Emma Goldman – Hayatimi Yasarken 1

NEW YORK Kentine 1889 Ağustosu’nun on beşinci günü ayak bastım. Yirmi yaşındaydım. O tarihe kadar başımdan geçenler, eski bir giysi gibi geride kalmıştı. Önümde yepyeni, ancak yabancı ve ürkütücü bir dünya duruyordu. Buna karşın benim de gençliğim, sağlıklı bir bedenim ve tutkuyla sarıldığım bir idealim vardı. Yeni dünyanın bana hazırladığı sürprizleri, gözümü kırpmadan göğüslemeye kararlıydım. O güne İlişkin her şey nasıl da aklımda kalmış! Günlerden pazardı. Cebimdeki para West Shore trenine ancak yetmiş, böylece New York eyaletindeki Rochester’den hareketle, sabahın sekizinde Weehawken’a varmıştım. Daha sonra feribotla New York kentine geçtim. Tanıdığım tek kul yoktu bu kentte, elimdeki Uç adresten biri evli bir teyzenin, ikincisi bir yıl kadar önce New Haven’da bir korse fabrikasında çalışırken tanışmış olduğum bir tıp öğrencisinin, üçüncüsüyse Johann Most tarafından çıkartılan ve bir Alman anarşist yayın organı olan Freiheihndh Varım yoğum beş dolar ve küçük bir el çantasından ibaretti. Bağımsızlığımı sağlamakta bana yardımcı olacak dikiş makinemi emanete bırakmıştım. Batı Kırk ikinci Cadde ile, teyzemin oturduğu Bovvery arasındaki uzaklıktan ve New York ağustosunun insanı bitap düşüren sıcağından habersiz, yayan yola koyuldum. Büyük bir kent yabancıya nasıl da karmaşık ve uçsuz bucaksızmış gibi gelir, nasıl da soğuk ve düşmanca! Kimi doğru kimi yanlış yol tarifleri ve kavşaklarda korkulu duraksamalarla geçen üç saatin sonunda teyzemle eniştemin fotoğrafçı dükkânına varabildim. Yorgunluktan ve sıcaktan bitap düşmüştüm; bu yüzden akrabalarımın ani gelişimden dolayı hissettikleri tedirginliği fark etmekte geciktim. Burayı kendi evin bil, diyerek bana kahvaltı hazırladılar ve ardından soru yağmuruna tuttular.

New York’a neden gelmiştim? Kocamı terk ettiğim doğru muydu? Param var mıydı? Ne yapmayı düşünüyordum? Elbette onların evinde kalabileceğimi söyleyerek, “Za12 “New York’ta tek başına bir kadın” ten senin gibi genç bir kadın New York’ta tek başına başka nereye gidebilir? ” diye eklediler. Ancak hemen bir İş bulmalıydım. Durumları İyi değildi ve hayat çok pahalıydı. Tüm bu söylenenleri yarı ayık dinliyordum. Geceki uykusuz yolculuktan, uzun yürüyüşten ve etkisi giderek artan güneşin yakıcı sıcağından baygın düşmüştüm. Akrabalarımın sesleri çok uzaktan, sinek vızıltısı gibi geliyor, bana uyku veriyordu. Biraz çabayla kendimi toparladım. Evlerinde kalmak için gelmediğime dair onlara güvence verdim; Henry Sokağı’nda oturan bîr arkadaşım vardı; o bana bir yer bulacaktı. O anda istediğim tek şey bir an önce kendimi dışarı atmak, kanımı donduran bu gevezeliklerden kurtulmaktı. Çantamı bırakarak ordan ayrıldım. Akrabalarımın “konukseverliği “ni atlatabilmek için uydurduğum arkadaş, uzaktan tanıdığım A. Solotaroff adında genç bir anarşistti; New Haven’da bir kez konuşmasını dinlemiştim, tşte şimdi derdim onu bulmaktı. Uzun bir arayıştan sonra evi keşfettim; ne var ki kiracılar çoktan taşınmıştı. Başlangıçta kaba davranan kapıcı umarsızlığımı fark etmiş olmalı ki, ailenin bıraktığı yeni adresi getirmeye gitti. Çok geçmeden sokağın adının yazılı olduğu bir kâğıtla geri geldi, ancak evin numarası yoktu.

