Deniz bitti. En az iki yüzyıldır milletçe tam bir mirasyedi gibi yaşadık. Artık sonu geldi. Alacaklılar kapıya dayandı. Günü gün ederek har vurup harman savurduk ve değirmenin suyunun nereden geldiğine zerrece aldırmadık. Duranın durduğu yerde hep durmaya devam edeceğini sandık. Sürekli ihtimamla ona dönük yaşamak, günlerin deveranına göre aslın asliyeti içinde değişik imkânlara açık kalmasını […]
Alman düşünürü Martin Heidegger (1889-1976) Edmund Husserl’e (1859-1938) adadığı 1927 yılında tamamlanmadan yayımlanan tek sistematik yapılı Varlık ve Zaman (Sein und Zeit) adlı ünlü yapıtının başına ön deyim olarak Platon’un “Sophistes” diyalogundan şu alıntıyı koyar: “varolan kavramını kutlanırken onunla ne demek istediğinizi belki uzun zamandır bilmektesiniz: biz de daha önceleri bunu bildiğimizi sanıyorduk, ancak şimdi […]
Bir yapıta alışılageldiği gibi bir önsözde önceden değinmek, yazarın saptadığı amaç ve çalışmanın nedeni üzerine, aynı konuda önceki ya da çağdaş başka çalışmalarla kurduğuna inandığı ilişki üzerine önceden söz etmek — bu, felsefi bir çalışma durumunda, yalnızca gereksiz değil, ama, olgunun doğası nedeniyle, giderek uygunsuz ve amaca aykırı görünür. Çünkü bir önsözde felsefe üzerine yerinde […]
Baylar! Bu derslerin konusu felsefi dünya-tarihidir. Gene dünya- tarihinin kendisini izleyeceğiz; konumuz tarihten çekip çıkaracağımız ve içeriğine örnekler gösterebileceğimiz genel düşünceler değil, dünya-tarihinin kendisinin içeriğidir. Buna temel olacak bir ders kitabı gösteremiyorum; -ayrıca benim “Hukuk Felsefesinin İlkeleri”inde §341 den §360’a (son) kadar bu türlü bir dünya-tarihinin daha kesin kavramını, ele alınışında göz önünde bulundurulması gereken […]
Kitap, yaklaşık yirmi yıldan beri kağıda döktüğüm düşüncelerimi kendi biçiminde içeren yazılardan oluşuyor. Burada dile gelen bakışın duygu, düşünce evine tüm bu sözcük bileşimlerinden oluşan bir keçiyolunu izleyerek geldim. Siz de gelin, kalın, gidin sağlıcakla… Bu deyişlere, zaman içerisinde yayımlanırken ”El’li Söz”, “Flu(x)us – Bir Denizin Kıyısından Bir Avuç Çakıl Taşı” gibi adlar taktım. Şimdi […]
Anarşi çok sıklıkla kaosla eş tutulur ya da sağa sola bomba atan gözü dönmüş manyakların ürünü, kaçık işi bir tasarı olarak görülür. Çoğu kişi tarafından ciddiye alınmayan bir düşünce olduğuna şüphe yok. Son yıllarda anarşist teorinin değeri biraz daha biliniyor, daha çok insan ciddi tartışmalarda anarşizmden söz etmeye değer buluyorsa da, büyük oranda göz ardı […]
Çağdaşımız diyalektikçiler arasında kuşkusuz en önemlisi olan Hans Heinz Holz, onun temel özelliklerini anlamamızı sağlayacak kapsamda bir derleme ile Türkçeye kazandırıldı. Bu makalelerde okuyucu, onun haklı bir üne sahip felsefeci kimliğinin yanı sıra, Marksizme bağlı politik eleştirmen kimliğini de tanıma fırsatını bulacaktır. Hans Heinz Holz, felsefe alanındaki eleştirilerini, politik eylemle ilişkisi içinde sürdürürken Marx’ın ünlü […]
“Beth Hamishpath” – Adalet Evi: Avazı çıktığı kadar bağıran mübaşirden yükselen bu sözlerle ayağa fırlıyoruz, işte hâkimler de geliyor. Başı çıplak, siyah cübbeli üç hâkim, yüksek kürsünün en tepesindeki yerlerini almak üzere, yan kapıdan mahkeme salonuna giriyor. Çok geçmeden sayısız kitapla ve bin beş yüzün üzerinde belgeyle kaplanan bu uzun masanın iki ucunda zabıt kâtipleri […]
