yabancı istihbarat örgütleri ile işbirliğinde, bulunmaktadır. CIA ve Mossad arasındaki istihbarat ilişkisinin geçmişi uzun yıllara dayanmaktadır. Önceleri, İsrail, Sovyetler Birliğine yakınlığı ile, ABD için bir tehdit oluşturmaktaydı. İsrail liderlerinin çoğu, Sovyetler Birliği’nden İsrail’e göç etmiş kişilerdi. Bu liderler, Sosyalist Parti üyesiydiler ve İsrail’de İşçi Bayramı kutlamaları yapılmaktaydı.

İsrail, Çin Halk Cumhuriyeti’ni tanıyan 5 ülkeden biriydi. CIA’in, Sovyetler Birliği’ndeki istihbarat örgütleri gibi güçlü bir yapısı ve istihbarat yeteneği bulunmamaktaydı. Sovyetler, ABD’nin nükleer sırlarını çalmayı başarmışlardı. İsrail’in Sovyetler Birliği ve Doğu Avrupa ile yakın ilişkilerinin, ABD’nin Sovyetler Birliği içinde bilgi toplanmasını kolaylaştıracağı anlaşıldı. 1950’li yıllarda, CIA Başkanı James Angleton, CIA ve Mossad işbirliğini sağlayan isim oldu. 19 Mossad, İsrail’in coğrafi ve nüfus büyüklüğü ile karşılaştırılınca bu büyüklüklerin çok ötesinde önem taşıyan, sadece bölgesel değil, küresel nitelikte stratejik istihbarat gerçekleştiren ve istihbarat operasyonları yapan bir istihbarat örgütüdür. İsrail istihbaratı, dünyanın çok farklı coğrafyalarındaki çatışmalarda da etkili olmaktadır. Tamil gerillalarını, Hintlileri ve Tayvanlıları askeri olarak eğitme görevini de üstlenmiştir. 20

.