N’apacaktım şimdi? Koskoca kentte nasıl bulacaktım Solotaroff u? Önce yolun bir kenarındaki, sonra da öteki kenarındaki tüm evlere bir bir sormaya karar verdim. Bir yukarı bir aşağı altışar kat merdiveni başım zonklayarak ayaklarımı sürüyerek çıktım indim, çıktım indim. Boğucu günün sona ermesine bir şey kalmamıştı. Tam umudumu yitirmek üzereydim ki onu Montgomery Sokağı’ndaki köhne bir evin beşinci katında kaynaşan bir kalabalığın içinde görü verdim. tik karşılaşmamızın üzerinden bir yıl geçtiği halde Solotaroff beni unutmamıştı. Eski bir dost gibi, içten bir sıcaklık gösterdi. Annesi, babası ve erkek kardeşiyle daracık bir daireye sıkışmışlardı ama kendi odasını bana vererek, birkaç geceliğine bir arkadaşında kalabileceğini söyledi. Yer bulmakta güçlük çekmeyeceğime ilişkin güvence verdi; aslında iki odalı bir evde babalarıyla oturan iki kız kardeş tanıyordu. Genç bir kızı kiracı olarak almak istediklerini duymuştu. Yeni arkadaşım annesinin pişirmiş olduğu nefis yahudi çöreğiyle çay ikram ettikten sonra, bana biraz da o çevredeki insanlardan, Yahudi anarşistlerin eylemlerinden ve daha bir alay ilginç olaydan söz etti. Ev sahibime, sunduğu çörekle çaydan çok, bana gösterdiği dostça kaygı ve camamde-rıe’den dolayj şükran duydum. Kendi ailemin içimi dağlayan acımasız davranışını bana unutturmuştu. New York, Bowery’yi sıkıntıyla arşınYeni dostlar ediniyorum 13 ladığım bitmez tükenmez saatlerdeki canavar değildi artık gözümde. Solotaroff beni daha sonra Doğu Yakası radikalleri, sosyalistleri ve anarşistleriyle. genç Yahudi yazarlarla şairlerin karargâhı olan Sachs’ın Suffolk Caddesi’ndeki kahvesine götürdü, “Herkes buraya gelir,” dedi, “Minkİn hemşirelere de burda rastlayacağımıza kalıbımı basarım.

” Rochester gibi yeknesak bir taşra kentinden yeni gelmiş ve geceyi sıkıntılı bir yolculukla geçirmiş olmaktan sinirleri gergin biri İçin, gürültü ve karmaşasıyla Sachs’ın yeri hiç de sakinleştirici sayılmazdı. Tıklım tıklım iki odadan ibaret bu yerde herkes, birbiriyle yanşırcasma, el kol hareketleriyle bir ağızdan İbranice ve Rusça konuşup tartışıyordu. Bu garip karmaşa beni adeta büyülemişti. Kavalyem masalardan birinde gözüne ilişen iki kızı bana, “Anna ve Helen Minkin” diye tanıştırdı. Rus Yahudisi olan kızların İkisi de işçiydi. Büyükleri Anna, ben yaşlardaydı; Helen ise on sekizinde gösteriyordu. Kısa zamanda onlarda kalmam konusunda anlaştık, böylece kaygıdan ve belirsizlikten kurtulmuş oldum. Artık başımın üstünde bir dam vardı ve yeni dostlar bulmuştum. Sachs’daki şamata rahatsız edici olmaktan çıkmıştı. Daha rahat soluk almaya başladığımı ve eskisi kadar yabancılık çekmediğimi fark ettim. Dördümüz birlikte yemeğimizi yerken ve Solotaroff bana kahvedeki insanlardan bazılarının kim olduğunu söylerken, güçlü bir sesin, “Bana bir büyük biftek ve bir büyük fincan kahve!” diye yankılandığını duydum. Kendi param o kadar az ve parayı dikkatli harcama zorunluğu öylesine dayatıcıydı ki, göz göre göre yapılan bu israf karşısında afallamıştım. Üstelik de Solotaroff daha önce bana Sachs’ın müşterilerinin sadece yoksul öğrenciler, yazarlar ve işçiler olduğunu belirtmişti. Bu düşüncesiz insamn kim olduğunu ve bu tür yemeğe nasıl para dayandırdığını doğrusu merak etmiştim. “Kim bu aç gözlü?” diye sordum.

