Ribhi Halloum – Belgelerle Filistin

Filistin, ‘Verimli Hilal’ adı verilen ve bugünkü Irak, Suriye, Lübnan topraklarını kapsayan bölge içindedir. Verimli toprakları nedeniyle ve Afrika ile Asya arasındaki ilişkide coğrafya olarak önem taşıyan bir konumda olduğundan beş bin yıllık tarihi boyunca otuz kez işgale uğramıştır. Kenan halkı göçebeydi ve Filistin’e İsa’dan önce çölden gelmişlerdi. Ülkelerine ‘Kenan’ adını verdiler. Filistin sözcüğü Yunanlılardan kalmadır ve Filistinlerin ülkesi anlamındadır. Filistinler Kenan ilinin sahilini İ.Ö. 1400 yıllarında fethetmişler ve ülkelerine Filistiya adını vermişlerdi. Filistin’in Arapçası Filestin’dir. Filistin Arap egemenliğine geçmiş ve Ürdün ve Lübnan’la birlikte Büyük Suriye’nin bir parçası olmuştu. 1948’de göçmen AvrupalI Yahudiler suni devletlerini kurduklarında Filistin’e İsrail adı verildi. t.Ö. 2800 Mısır Firavunları Kanan ilini ele geçirdiler. Binlerce insan köle olarak Mısır’a götürüldü.

İ.Ö. 1850 İbraniler (bugün Irak’da bulunan) Ur şehrine yerleştiler. İ.Ö. 1190 Filistinliler Kenan’a göç ettiler. Kabileler arası savaşlar yüzyıllarca sürdü. İ.Ö. 930 Kuruluşundan 70 yıl kadar sonra İbrani devleti Yudaea ve Samiriye olarak ikiye bölündü. Babilliler, Persler, Yunanlılar ve son olarak Romalılar bölgeyi işgal ettiler. İ.S. 70 Roma eyaleti olan Filistin’de Yahudiler isyan çıkarınca Romalılar Kudüs’ü yıktılar ve şehre Yahudilerin girmesini yasakladılar. Yahudiler esir olarak Roma’ya gönderildi, bir bölümü Avrupa’nın değişik bölgelerine ve Kuzey Afrika’ya göç etti.

Bir bölümü de Filistin’de ve Orta Doğu’nun öteki bölgelerinde kaldı. İ.S. 630 İslam peygamberi Hz. Muhammed’in yönetiminde bir ordu Arap yarımadasında, bugünkü Suudi Arabistan’daki Mekke’yi fethetti. Araplar islamiyeti kabul ettiler ve çevre ülkeleri işgale başladılar. İ.S. 636 Araplar Orta Doğu’yu fethettiler ve Türkiye ile Kuzey Afrika’ya uzandılar. Filistin Araplaştı. Kuran tamamlandı. 1099 AvrupalI Haçlılar Filistin’i ele geçirdiler fakat yüz yıl içinde Araplar tarafından çıkartıldılar. 1516 OsmanlIlar bütün Orta Doğu’yu fethettiler. OsmanlIların egemenliği dört yüz yıl sürdü. yy- Yahudiler Avrupa’da baskıya uğruyorlardı.

Küçük Yahudi grupları Avrupa’dan Filistin’e göç etmeye başladı. Burda Arap halkla karışıyor, din serbestisi buluyorlardı. Avrupa sömürgeciliği bütün dünyaya yayılırken, Filistin’de Yahudilerin tek başına dinsel hakları olduğunu iddia eden Siyonist hareket de yaratıldı. Bu dönemde Filistin’deki Osmanlı yönetimi de zayıflıyordu. Fransız ve tngilizler ortak olarak Süveyş Kanalı’nı yaptılar. Kanal İngiliz ve Fransız sömürgeleri için önemli bir geçit oldu, 1882’de İngiltere Mısır’ı kendine kattı. Süveyş Kanalı ve Orta Doğu’nun stratejik önemi bölgeyi sömürgeciler için vazgeçilmez kılıyordu. Filistin’de Yahudi yerleşimi başladı. Paris: Theodor Herzl Siyonizmin temel kitabı Der Judenstaat’ı (Yahudi Devleti) yazdı. Herzl, Basel’de ilk Siyonist kongresini topladı. -1917 Siyonistler Filistin’de koloniler elde etmek için emperyalist güçlerle görüşüyorlar. Orta Doğu’da ilk petrol işletmesi İngilizlerce İran’da kuruluyor. I. Dünya Savaşı: OsmanlIlar savaşa Almanya yanında katılıyor. İngiltere Türklere karşı isyan etmeleri koşuluyla Araplara bağımsızlık sözü veriyor (McMahon mektupları).

