Bu araştırmayı, Türk Devrimi ve Sonrası başlıklı kitabımın devamı olarak 1970’lerde kaleme almaya başlamıştım. 12 Mart Rejimi’nin karanlık atmosferinde yaşıyorduk ve o dönemde kitaplar yazılmıyor, daha çok yakılıyorlardı. Kollektif bir çekingenliğin “Ara Rejim” olarak isimlendirdiği bu yıllarda, çok partili hayata geçiş koşullarına eğilmek ve demokrasimizin “ilkel günahı’nı aramak ilginç bir çalışmaydı. Ne var ki 12 […]
Bu kitapçıkta Türkiye’nin cumhuriyet dönemi anayasalan inceleniyor ve karşılaştırılıyor. Meşrutiyet dönemi Osmanlı anayasalanna hiç deginilmemesinin iki nedeni var: Birincisi yer sınırlaması ve konuyu daraltma gereği. İkincisi ve belki de daha önemlisi, Cumhuriyet anayasalarının kendi içinde bir bütünlük taşıması ve anlaşılmak için meşrutiyet anayasalanna geri gidilmesini belirleyici ölçülerde gerektirmemesi. Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye ulus-devletine geçilirken, ekonomik-sosyalkültürel yapılarda […]
Muhafazakârlıktan neyi anlamak gerek? ‘Terim bir bakıma açıklıktan uzaktır ve tanımı tartıŞ™^ kaynağıdır. Hangi anlamını akılda tutmalıyı?:? Bu soru, yalnızca basit bir sözcük dağarcığı sorur^u değildir, temel sorunları kapsar. Sözcükten ve önce siyasal sözcük dağarcığırtm ya da dağarcıklarının içindeki tarihinden hareket edelim. Muhafazakâr terimi, siyasal anlamı ile önce Fransızcada ortaya çıktı. Restorasyon’da doğdii ve ilk […]
Toplumsal Sınıf’tan ne anlaşılmalıdır? Bu terimin anlamı iJdrcilve’değişken, tanımı da sürekli bir tartışmakaynağıdır. Toplumsal sınıf terimi ile “aynı aileden başka kesimlerin (işçi sınıfı, üst sınıf, burjuva sinıfı, vb.) modern dillerdeki kökeni görece yenidir. Çeşitli Batı dillerindeki tarihi de oldukça karmaşıktır: Terim, Marx’ın damgasını yemiş olsa bile hiçbir zaman tam anlamıyla yerleşmemiş ve ?:aman içinde pek […]
Bu üç ciltte Osmanlı tarihi alanında altmış yılı aşan bir sürede yapmış olduğum araştırmalarımı, belli bir bakış ve kronoloji çerçevesinde toplayıp okuyucularıma sunmayı düşündüm. Esere Devlet-i ’Aliyye adını koyduk, zira Osmanlılar kendi devletlerini Devlet-i ’Aliyye-i Osmâniyye diye adlandırmıştır. Seçmeler için bu üç cildi plânlarken Osmanlı Devleti’nin bir beylikten Orta-Doğu ve Balkanlar’ı hükmü altına alan güçlü […]
Okuyucu, önsöz okumazsın sen, biliyoruz, kendimizden biliyoruz bunu. Haksız da değilsin hani, önsözlerin çoğu anlayışına sınır koyar; bir gözlük takar gözüne. Öyle bir gözlük ki ne kadar güzel de gösterse, görülmüş bir dünyayı gösterir sana. Önsözü eserin sahibi de yazmış olsa, sana dilediğini göstermeye hakkı yoktur o eserde. Hakkı olsa da çokluk bir şey kazanmaz […]
25 Mart 1957’de Fransa, Almanya, ltalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg arasında Roma’da imzalanan Ortak Pazar Antlaşması, savaşın bitiminden sonra Avrupa’yı ve dünyayı etkileyen iki akımın kesişme noktasında yer alır: Politik bilinçlenme ve ekonomik zorunluluk. Daha henüz düşmanlıklar unutulmamışken, siyasi sınırlann Avrupa’nın canlılığını ifade etmekten ve içerdiği ulu- sal birliklerin kendilerine ait olanaklarını korumaktan uzak bulunduği.ı, […]
Binlerce yıl boyunca, kadınlara, Tarih’te bir straponten koltuğu verildi. Yüzyıllarca, yazınsal veya sanatsal yaratıcılık, felsefi düşünce, bilimler ya da siyasal eylem gibi birbirlerinden çok değişik alanlarda, Hawa’dan Saba Melikesi’ne, Brunehaut’dan Jeanne d’Arc’a, Christine de Pisan’dan Colette’e, pek az kadın ünün doruklarına tırmanabildi. Yeryüzündeki kadın sayısı erkek sayısına hemen hemen eşittir, zaman zaman da biraz üzerinde […]