Solotaroff katıldı gülmekten. “Alexander Berkman o. Üç kişinin yediğini yiyebilir bir oturuşta. Ama nadiren yiyecek alacak parası bulunur. Öyle zamanlarda da Sachs’da ne var ne yok siler süpürür. Tanıştırırım sizi.” Yemeğimiz bitmişti. Başka masalardan kimileri Solotaroff la sohbet etmek için masamıza geldi. Kocaman bifteğin sahibi ise kıtlıktan çıkmış gibi tabağmdakileri silip süpürmekle meşguldü. Tam kalkmak üzereyken yanımıza yaklaştı; Solotaroff bizi tanıştırdı. Ancak on sekizinde gösteren biri olmasına rağmen göğsü ve boynu bir dev kadar gelişkindi. Güçlü çenesi kalın dudaktanndan Ötürü daha da belirgin görünüyordu. Geniş, aydınlık alnı ve zeki bakışları olmasa yüzünün sert de14 Johann Most beni büyülüyor nebilecek bir ifadesi vardı. Kararlı bir gence benziyor diye geçirdim aklımdan. Bu arada Berkman bana, “Bu gece Johann Most’un konuşması var.

Dinlemek İster miydin?” diye sordu. Olağanüstü bir şeydi bu; daha New York’a geldiğim ilk günde Rochester basınının şeytanın yeryüzündeki temsilcisi, cani, kana susamış iblis olarak betimlediği ateşli konuşmacıyı kendi gözlerimle görme fırsatı doğmuştu. Most’u gazetesinde ziyaret etmeyi aklıma koymuştum zaten, ama bu fırsatın böylesine beklenmedik bir biçimde ortaya çıkışı İçimde hayatımın akışını bütünüyle değiştirecek harikulade bir şeyler olacağı duygusunu uyandırdı. Toplantı salonuna giderken düşüncelere daldığımdan, Berkman’la Minkİn kardeşlerin neler konuştuğunun farkında bile olmadım. Birden bire tökezledim. Berkman kolumdan yakalayıp yardım etmese yere ka-paklanacaktmı, “Hayatını kurtardım,” dedi şakayla. Ben de hemencecik, “Umarım ben de bir gün seninkini kurtarma fırsatı bulurum,” diye yapıştırdım. Toplantının yapılacağı küçük salona bir meyhaneden geçilerek giriliyordu. Salon içki, sigara içip konuşan Almanlar’la doluydu. Az sonra Most göründü. İlk izlenimim hiç de olumlu sayılmazdı. Orta boyluydu; çalı gibi kır saçların kapladığı kocaman bir kafası vardı. Ancak yüzünün sol yanı, besbelli çene çıkığından, çarpılmıştı. Sadece mavi gözleri dingin ve anlayışlıydı. Konuşması, Amerikan koşullarını yeren yakıcı bir eleştiri, egemen güçlerin haksızlığı ve gaddarlığı konusunda keskin bir hiciv, Hay-market trajedisinden ve 1887 Kasımı’nda Chicago anarşistlerinin idamından sorumlu olanlara karşı ateşli bir söylevdi.

Yetenekli ve ğ”üçlü bir konuşmacıydı. O konuşurken sanki bir büyü olmuş, fiziksel kusurları ve sıradanhğı kaybolarak, nefret ve sevgi, kudret ve esin kaynağı ilkel bir güce dönüşmüştü. Akıcı konuşması, ahenkli sesi ve kıvrak zekâsı bir araya gelince akıl almaz bir etki yaratıyordu. Sözleri yüreğime işledi. Kürsüye akan kalabalıkla kendimi aniden Most’un karşısında buldum. Yanı basımdaki Berkman beni ona tanıştırdı. Ne var ki, ben heyecandan ve gerginlikten sersem gibiydim; Most’un konuşması yüreğimi allak bullak etmiş, adeta dilim tutulmuştu. O gece uyku tutmadı. 1887 olaylarını yeniden yaşadım. Chicago emekçilerinin şehit edildiği 11 Kasım, Kara Cuma’nın üzerinden yirmi bir ay geçmişti; oysa olay en ince ayrıntısına kadar beüeğimdeytli ve daha dün olmuşçasına etkisini sürdürüyordu. Duruşmaları sırasında Johanna Greie’nin konuşmasını dinliyorum 15 ben de, kız kardeşim Helena da bu insanların kaderleriyle yakından ilgilenmiştik. Rochester gazetelerinin açıkça Önyargılı haberleri bizi öfkelendiriyor, kafamızı karıştırıyor ve üzüyordu. Basının sergilediği şiddet, suçlananlar aleyhindeki ihbarlar, tüm yabancılara karşı yürütülen saldırılar Haymarket kurbanlarına yakınlık duymamıza yol açmıştı. Rochester’de, sosyalist bir Alman grubun her pazar Germania Hail’ da toplandığını duymuştuk. Ablam Helena’yla bu toplantılara katılmaya başladık.