İngiltere ve Fransa Arap dünyasının ikisi arasında etki bölgelerine bölünmesinde anlaşıyorlar (Sykes-Picot anlaşması). Siyonistler İngilizlerle görüşerek Filistin’de Yahudi devleti kurulması karşılığında bölgede ve Süveyş Kanalı’nda İngiliz çıkarlarını koruyacaklarını bildiriyorlar. Haziran: OsmanlIlara karşı Arap ayaklanması başlıyor. Kasım: İngiltere hükümeti Siyonistlere Filistin’de Yahudi yurdu kurulması sözünü veriyor (Balfour bildirisi). Araplar protesto ediyorlar. İngiltere Yahudi göçünün Filistinlilerin siyasal ve ekonomik çıkarlarına zarar vermiyeceğine söz veriyor. 2 Kasım Filistinliler için ulusal yas günü oluyor. Ekim: İngiltere OsmanlIların yenilmesinden sonra askeri yönetim kuruyor. Temmuz: Şam’da Suriyeliler kongresi Siyonistlere ve emperyalistlere karşı çıkıyor. Mart: Daha sonra İsrail Ordusu olan Haganah örgütü yer altındaki terörist Yahudi örgütü olarak eylemlerine başladı. Arap gösterileri arttı, Yahudi göçü İngiltere desteğinde devam ediyor. < Milletler Cemiyeti yoluyla Filistin’de İngiliz mandası başladı. Milletler Cemiyeti AvrupalI üyelerin çoğunluğuyla kurulmuştu. Cemiyet Fransa’ya Suriye’de, İngiltere’ye Irak, Ürdün ve Filistin’de Manda veriyor. Mandanın basit anlamı bu ülkelerin söz konusu bölgelerde fiili sömürgelere sahip olması.

Ağustos: Yahudi göçüne karşı büyük gösteriler. İngilizlerin kabulüyle Siyonistler Avrupa’dan büyük Yahudi göçü başlatıyor. 1919-1936 arasında Yahudi nüfus 58 binden 348 bine çıktı. Aynı dönemde Arap nüfusu ise 642 binden 978 bine çıktı. Siyonistler Filistin’de toprak satın almak üzere Yahudi Ulu- 1930 1931 1933 1936 1937 1939 1940 1945 1946 1947 sal fonunu kuruyor fakat topraklarını ancak % 5,6 oranında çoğaltabiliyorlar. Ekim: Arap gösterileri sonucu Passfield Beyaz Raporu yayınlandı, Yahudi göçü sınırlandırılacaktı. Şubat: Ramsay MacDonald Yahudi baskısıyla Beyaz Raporu reddetti. Filistin’e Yahudi göçü arttı. Nisan’dan Ekim’e kadar Yahudi göçüne karşı genel grev yapıldı. Karşılık olarak Ingilizler Yahudileri silahlandırmaya başladı. Peel komisyonu: Mandanın işlemediğini bildiriyor, bölünme öneriyor. İkinci Dünya Savaşı: Ingilizler Arap ayaklanmasını bastırıyor. Mayıs: (Malcolm) MacDonald Beyaz Raporu: Yahudi göçü beş yıl içinde durdurulacak. İngilizler bu siyaseti izlemeye başlarken Yahudiler onlara karşı terör eylemlerine başlıyor. İkinci Dünya Savaşı: İngilizler Filistin’de manevra yaparak Arapların Almanya’yı desteklemesine engel olmak için Yahudi gögöçünü durdurmak istiyor.

