mparatorlukların doğuşu tarih-yazıcılığının her zaman çekici, fakat bir o kadar da gizemli konularından biri olmuştur. Yıllar önce Prof. M. Duverger, çeşitli imparatorluk uzmanlarını bir araya getiren uluslararası bir kongrenin sonuçlarını özetlerken, “belki de, diyordu, hiçbir zaman gerçek bir ‘imparatorluk’ kavramı (yani operasyonel bir kavram anlamında söylüyorum) geliştirmek mümkün olmayacak”. Ve bu zorluk Batı’da önyargılarla dolu […]
Irak askeri istihbarat servisi, Estikhabarat görevlilerine göre, Amerikalıların 1989’da bir gün Bağdat’a gelişleri, Arap Gecelerinden çıkma bir şey gibi görülmeliydi. Amerikanlar, CIA’le (Merkezi Haber alma Servisi) ve bir uydu keşif uzmanıyla birlikte, Alaaddin’in mağarasındakilerle rekabet edecek hazineleri taşıyarak gelmişlerdi; yıllarca süren amansızca bir savaşta, Irak’ın ezeli düşmanı olan İran’ın elinde tuttuğu toprakların hayret verici net, […]
Marksizme bu giriş son on beş yılda çeşitli zamanlarda, genç militanlara verilen kurslardan edinilen tecrübelerin ürünüdür. Bizim tespit ettiğimiz biçimiyle, ülkeden ülkeye ve ortamdan ortama değişebilen pedagojik ihtiyaçların bir işlevidir. Dolayısıyla hiç de “model” olma iddiasında değildir. Bu giriş tarihsel maddecilik teorisinin, Marksist iktisat teorisinin, işçi hareketi tarihinin, çağımız işçi hareketinin stratejik ve taktik sorunlarına […]
1939’da Ernest PSR’nin militanı olur. Bu parti, 1932-1936 yıllarındaki genel grevler ile sektörel ve mesleklerarası grevlerin sayesinde marjinallikten kurtulabilmiş ve maden, metal ve liman işçileri ile ilişkiler kurmuştu. Ancak 1938’de işçilerin yenilgisinden darbe yemişti ve Mayıs 1940 ile Haziran 1941’deki baskılardan ciddi biçimde etkilenecekti. Her türden Stalinistin uzun süre sürdürdüğü yalanın tersine, Belçika Troçkist hareketi […]
Atatürk’ün Nutuk’u Üzerine; 927 yılının Ekim ayında, Mustafa Kemal Paşa’nın Cumhuriyet Halk Partisi kurultayında verdiği söylev, toplam 35 saat 33 dakika sürmüş ve altı güne yayılmıştır. Bu makalede, modern Türkiye tarihi ve tarihyazımında Nutuk’un oynadığı rolü incelemek istiyorum. Bu konu şahsım için özellikle büyük bir önem taşımaktadır, zira araştırmalarım süresince, gerek 1978-1984 arasında, İttihad ve […]
Türkiye toplumu yakın tarihini ilgilendiren birçok önemli konuda bilgilenmeden fikir sahibi olma alışkanlığını giderek terk ediyor. Resmî ve tek bir tarih anlatısının egemen olmadığı, tarihin farklı yorumlarının herkesin bilgisine açık olduğu bir toplum olma yolunda ilerliyor. Bir toplumun demokratikleşmesi, aynı zamanda kendi tarihiyle hem olaylar hem de bunların farklı yorumları olarak yüzleşmesiyle mümkündür. Kendi tarihi […]
Bu konuşmayı 1 Avrupa’da yayımlamak ya da bastırmak gibi bir niyeti kesinlikle yoktu Tuiavii’nin. Bunlar sadece kendi Polinezyalı halkı için düşünülmüştü. Ben onun bilgisi dışında ve kuşkusuz ona rağmen bu yerlinin konuşmalarını Avrupa’nın okur çevresine yine de aktarıyorsam bunun elbette bir nedeni var: Doğayla henüz iç içe bir insanın bizim kültürümüze hangi gözlerle baktığını öğrenmek […]
Yirminci yüzyılın tarihini hiç kimse bir başka dönemin tarihini yazdığı gibi yazamaz, çünkü hiç kimse, yaşadığı dönemi, sadece dışardan, ikinci -ya da üçüncü- elden, o dönemin kaynaklarından ya da daha sonraki tarihçilerin eserlerinden bildiği bir dönemi yazabildiği (ya da yazması gerektiği) gibi yazamaz. Benim hayatım bu kitapta ele alınan dönemin büyük bir bölümüyle çakışıyor. Bu […]