Ben düzenli olarak izlerken, o arada sırada geliyordu. Toplantılar genellikle ilginç olmasa da, Rochester’dekİ boğucu yaşamımdan biraz olsun kurtulmama imkân tanıyordu. Burada sonu gelmeyen para ve iş sohbetlerinden farklı bir şeyler duymak, yürekli ve fikir sahibi insanlarla karşılaşmak İmkânı vardı. Bir pazar günü, New York’tan Johanna Greie adlı ünlü bir sosyalistin Chicago’da süren duruşma ile ilgili bir konuşma yapacağı duyuruldu. Söz konusu günde toplantıya ilk gelen ben olmuştum. Koskoca salon sabırsızlıkla konuşmacının gelmesini bekleyen kadın ve erkeklerle tıklım tıklım dolmuş, duvar kenarlarınaysa polisler sıralanmıştı. Böylesine muazzam bir toplantıya ilk kez katılıyordum. St. Petersburg’day-ken jandarmaların küçük Öğrenci topluluklarını dağıtışına tanık olmuştum. Ancak özgür konuşma hakkının güvence altında olduğu bu ülkede, uzun coplar taşıyan güvenlik görevlilerinin düzenli bir toplantıyı ihlal etmesi bende dehşet ve tepki uyandırdı. Çok geçmeden başkan konuşmacıyı kürsüye davet etti. Otuzlarında, solgun yüzlü ve sade görünümlü, kocaman gözleri ışıl ışıl yanan bir kadındı bu. Yoğunluktan titreyen sesiyle, büyük bir içtenlikle konuşuyordu. Tümüyle etkisi altında kalmıştım. Polisi, öteki izleyicileri ve et-rafımdaki her şeyi unutmuştum.

Sadece, siyahlı narin kadının sekiz canı yok etmeye kararlı güçleri suçlayan ateşli feryadı vardı kulaklarımda. Konuşmanın konusu tümüyle Chicago’da meydana gelen vahim olaylarla ilgiliydi. Olayların tarihsel arka planını anlatarak başladı söze. Sekiz saatlik iş günü için 1886’da ülke çapında baş gösteren grevlerden söz etti. Hareketin merkezi Chicago olduğu için patronlarla emekçiler arasındaki mücadele burada en şiddetli biçimde gelişmişti. McCormick Harvester Şirketi’nde grevde olan işçilerin toplantısını basan polis, kadın erkek kim varsa dayaktan geçirmiş, birkaç kişiyi de öldürmüştü. Bu olayı protesto etmek İçin 4 Mayıs’ta Haymarket Alam’nda bir kitle gösterisi düzenlenmişti. Düzen İçinde gerçekleşen mitingin başlıca konuşmacıları Albert Parsons, August Spİes, Adolph Fischer’di. Olup biteni 16 Hay market Olayı izlemek İçin mitinge katılan Chicago Valisi Carter Harrison da, her şeyin yolunda gittiğini gördükten sonra ayrılırken, bölgeden sorumlu komisere bu yolda bilgi vermişti. Mitingin sonuna doğru hava bulutlanmış, yağmur çiselemeye başlamıştı; son konuşmacılardan biri kürsüdeyken kalabalık da yavaş yavaş dağılıyordu. O sırada Yüzbaşı Ward hatırı sayılır bir polis gücüyle alana girdi. Toplantının hemen dağılmasını emretti. “Bu yasaların güvencesi altında yaptlan bir toplantıdır,” diye karşı koyan başkanın sözlerine aldırmayan polis, önüne geleni coplamaya başladı. Bunlar olurken havada şimşek gibi parlayan bir şey patlayarak polislerden birkaçının ölmesine, bazılarının da yaralanmasına neden oldu. Bunu yapamtı kim olduğu hiçbir zaman anlaşılamadı; yetkililer de öğrenmek için fazla çaba göstermedi zaten.