Siyonistler kaçak göç faaliyetini örgütlüyor, İngiltere’ye açık muhalefet yapıyor. Avrupa’da Hitler, Yahudileri öldürtmeye başlar. Nazi Almanya’­ sı yenilene dek 6 milyon Yahudi öldürüldü. Siyonist programıyla 200 bin dolayında Yahudi Filistin’e göç edebildi. Kasım: İngiltere yasa dışı göçmen gemisi Patria’nın girişine izin vermedi. Siyonistler gemiyi batırdı, 250 Yahudi öldü. Temmuz: Siyonistler King David Oteli’ni havaya uçurdular. Kudüs’teki otel, manda yönetiminin genel karargahıydı. Birleşmiş Milletler kuruldu. Suriye, Lübnan ve Ürdün bağımsız oldu ama Filistin olmadı. Mart: Arap Birliği (Filistinli bir temsilci de dahil olmak üzere) kuruldu. Kasım: Yahudi göçünü ve savaş sonrası Avrupa’sında Yahudilerin durumunu araştırmak üzere Anglo-Amerikan komitesi kuruldu. Komite 100 bin Yahudinin göç etmesine izin verilmesini önerdi. Siyonistlerle Filistinliler arasında şiddetli çarpışmalar çıktı. İngiltere kontrolü yitirdi ve Filistin’de BM’in sorumluluk almasını istedi.

Şubat: Siyonist terörü durduramayan İngiltere manda yönetimini BM’e devretti. BM, Filistin Özel Komitesi’ni (UNSCOP) artan Siyonist terörü incelemekle görevlendirdi. Kasım: Filistin’i Yahudi ve Arap devletleri arasında bölen plan BM’de kabul edildi. Bölünmeyi kabul eden Siyonistler terör eylemlerini Filistinlilere yönelttiler. Araplara karşı Siyonist terör yoğunlaşıyor. Deir Yassin katliamı (Nisan). Siyonistler BM planında Yahudi devletine bırakılmayan toprakları gasbettiler. Artan Yahudi terörü yerli halkın topraklarını terkedip göç etmesine neden oluyor. 14 Mayıs: İngiltere’nin çekilişi. 14 Mayıs: İsrail devletinin ilanı (sınırların kesin belirlenmesi söz konusu olmadan). 15 Mayıs: Mısır, Trans-Ürdün, Irak, Suriye ve Lübnan ordularının müdahalesi (1. Arap-İsrail savaşı). 17 Eylül: BM arabulucusu Kont Bernadotte Siyonistlerce öldürüldü. 11 Aralık: BM’in 194 sayılı kararı yeniden bölünme veya mültecilerin haklarının verilmesi çağrısında bulunuyor. Arap ülkelerindeki Yahudiler İsrail’e göçediyor.

İlerleyen İsrail birlikleri önünden 800 bin Filistinli kaçıyor. Arap orduları geri çekilmek zorunda kaldı fakat İsrail işgalini Batı Şeria ve Gazze’- de durdurmayı başardılar. Ürdün Batı Yakasını topraklarına kattı. 1949 Şubat-Temmuz: İsrail, Mısır, Lübnan, Trans-Ürdün ve Suriye arasında ateşkes anlaşması. Nisan: İsrail Savunma Yasaları (Güvenlik Bölgeleri): Arap köylüleri yerlerinden çıkarmak, köylerini yıkmak ve toprağı ele geçirmek yolunda ilk yasa. Mayıs: İsrail BM’e üye kabul edildi. BM, İsrail’den Filistinlilerin dönüşünü kabul etmesini istedi fakat İsrail bunu reddetti. Filistinliler BM yönetiminde bulunan Ürdün, Lübnan, Suriye ve Gazze’deki kamplara yerleştiler. Filistinliler direniş hareketi oluşturmuş değiller fakat Arap ordularının Filistin’i kurtarmalarını bekliyorlar. 1950 Temmuz: İsrail ‘Dönüş Yasası’nı kabul etti. 1953 14 Ekim: İsrail Ürdün’de Kibya’ya saldırdı. 65 ölü. 1955 Gazze’den işgal altındaki Filistin’e Fedayin saldırıları. İsrail’in Gazze’ye baskın yapması. 1956 Mısır Süveyş Kanalı’nı millileştirdi.