İnsanlığı huzur ve mutluluğa götüreceği iddia edilen birçok ideoloji, felsefî akım ve model, uzun tarihî tecrübelerden sonra birbiri ardından silinip gitmektedir. Komünizmin bir “çığ” gibi yıkılışı da bunlardan birisidir. Bu yüzden ferdin yaratılışına en uygun bir din olan İslâma yöneliş, gerek ülkemizde ve gerekse bütün dünyada hızla devam etmektedir. Çölün ortasında susuzluktan ölmek üzere olan […]
Göz yaşlarımı sile sile bir hal olmuştum. O güne kadar kalbimin böylesine dayanılmaz bir heyecan içinde çarptığını hiç hatırlamıyorum. Anlatılan olaylar o kadar yakıcı ve o kadar hazindi ki, dayanmak mümkün olmuyordu. Bu aşk hikâyesi dünyamı allak-bullak etmişti. İnanılmaz bu olaylar serüveninde bazen göğüs kafesim daralıyor, bazen de ibret ve hayret içinde “Allah Allah, bu […]
Poetika, Aristoteles’den elimize eksik, öyle ki kimi bölümleri parçalar halinde geçmiş bir kitap olmakla birlikte, düşünce tarihinin tanıdığı sanat olayını araştıran ilk, ilk olduğu kadar da önemli bir eserdir. Gerçi, Aristoteles’den önce hocası Platon’un gerek Büyük Hippias, Symposion, Phaidros gerekse Politeia adlı diyaloglarında sanat ile güzellik üzerine önemli düşünceler geliştirdiğini görüyoruz. Ancak, Platon’un bu düşünceleri, […]
Umberto Eco’nun ünlü romanı Gülün Adı’nda heyecanın doruğa vardığı noktada, Rahip Baskerville’li William, bir Ortaçağ manastırının labirent benzeri kitaplığında, sonunda ele geçirdiği lanetli bir elyazmasını mum ışığında okumaya başlar: “Birinci kitapta tragedyayı ele almış, acıma ve korku esinleyerek, nasıl bu duygulardan arınma sağladığını görmüştük. Söz verdiğimiz gibi şimdi de güldürüyü…” * Tek nüshası bile günümüze […]
Topikler’i teşkil eden ve ehemmiyet bakımından pek farklı olan sekiz kitabın konusu, olası bilginin aleti olarak alınan diyalektiğin incelenmesidir. Bu kitaplar bilhassa Port Royal mantığı (3. bölüm, I. XVIII) ile «kullanılan bütün delillerin kendilerine icra olundukları bazı umumi başlar» diye tarif olunabilen bir Topoi veya müşterek yerler koleksiyonunu ihtiva eder. Argümantasyon burada Birinci ve ikinci […]
Burada tercümesini verdiğimiz İkinci Analitikler, Aristo’nun mantık eserlerinin ana bölümünü teşkil eder. Birinci Analitikler yalnız her ispatın bağlı olduğu formel şartları açıklıyordu; ispat alanında sillojistik yöntemin tatbiki ve onun verimliliğinin denenmesini yapmak kalıyordu. Kommantercilerin fark gözetmeksizin Ta apodeiktika. apodeiktike pragmateia veya apodeiktike adını verdikleri eserde Aristo’nun ele aldığı konu budur: gerçekte, gerekli öncüller üzerine dayanan […]
BİRİNCİ ANALİTİKLER, tabiî olarak, ÖNERME kitabi ile İKİNCİ ANALİTİKLER arasın da yer alır. ARİSTO burada, son olarak daha sonra ispatçı ilme tatbik edeceği formel kıyas teorisini kurar. Kitabın aslına uygunluğu meselesi hiçbir zaman bahis konusu olmamıştır ve kommanterciler de onu ARİSTO’ya isnat etmekte müttefiktirler. Yalnız BİRİNCİ ANALlTIKLER’in yazılmasının İKİNCİ ANALİTİKLER’den ve TOPlKLER’den önce veya sonra […]
Durmadan yürüyorum bu kıyılarda, Kum ve köpüğün arasında yürüyorum, Bir gün ayak izlerimi silecek met Ve rüzgâr köpüğü götürecek elbet, Ama denizle kıyı ebediyen kalacak arkamda. Bir defasında sisle doldurdum avucumu. Sonra elimi açtım ki sis, bir kurtçuk olmuş. Kapattım ve tekrar açtım. Bu kez küçük bir serçe duruyordu orada. Sonra tekrar kapatıp üçüncü kez […]