Bu kitap, benim açımdan, yazılması gecikmiş bir kitap oldu. Epey eskilerden beri, oldukça kaba ve genel çizgilerle, buna benzer bir şey yazmayı düşünmüşümdür. Yetmişlerin başında, henüz oldukça genç bir “Edebiyat Fakültesi” asistanıyken, hattâ edebiyat konusunda yazmayı düşündüklerimden de önce, Türkiye tarihini anlamak ve değerlendirmek üzere bir, belki birkaç kitap yazmayı tasarlıyordum. Üniversitede alanım İngiliz edebiyatıydı […]
Kuveyt’in Faylaka adasına doğru seyreden gezgin, Makedonya’lı Fatih’in,Körfez’in iki yakasının birleşmesi¬ nihayal ettiği bu adada, zamanın akışı içinde gerilere gi¬ der. Bundan yarım yüzyıl ünce, bir Emir’in,kerpiçten ya¬ pılmış basit bir evde, Bedevi gelenekleriyle düzenlenmiş ataerkil bir ortamda, güç bir kırsal yaşam sürdürdüğü küçük bir çöl kasabası. Körfez vurguncularının talanları¬ na maruz kalmış, inci avcılığına […]
Tekrarlan önlemek için başlıca referanslar metinde kısaltılmış bir şekilde belirtilmiştir. Bu kitabın sonundaki bibliyografyada ise referansların tam listesi vardır. İslam bilginleri arasında özel isimlerin yazımı konusunda tam bir anlaşma olmadığı için burada (Fransızca metinde, ç.n.), Henry Corbin’in lslam Felsefesi Tarihi’nde* (Histoire de la Philosophie Islamique, Paris, Pleiade, cilt 1 ve 3, 1974, 1979) ya da […]
Yetmişli yılların başından beri, BaVnın bütün kapitalist sanayileşmiş ülkeleri ciddi ekonomik güçlükler yaşamaktadırlar. Savaş sonrası uzun süreli büyüme evresinin rahatlık günleri artık geçmişte kaldı, kugün, düşük gelişme hızlı, seksenli yıllara kadar çok yüçsek enflasyonlu ve 1988’de gelişmiş Batı ülkelerinde otuz milyon insanı işsiz bırakan bir “kriz” yaşanmaktadır. V} işsizlik dünyanın en gelişmiş ülkelerinde yoksulluğa hstta […]
NE YAPMALI, Dördüncü Enternasyonal ‘in Almanya seksiyonu olan GİM’de (Guruppe İnternasyonale Marksisten: Uluslararası Marksistler gurubu) örgütlü Kürt ve Türk devrimci Marksistleri tarafından, Kürt ve Türk işçilere yönelik yayın organı olarak çıkarılmaya başlıyor. Niçin çıkıyoruz? Almanyada’ki Türk ve Kürt’lere yönelik olarak çıkan bütün diğer yayın ve örgütlerden farkımız nedir? Bu ve benzeri bir çok soruya Bu […]
Diyalektik Sosyolojiye, Marksistler Tarihsel Maddecilik [1] derler. Marksizm ise Tarihsel Maddeciliğin kod adıdır [2] . Elinizdeki kitapta Tarihsel Maddeciliği (Marksizm’i) yeniden inşa, ya da daha doğrusu onu Aydınlanma’nın kalıntılarından arındırma yolunda, son iki üç yılda yazılmış yazıların en önemli görülenlerinden bir derleme yer almaktadır. Bu görüşler çeşitli yazı ve makalelerde dağınık olarak geliştirildi ve esas […]
Seçimlere ilişkin Marksist görüşleri Lenin’den yapacağımız bir kaç alıntı ile görelim. “Seçimlerde, gerçekten geniş ve en geniş kitlelerin çıkarlarım yüceltmek isteyen kişinin en başta gelen görevi, KİTLELERİN POLİTİK BİLİNCİNİ GELİŞTİRMEKTİR. ” (Lenin, “Bir Kere Daha Particilik ve Ademi Particilik Üzerine”, Biz majiskülledik) “(. . . ) Sosyal-Demokratlar için seçimler, özel bir siyasal işlem değildir, bin […]
Mısır’da tahrir alanında ayaklanma başladığında El Cezire’nin Tahrir (Kurtuluş) alanını gösteren internet yayını üzerinden ve yayınlardan izlemeye çalışarak, kimi zaman saaati ve dakikasıyla izlediklerimizi yorumlamaya çalıştık. Elbette bu yazılar olaşların gelişimi üzerinde bir etkide bulunamazdı, ama bir devrimci olarak çok sınırlı verilerle bile olayların akışını anlamlandırabilmenin, değerlendirebilmenin ve öngörülerde bulunup bir diriş geliştirebilmenin örneklerini sunmaya […]