İsrail, İngiltere ve Fransa Mısır’a saldırdı. Sovyetler Birliği Paris ve Londra’yı bombalama tehdidinde bulunuyor. ABD, işgalcileri çekilmeye zorladı. Aralarında Yaser Arafat’ın da bulunduğu bir grup Filistinli öğrenci kendileri harekete geçmeye karar verdi ve Filistin direniş örgütü Fetih’i vurdu. 1957 Mart: İsrail, Gazze ve Sina’dan çekildi. BM Acil Durum Kuvvetleri bölgeye girdi. 1964 Mayıs: Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu. 1965 1 Ocak: Fetih işgal altındaki Filistin’de ilk eylemini gerçekleştirdi. 1967 3 Haziran: İsrail-Arap savaşı. İsrail Gazze ve Batı Yakasını işgale başladı, Mısır’dan Sina yarımadasını ve Suriye’den Golan tepelerini işgal etti. İsrail Eski Kudüs’ü ilhak etti, işgal altındaki topraklarda Yahudi yerleşimleri kurmaya başladı. Şimdi bütün Filistin Siyonistlerin işgali altındaydı. Batı Yakası ve Gazze’den 416 bin yeni mülteci Ürdün, Mısır ve Suriye’ye kaçtı. Arap orduları yenilmiş durumda. ABD ve Sovyetler Birliği Arap devletlerinin İsrail’i tanıması karşılığında İsrail’in işgal altındaki toprakları bırakması için diplomatik baskı yapıyorlar.

Filistinlilerin ulusal hakları konusunda tek söz yok. Filistin direnişi ve gerilla eylemleri artıyor, gelişiyor. İsrail «misilleme» yapıyor, baskıyı artırıyor. 1968 1969 1970 1971 1973 1974 1975 1976 1977 Mart: Karamah (Ürdün’de mülteci kampı) savaşı. Filistin direnişi İsrail’i geri çekilmeye mecbur ediyor. Ocak: Fetih, demokratik, laik Filistin devleti hedefini ilan ediyor. 21 Ağustos: İsrail işgali altındaki El-Aksa camii kundakçılık sonucu yanıyor. Arap ordularının yenilmesinden doğan boşluk çok geçmeden Fetih tarafından dolduruldu. Halk Cephesi, Demokratik Cephe gibi komando grupları oluştu. 1969’da komando grupları FKÖ’ne sahip çıkıyor, Fetih önderi Yaser Arafat FKÖ sekreteri seçildi. Ürdün’de gerilla üsleri kuruldu. Lübnan’da isteksiz hükümet FKÖ’­ ne Lübnan topraklarında İsrail’e karşı eylem düzenleme hakkı tanıdı. FKÖ Lübnan ve Ürdün’deki kamplarda yönetimi ele aldı. Siyonistler, Sovyet Yahudilerinin İsrail’e göç etmesi için kampanya başlattı. Kara Eylül: Ürdün’den düzenlenen çeşitli gerilla eylemleri, İsrail’in gerilla üslerine ve Ürdün köylerine baskın yapması, FKÖ’- nün artan askeri gücü, kurtuluş hareketi ile Kral Hüseyin’i karşı karşıya getirdi.

