Türk tarihinin en tehlikeli ve en parlak dönemini oluşturan Kurtuluş Savaşı’nın eşsiz önderi Mustafa Kemal [Atatürk]’le çok eleştirilen son Osmanlı Padişahı VI. Mehmet Vahdettin hakkında çeşitli dillerde birçok eserler yayımlanmıştır ve hâlâ yayınlanmaktadır. Bu yapıtlara ek olarak, o dönemde Türkiye ile ilgilenen veya ilişkileri olan kimi devletlerin arşivlerinde birçok belgeler vardır. Bu kaynaklar yavaşça gün […]
Birinci Kitap: Meşrutiyet, Osmanlı tarihinin öğünülecek vakaları arasında bulunan 1324 Temmuz’u hadiseleri {152} fevkalâde bir ehemmiyet taşımaktadır. Çünkü Temmuz inkılâbı bir padişahın tahtından indirilmesi ile kalmamış, memlekete yeni bir istikamet vermiş, mukadderatımızı yeni fikirlere dayanan bir meşrutiyete bağlamıştır. {153} Bilindiği gibi bugünkü Osmanlı meşrutiyeti 1293 Hicrî senesine {154} yakın bir tarihte kaleme alınmış olan «Kanun-u […]
Dünyayı yaratan Tanrı’nın adıyla. İnsanoğlunu sürekli baskı altında tutan gereksinimler arasında en çetin ve yaygın olanı yeme gereksinimidir. Bu gereksinim yaşamla bağlantılıdır. Çünkü tükettiğimiz güçlerin karşılanması ve bedenimizin zayıf kalmaması için yiyeceklerle onun yerine güç bulmak zorundayız. Yaşam, sönmemesi için sürekli yanıcı maddeyle beslenmesi gereken ateşkedeye benzer. Açlık öylesine acımasız bir komutandır ki onun zulmü […]
Sâdık Hidâyet, özellikle başyapıtı Kör Baykuş’la ve öyküleriyle, modern İran edebiyatının kurucularından biri. Çoğu yazar gibi onun yaşamı da çelişkilerle dolu. Düşünceleri, sözleri ve yaptıkları üzerine giderek artan yorumlar, yaşamına retrospektif bir bakışı özellikle karmaşıklaştırıyor., Bu yazının (başlığını Hidayet’in “Kafka’nın Mesajı”nın hemen başında onun için sorduğu sorulardan alan) ilk bölümünde yazarın – hem yaşama hem […]
Dünyada yapılmış ve yapılacak her liste, her zaman tartışmaya açıktır. Bu nedenle, kitapta yer alan veya yer almayan isimlerin sorgulanması doğaldır. Ama herhangi bir konuda liste hazırlayan biri bu eleştiriyi baştan zaten kabul eder… Listemizde özellikle dikkat etiğimiz bazı kıstaslar vardı: Örneğin Avrupa kökenli yazarların gereğinden fazla olmamasını istedik. Avrupa’nın yanı sıra Güney Amerikalı ve […]
Elimizdeki kitapla zihniyet araştırmamızın ikinci bölümü tamamlanıyor. Birincisinin epey gerilerde kalan bir geçmişi vardır : “İktisadî İnhitat Tarihimizin Ahlâk ve Zihniyet Meseleleri” 1951’de yayın dünyasına gözlerini açtı 1 ). İnhitat devri ile (eskisinde inhitat dediğimize yeni baskısında çözülme deniyor) Osmanlı ülkesi dahil bütün bir bölgenin kaderini tayin edecek olan önemli bir kayma ve değişme üstünde […]
Hristiyan Batı dünyasında on asırdan beri İslâmiyet ve İslâmî ilimlerle ilgili yoğun çalışmalar yapılmaktadır. Bilhassa XVII. yüzyıldan itibaren hızını arttırarak yürütülmekte olan bu çalışmalar, Kur’an-ı Kerim, Hadis-i Şerifler ve Hz. Muhammed’in hayatı üzerinde yoğunlaştırılarak sürdürülmektedir. Batıda yapı oldukları aşırı alâka ve hassasi yet, yüzyıllardan beri yapılagelmekte olan bu çalışmaların sadece ilim aşkına yapılmadığını, Avrupalıların bu […]
Kalkınma; yoksulluğu ve başkalarına bağımlılığı giderme; daha iyi yaşam koşullarına ulaşmanın önündeki engelleri ortadan kaldırma çabalarını anlatan bir kavramdır. Kalkınma kavramının anlam benzerliği taşıdığı diğer iki kavram, büyüme ve gelişmedir: Üretim artışı ve bunun sonucunda toplam ulusal gelirdeki “gerçek” artış, yani enflasyona v.b. bağlı olmayan üretim- gelir artışı, büyüme kavramı ile dile getirilir. Gelişme ise […]