Tersine Hay-market toplantısında konuşanların tümü ve önde gelen anarşistler için derhal tutuklama emri çıkartıldı. Tüm basın organları ve Chicago burjuvazisinin yanı sıra ülkenin her yanından, “tutuklulara ölüm!” çığlıkları yükseliyordu. Anarşistlere karşı yürütülen caniyane planları gerçekleştirmek amacıyla Vatandaşlar Biriiği’nden maddi ve manevi destek sağlayan polis, saldırıya geçti. Halkın beyni, grevin önderleri hakkında basının yaydığı iğrenç hikâyelerle öylesine yıkanmıştı ki, adil bir biçimde yargılanmaları mümkün değildi artık. Gerçekten de bu duruşma, Amerika Birleşik Devletleri tarihinin en uydurma duruşmasıydı. Jüri mahkûm etmek amacıyla seçilmişti; Başsavcı, suçlananın sadece tutuklular olmadığını, bu davada “anarşinin de yargılanacağını” ve kökünün kazınacağını açıkça ilan etti. Kürsüsünden tutukluları sürekli suçlayan yargıç, jürinin onlar aleyhinde etkilenmesine neden oldu. Tanıklar ya ürkütülmüş ya da rüşvetle satın alınmıştı; sonuçta olayla hiç ilgisi bulunmayan, suçsuz sekiz adam hüküm giydi. Halkın tahrik edilmesi ve genelde anarşistlere karşı önyargılı tutum, sekiz saatlik iş gününe şiddetle karşı çıkan işverenlerin baskısıyla birleşince, Chicago anarşistlerine verilecek hukuki idam hükmünü sağlayıcı hava oluşturulmuştu. Bunlardan beşi -Albert Parsons, August Spies, Louİs Lİngg, Adolph Fischer ve George Engel- asılarak İdama; Mİchae) Schwab ve Samuel Fielden ömür boyu hapse ve Neebe on beş yıla mahkûm edildiler. Hay-market şehitlerinin masum kanlan yerde kalmamalıydı. Greie’nİn sözleri sona erdiğinde, başından beri tahminlerimde yanılmadığımı anlamıştım: Chicago sanıkları suçsuzdu. İdealleri yüzünden Öldürüleceklerdi. Ama neydi İdealleri? Johanna Greie Parsons, Spies, Lİngg ve ötekilerin sosyalist olduklarını söylüyordu, ancak ben sosyalizmin gerçek anlamını bilmiyordum. Yerel konuşmacıların anToplumsal bilincim uyanıyor 17 tattıklarından mekanik ve renksiz olduğu İzlenimi uyanmıştı bende.

Öte yandan gazetelerin yazdığına göre bombalı anarşistlerdi bu adamlar. Anarşizm neydi peki? Bütün bunlar öyle kafa karıştırıcıydı kii Ancak daha fazla akıl yürütecek durumda değildim. Salon boşalıyordu, ben de yerimden kalktım. Greie, başkan ve arkadaşları henüz kürsüden inmemişlerdi. O tarafa baştmı çevirdiğimde, Greie’nin bana işaret ettiğini fark ettim. Dona kalmıştım, yüreğim şiddetle çarpıyor, ayaklarım kurşun gibi ağırlaşmış kımıldamıyordu. Kürsüye varınca elimi tutarak, “Karmaşık duygularını sizinki gibi yansıtan bir başka yüze rastlamadım bu güne değin. Yaklaşan felaketi tüm yakıcılığıyla hissettiğiniz anlaşılıyor. Tanıyor musunuz onları?” diye sordu. Titreyen bir sesle, “Ne yazık ki hayır,” dedim, “Ancak bu dava konusunda çok duyarlıyım, siz konuşurken de sanki onları tanıyormuşum gibi geldi bana.” Elini omzuma koydu, “Önsezim bana, ideallerini öğrendiğinizde onları daha yakından tanıyacağınızı, bu İdealleri benimseyeceğinizi söylüyor,” dedi. Eve nasıl gittiğimi hatırlamıyorum; rüyada gibiydim. Ablam Hele-na çoktan uyumuştu; oysa yaşadıklarımı onunla paylaşmadan edemezdim. Uyandırarak başımdan geçenleri, konuşmanın nerdeyse tek bir sözcüğünü kaçırmadan anlattım, tyice dramatize etmiş olmalıyım ki ablam heyecanla, “Bundan çok geçmeden küçük kardeşimin de tehlikeli bir anarşist olduğunu duyarsam şaşmam,” dedi. Birkaç hafta sonra tanıdık bir Alman aileyi ziyarete gittim.