Çatışmalardan sonra Ürdün ordusu 1971 Eylülünde kurtuluş hareketini Ürdün’den çıkarmaya muvaffak oldu. Binlerce Filistinli öldürüldü. FKÖ karargahını Ürdün’den Lübnan’a taşıdı. Mısır devlet başkanı Nasır öldü. Yerine Sedat geçti. 10 Nisan: İsrail direniş önderlerini öldürmek üzere Beyrut’a baskın yaptı. Ekim: 4. İsrail-Arap savaşı. Mısır ve Suriye işgal altındaki topraklarını kurtarmak için savaştı. FKÖ savaşa dahil oldu. Ekim: Rabat Arap zirve konferansı FKÖ’nü Filistin’in tek ve meşru temsilcisi olarak tamdı. Kasım: FKÖ sekreteri Yaser Arafat BM’de bir konuşma yaptı. BM tarihinde ilk kez bir kurtuluş hareketi önderi konuştu. Dünya ülkelerinin çoğunluğu, 105 devlet, FKÖ’nü Filistin’in tek meşru temsilcisi olarak tanıdı. BM Filistinlilerin kendi yurtları olması hakkını da tanıdı.

Güney Lübnan’dan yürütülen sayısız gerilla eylemi sonucu İsrail bölgedeki mülteci kamplarını yoğun bombardıman altında tutuyor. Halkı kaçırmak için Lübnan köylerine saldırıyor. Siyonistler Güney Lübnan’ın da İsrail’e ait olduğunu açıklıyorlar. Lübnan’da iç savaş. Sağcı Lübnanlılar Beyrut bölgelerindeki mülteci kamplarına saldırdılar, FKÖ solcu Lübnanlılar yanında savaşa girmeye zorlandı. BM Siyonizmi bir tür ırkçılık olarak mahkum etti. Sedat yönetimindeki Mısır, ABD’nin baskısıyla İsrail’le anlaşma imzaladı, İsrail Sina’dan çekildi. Suriye, Lübnan iç savaşını bitirmek üzere sağ kanat yanında savaşa girdi. Mısır devlet başkanı Enver Sedat ciddi barış görüşmelerini başlatmak üzere Kudüs’e gitti. Ziyareti, Arap Birliği özellikle FKÖ tarafından mahkum edildi. 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1985 1986 1985-87 1987 1988 İsrail Mart’ta Güney Lübnan’ı işgal etti fakat geri çekilmek zorunda kaldı. ABD, Camp David’de Mısır’la İsrail arasında ön anlaşma imzalandı. İsrail hava kuvvetleri Lübnan’daki mülteci kamplarını bombalarken Mısır, İsrail’le barış antlaşması imzaladı. İsrail’in desteklediği sağcı Lübnanlılar Güney Lübnan’da bağımsız devlet ilan etti. Irak-İran savaşı başladı.

İsrail, Irak, Bağdat’taki nükleer reaktörü bombalayarak tahrip etti. Beyrut’a yapılan hava akmında 300 kişi öldü, 800 kişi yaralandı. İsrail kuvvetleri Litani ırmağındaki köprüleri sistematik olarak tahrip ederek Güney Lübnan’ı işgal edecekmiş korkusu yaratıyor. 4 Haziran: İsrail, Lübnan’a saldırdı. FKÖ ve Lübnan ulusal hareketi 30 Ağustos 1982’ye kadar direndi. Ağustos: Filistin direnişi Beyrut’u terk etti. 14 Eylül: Filistinlilerin ayrılışından sonra İsrail, Batı Beyrut’u işgal etti. 17 Eylül: Sabra ve Şatilla’da İsraillilerin sivilleri katletmesi. Aralık: Filistin direnişi Trablus’dan ayrıldı. Filistin Ulusal Konseyi’nin 15. toplantısı Amman ve Ürdün’de yapıldı. 11 Şubat: Ürdün-Filistin uyumunun ilanı. Beyrut ve Güney Lübnan’da Filistin kamplarının muhasarası sürüyor. 20 Nisan: Filistin Ulusal Konseyi’nin ‘Ulusal Birlik ve Kampların İnatçı Direnişi’ başlığı altında toplanan 18. toplantısı Cezayir’­ de yapıldı.

Aralık: Siyonist kuvvetlerin baskısına karşı işgal altındaki Filistin’de halkın ayaklanması. 8 Aralık: Filistin halkı İsrail işgaline karşı hâlâ devam eden ayaklanmasını başlattı. Ürdün kralı Hüseyin Batı Yakasıyla ilişkisini kesti.

.