Mucize meselesi hakkında çalışan filozof ve teologların çoğu zaman mucize kavramına farklı anlamlar yüklemelerine rağmen temelde şu iki soruya cevap arama gayreti içerisinde oldukları görülür: 1- Mucize olarak kabul edilen olaylarda ne gibi özellikler/nitelikler bulunur? Bir olayın mucize olabilmesi için hangi şartları taşıması gereklidir? Söz konusu tanımlamalardan ne gibi felsefi problemler ortaya çıkmaktadır? Günümüz klasik […]
Bu kitap Richard Sennett’in 2004 yılında Yale Üniversitesi’nde Etik, Siyaset ve Ekonomi konularında verdiği konferansları içermektedir. Castle Konferansları John K. Castle’ın bağışlarıyla, John Castle’ın atası ve Yale’in kurucularından Sayın James Pierpont onuruna düzenlenmektedir. Tanınmış, başarılı kişilerce verilen Castle Konferansları’nın amacı, toplumun ve yönetimin ahlâkî temelleri üzerine düşünmeyi teşvik etmek ve karmaşık modern toplumumuzda bireylerin karşı […]
Ten ve Taş, şehrin, insanların bedensel deneyimleri yoluyla anlaƨlan bir tarihidir: AnƟk dönem AƟnası’ndan modern New York’a erkekler ve kadınlar şehirlerde nasıl deviniyorlardı, ne görüp işiƟyorlardı, burunları hangi kokularla doluydu, nerede yemek yiyorlardı, nasıl giyiniyorlardı, ne zaman banyo yapıyorlardı, nasıl sevişiyorlardı? Bu kitap insanların bedenlerini geçmişi anlamanın bir yolu olarak ele almasına rağmen, kent mekanındaki […]
Bu kitabı oluşturan yedi bölüm Amerika Birleşik Devletleri’nin Cornell Üniversitesi’nde verilmiş olan Messenger Konferansları’nı kapsamaktadır. Bu konferanslar “Fizik Yasalarının Ortak Özellikleri” konusundaki bilgilerini genişletmek isteyen öğrencilerden oluşmuş bir dinleyici kitlesine verilmişti. Konferanslar önceden hazırlanmış bir metne göre değil, irticalen, sadece birkaç nottan yararlanılarak gerçekleştirilmişti. Messenger Konferansları bir matematik profesörü olan Hiram J. Messenger’in, dünyanın çeşitli […]
ZAHİR MANA VE GİZLİ MANA O voi che avete gl’ intelletti sani, Mirate la dottrina che s’asconde Sotto il velame delli versi strani! bu kelimelerle Dante,1 eserinde tamamıyla doktrinal gizli bir anlamın olduğuna çok açık bir şekilde işaret etmektedir. Öyle ki, zahirdeki ve görünen anlam sadece bir örtüden ibarettir; ve bu gizli anlamı ise ancak […]
Çağdaş eleştirmenler, bir yazarın yapıtını yaratırken, kendini de yarattığını söylemeyi pek sever. Formül, yaratıcılık bakımından bu ikili gelişimin bir teknik veya beceri kazanmayla karıştırılmaması koşuluyla, Dostoyevski’ye de büyük ölçüde uyarlanabilir. Birbirini izleyen yapıtlarını, bir müzisyenin yavaş yavaş ustalaşmasını sağlayan o alıştırmalarla karıştırmamak gerekir. Işǚ in özü başka bir yerde yatmaktadır ve bu öz öncelikle olumsuz […]
‘Yeni Sinema’dan sonra, gelecek / yazılacak sinema konulu eleştiri kitapları olduğunu biliyordum: 5- 6 yıldır. Ancak, adının ne olacağını bilemiyordum: 5-6 yıldır. Yani bunlar, önceden koyutlanmış süreçlerdi ve varlıkları vardı. Sonra, ‘Lie to Me’ yazıldı. Ad konuldu, varlığın adı. Kuşkusuz bu, ‘post-n-modern’ kültür konusunda olduğu gibi olacak: Bu ‘post-1-sinema’, daha epeyi ‘post-n-sinema’ olacak. Ölene kadar […]
Çizgiroman benim için bir tutku olageldi. Daha okuma öğrenmeden, 5-6 yaş arasındayken, gazetelerdeki seri çizgiromanların yazılarını okuyamazken, noktalama imlerini sayardım. Bu tutku, hem baştan beri farklı kanallarda yürüdü, hem de zaman içinde yeni kanallar kazandı. Çizgiroman bir altkültür olarak, bir popüler-banal kültür olarak en yaygın tüketilen kültür / sanat ürünlerinden birini oluşturuyor. Bunun nedeni, klasi […]