Hepsi heyecan içindeydi. New York’tan biri, Johann Most’un yayınladığı bir Alman gazetesi olan Die Freiheit’ı göndermişti onlara. Gazete baştan başa Chicago olaylarının haberleriyle doluydu. Soluk kesici dili o güne değin duyduklarımın hiçbirine, ne sosyalistlerinkine hatta ne de Johanna Greie’ninkine benziyordu. Meydan okuyan, alay ve horgörü lavları saçan bir yanardağ gibiydi; Chicago’da işlenecek cinayeti tezgahlamakta olan güçlere karşı nefret kusuyordu. Die Freiheit’ı düzenli okumaya başladım. Gazetede tanıtılan kitaplan ısmarladım; anarşizm konusunda ne bulursam okuyor, ünlü anarşistlerin yaşamları ve eylemlerine ilişkin her sözcüğü nerdeyse yutuyordum. Duruşma sırasındaki yiğitçe direnişlerini, harikulade savunmalarını okudum. Önümde yepyeni bir dünyanın açıldığını gördüm. Herkesin korktuğu ve olmamasını dilediği feci şey sonunda gerçekleşti. Rochester gazetelerinin özel baskılarında Chicago anarşistlerinin asıldığı haberi veriliyordu! Helena da ben de yıkılmıştık. Olayın yarattığı şok ablamın iyice asabını bozmuştu; ellerini oğuşturmaktan ve sessizce gözyaşı dökmek18 Sekizlerin şehit edilişi ten başka bir şey gelmiyordu elinden. Ben ise uyuşmuş gibiydim; duygularım ağlayatnayacak kadar körelmişti sanki. O akşam babamlara gittik. Herkes Chicago olaylarını tartışıyordu.

Ben kendi yakınlarımı kaybetmişçesine acıma gömülmüştüm. Birden kulağıma duyarsız bir kadın kahkahası çarptı. Cırlak bir ses, “Nedir bu matem havası? Herifler katil değil miydi? Asıldıkları iyi oldu,” diyordu istihzayla. Bir sıçrayışta kadının yanında buldum kendimi; boğazına yapıştım. Ne var ki, birileri bana engel olmaya çalışıyordu. “Kız çıldırmış” dediklerini duydum. Silkinerek kendimi kurtardım; masadan kaptığım su dolu bir sürahiyi var gücümle kadının suratının orta yerine fırlattım. “Defol,” aiye bağırdım; “defol, yoksa Öldüreceğim seni!” Ödü kopan kadın kapının yolunu tuttu; bense hıçkıra hıçkıra ağlayarak olduğum yere çöktüm. Yatağa taşındığımı anımsıyorum; çok geçmeden derin bir uykuya daldım. O gecenin sabahında, haftalarca süren gerilimli bekleyişin ve onu izleyen felaketin yarattığı uyuşukluktan kurtulmuş olarak ama sanki uzun sürmüş bir hastalıktan yeni kalkmış gibi uyandım. Güçlü bir sezgiyle benliğimde yepyeni ve olağanüstü bir değişikliğin meydana geldiğini hissediyordum. Yüce bir ideal, yakıcı bir inanç, kendimi şehit yoldaşlarımın anısına adama, onların davasını benimseme, güzel hayatlarını ve destansı ölümlerini dünyaya duyurma kararlılığı. Johanna Greİe kehanette belki sandığından da isabetliydi. Kararımı vermiştim. New York’a, Johann Most’a gidecektim.