Ocak 1989’da Fransa’da, devrimin 200. yıldönümüne hazırlanan kitapçıların kataloglarında 1.000’i aşkın kitap bulunuyordu. O günden beri yayınlananları ve en önemlisi, en fazlası İngilizce olmak üzere başka dillerde çıkanları da ekleyecek olursak, bu sayı herhalde birkaç yüz adet daha artacaktır. Genel tablo böyle olunca, kendime şu soruyu yöneltmem doğal karşılanmalıdır: Bu kadar çok sayıdaki kitaba bir […]
Bu kitapta, ister dini hareketler olsun, ister sosyal devrimler veya milliyetçi hareketler olsun, bütün kitle hareketlerinde ortak olan bazı özellikler incelenmiştir. Bu kitap, bütün kitle hareketlerinin birbirinin aynı olduğunu iddia etmemektedir, fakat bazı temel karakteristikler kitle hareketlerinde öylesine ortaktır ki, bu onların aynı familya içinde görünmesine imkân vermektedir. Bütün kitle hareketleri, taraftarlarında ölümü göze almak […]
Gerek din, gerekse etnik kökene dayalı ayrımcılığın kesin sınırlarla cepheleştirdiği Türkiye’de, “ötekileştirmek” çok yaygın, pek revaçta bir suç. Her cephe, berikini “kendi cephesini ötekileştirmek”le suçluyor. Ama bakıyorsunuz, ne itham eden, ne de edilen, “ötekileştirmemek” için yapması gereken tek şey, “öteki”ni tanımaya, çözmeye ve varlığını kabullenmeye çalışıyor. Çünkü “ötekileştirmek” düşmanlığın birinci adımı. Farklı olana düşman kesilmek, […]
Bu kitap, burada ‘çifte devrim’ adı verilen olguyu —1789 Fransız Devrimi ile çağdaşı oan (İngiliz) Endüstri Devrimi’ni— ilgilendirdiği ölçüde, 1789 ile 1848 arasında dünyanın uğradığı dönüşümün izini sürmektedir. O nedenle, tam olarak ne bir Avrupa ne de bir dünya tarihidir. Bu dönemde çifte devrimin yansımalarından etkilenen ülkelere, üstünkörü de olsa değinmeye çalıştım. Bu dönemde devrimin […]
1956’da, Kuzey Rodezya’nın bir köyünde, çaresiz bir kadın evliliğini yoluna koymak için kabilenin ileri gelenlerinden oluşan yerel bir mahkemeden yardım istedi. Kocasıyla ilişkisi sallantıdaydı. Yakın zamanda hem kocasına hem de kendine zührevi bir hastalık teşhisi konmuştu. Kocası hastalığı ondan kaptığında ısrar ediyordu ama kadın kendisinin asla sadakatsizlikte bulunmadığını, bilakis hatalı olanın kocası olduğunu savunuyordu. Adam […]
Soru 1: Türkler anayurtlarından neden ayrıldılar? Proto-Moğollar’dan, Kıtaylar’ın 924’te Orhun havalisine hakim olmalarıyla birlikte, bu bölgedeki Türk boyları birbirlerini sıkıştırarak batıya doğru göçet-meye başladılar. 1027 yılına gelindiğinde artan Kıtay baskısı sonucu Türkler’in batıya göçü büyük bir sel halini almıştı. Kay ve Kıpçak baskısı ile Oğuzlar da yurtlarından ayrıldılar. Şamanî Peçenek ve Oğuzlar, Doğu ve Orta […]
Osmanlı İmparatorluğu, tarih sahnesinden çekilmesine rağmen hâlâ izleri duruyor. Ancak hayatımızın hemen hemen her safhasında izleriyle karşılaşmamıza rağmen Osmanlı tarihi özellikle akademik dünyanın dışındaki okurlar için karanlıklar içerisinde. 2001 ile 2005 arasında yayınlanan 5 ciltlik Sorularla Osmanlı İmparatorluğu isimli eserimiz oldukça ilgi uyandırmış ve arka arkaya birçok baskı yapmıştı. Ancak bu kitaplarda çok dikkat çeken […]
Kanla Abdest Alanlar adlı kitabımın temelini oluşturan “Fetullah’ın Gerçek Yüzü” adlı kitabımı dava eden Fetullah Gülen Faizi ile birlikte beş milyar lira isƟyor ve açƨğı davayı kitabın her saƨrının belgeli olması dolayısıyla kaybediyordu. Fetullah Gülen’i daha yakından tanımak için onun “hey gidi günler” adlı kaseƟni izlemek bile yeterli oluyordu. Şimdi Gülen’in o konuşmalarını inceleyelim: “Fetullah’tan […]