Önüme koyduğum göreve beni ancak o hazırlayabilirdi. Ancak kocam, annem, babam – onlar benim bu kararımı nasıl karşılayacaktı? Evleneli sadece on ay olmuştu. Mutlu bir beraberlik sayılmazdı bizimki. Daha başından kocamla benim zıt kutuplardan olduğumuzu anlamıştım; hiçbir ortak yanımız yoktu, cinsel bakımdan bile uyuşmuyorduk. Amerika’ya geldiğimden beri başıma gelen her şey gibi bu girişim de büyük bir hayal kırıklığı ile sonuçlanmıştı. Amerika, “Özgür insanlar ülkesi, yiğitler yurdu” – kuyruklu bir yalandı bana göre bu artık! Oysa Helena İle Amerika’ya göçmemize izin vermesi için babamla nasılda kıyasıya mücadele etmiştim! Sonunda kazandım ve 1885 yılı aralık ayı sonlarında Hetena ile St. Petersburg’dan Hamburg’a gitmek üzere ayrıldık; ordan da Eibe adındaki buharlı gemiyle Vaat Edilmiş Top-raklar’a doğru yola çıktık. Bundan birkaç yıl önce büyük ablamız Amerika’ya gitmiş, evlenerek Rochester’e yerleşmişti. Mektuplarında çok yalnız olduğundan dem vurarak habire Helena’yı yanına çağırıyordu. Sonunda Helena gitmeye karar verdi. Ne var ki ben, bana annemden bile yakın olan Helena’dan Amerika yolculuğum 19 ayrılmaya katlanamazdım, Helena da babamla aramızdaki düşmanca çekişmeyi bildiği İçin beni arkada bırakmak istemiyordu. Yol masraflarımı ödemeyi önermesine rağmen babamdan izin koparamadık. Yalvarıp yakarmam, döktüğüm gözyaşları para etmedi. Sonunda kendimi Ne-va’ya atacağımı söyleyerek tehdit edince boyun eğdi. Cebimdeki yirmi beş rubleyle -İhtiyar ancak bu kadar fedakârlıkta bulunmuştu- hiç pişmanlık duymadan evi terk ettim.

Çocukluk anılarım hiç de parlak değildi; hatırladığım kadarıyla ev her zaman boğucu, babamın varlığı ise ürkütücüydü. Babam kadar sert olmayan annem de çocuklarına karşı yumuşak davranmazdı. Bana sevgiyle yaklaşan bir Helena vardı; çocukluğumda beni sevindiren ne varsa ona borçluydum. Kardeşlerinin suçlanmaması için her şeyi üzerine alırdı. Erkek kardeşimin ve benim yerime çoğu kez dayağı o yerdi. Artık büsbütün beraberdik – kimse bizi ayıramazdı. Yolculara sürü muamelesi edilen kasara altında seyahat ediyorduk. Denizle ilk karşılaşmam ürkütücü olduğu kadar büyüleyiciydi de. Evden kurtuluş, sonsuzluğa uzanan okyanusun farklı zamanlardaki ihtişamı ve gizeminin yanı sıra Yeni Dünya’nm bana neler sunacağı hayal gücümü kamçılıyor, kanımı kaynatıyordu. Yolculuğumuzun son gününü olduğu gibi anımsıyorum. Yolcular güverteye yığılmıştı. Helena’yla birbirimize sımsıkı sarılmıştık; limanın görüntüsü ve sisler içinden birdenbire ortaya çıkan Özgürlük Anıtı büyülenmişti bizi. tşte orada duruyordu; umudun, özgürlüğün ve fırsatların simgesi! Ülkelerindeki baskıdan kaçarak özgür ülkeye sığınanların yolunu aydınlatmak İçin meşalesini yüksekte tutuyordu. Helena’yla ben de Amerika’nın cömert gönlünde kendimize bir yer bulacaktık. Coşku içindeydik, gözlerimiz yaşla dolmuştu.

Öfkeli seslerle düşlerimizden uyandık. El kol hareketleriyle dertlerini anlatmaya çalışan hiddetli adamlar, isterik kadınlar, ağlayan çocukların arasında kalmıştık. Nöbetçiler bizi kabaca ordan oraya itekliyor, göçmenlerin giriş işlemlerinin yapıldığı Castle Garden’a gönderilmeye hazır olmamız için buyruklar yağdırıyordu. Castle Garden’daki manzara tüyler ürperticiydi, havaya nefret ve kabalık sinmişti. Görevlilerin hiçbirinin yüzünde en ufak bir sıcaklık belirtisi görmek mümkün değildi. Gelenleri rahat ettirecek hiçbir hazırlık yapılmamış, ne hamile kadınlar ne de çocuklar düşünülmüştü. Amerikan toprağındaki ilk günümüzde neye uğradığımızı şaşırmıştık. Bu korkunç yerden bir an önce kurtulmaktan başka dileğimiz yoktu. Rochester’e New York’un “Çiçek Şehri” dendiğini duymuştuk; oysa oraya 20 Rochester’e yerleşiyorum ocak ayının kasvetli ve soğuk bir sabahında vardık. Bizi karnı burnunda olan ablam Lena ile Rachel teyze karşıladı.

.