Coğrafi Keşifler Çağı (1400-1600), insanlık tarihinin çok özel bir dönemidir. İki yüzyıllık bu çağda yeni kıtalar keşfedildi, dünya denizden ilk kez dolaşıldı, ticaret dünya ölçeğinde yapılmaya başlandı, ilk kez deniz aşırı imparatorluklar kuruldu ve bütün bunlara bağlı olarak yeni keşfedilen kıta ve bölgelerin birikmiş ya da doğal servetleri başka bir kıtanın,Avrupa’nın ekonomik, ticari, bilimsel, teknolojik […]
Osmanlı İmparatorluğu, Roma ile birlikte dünya tarihinde görülen en büyük devlet olma rekorunu elinde tutmaktadır. Osmanlılar, İslâmî değerlere sıkı sıkıya bağlı kalmışlar, bu değerlerle örtüşen milli törelerini de korumasını bilmişlerdir. Genlerinde var olan ve inançları ile pekişen adalet ve insanlık duygusu ile hakimiyet alanlarına giren her yerde adaletin sağlanmasını birinci görev bilmişler; bu ideal ile […]
Mitler üzerine yazan en tanınmış yazarlardan biri olan Joseph Campbell bu klasik yapıtında, dünyanın bütün mitolojilerinde “kahraman”ın yolculuğunun ve dönüşümünün izini sürerek tek bir arketipik kahramanın varlığını ortaya koyuyor. Ortadoğu’dan Hindistan’a, Güney Afrika’dan Sibirya’ya yayılmış insan coğrafyası üzerinde Gılgamış, Buddha, Odysseus, Thor, Cuchulainn hep aynı işlevi yerine getirir: insanı benzerleri arasında kendisi olacağı bir yolculuğa […]
Tanrının Maskeleri’nin ilk cildinin 1959’da yayımlanmasının üzerinden daha iki yıl bile geçmeden, Doğu Afrika’nın Tanganika bölgesinde, Olduvai Gorge’de, dünyadaki ilk insan türlerinin tarihini bir milyon yıldan daha eskiye götüren bir dizi yeni keşif oldu. Güney Afrika’da altı ayrı yerden çıkarılan önceki buluntular, ilk insan türünü İÖ yaklaşık 600 bine tarihlerken (bkz. aşağıda s. 379-382), yeni […]
Geçen yüzyılda ülkemizi yaratmış, çağdaş kültürüne yön vermiş olan Atatürk devrimlerinde, kurumlarıyla, eleştirel ve felsefi düşüncesiyle örnek aldığımız Batı’nın insan ve tarih odaklı sorgulayıcı kültürüne İspanya’dan katılan düşünür José Ortega y Gasset’in [1] bir yapıtını daha Hasan Âli Yücel Klasikler Dizisi’nde [2] sunuyoruz: Sistem Olarak Tarih. Ortega y Gasset, XIX. yüzyıl sonlarıyla XX. yüzyılın ilk […]
Bu kitap tarihin yoğun bir parçasıdır; kendi gözümle gördüğüm bir tarih… Bu kitap, işçilerle askerlerin önderliğini yapan Bolşeviklerin Rusya’da Kasım Devrimi’yle1 iktidarı nasıl ele aldığını ve sovyetlere nasıl verdiğini ayrıntılı olarak anlatan bir hikâyedir, başka bir şey olmak iddiasında değildir. Kitapta daha çok devrimin başkenti ve yüreği olan “Kızıl Petrograd” anlatılmıştır. Ama okuyucunun, Petrograd’da olup […]
Ben bir asker olmak üzere yaratılmamışım.Geçirdiğim bir çocukluk hastalığı 1948’de bende bir sakatlık yarattı ve kırk beş yıldır topallıyorum.1952’de zorunlu askerlik hizmeti için sağlık kontrolüne çıktığım zaman, bacaklarımı muayene eden doktor, başını sallayarak dosyama bir şeyler yazdı ve gidebileceğimi söyledi. Birkaç hafta sonra gelen mektup, sağlığımın silah altına alınmama engel olduğunu bildiriyordu.Yine de kader, yaşamımı […]
Türkiye ile ilgili izlenimlerini yazan Joseph H. Grew, ömrünün 1904-1945 arasindaki yillarini çok önemli politik görevlerde geçirmis olan bir ABD’li diplomattir. 1904 yilinda, Franklin Roosevelt’in amcasi olan Theodor Roosevelt’in cumhurbaskanligi sirasinda Amerikan Disisleri’ne girmis ve sirasi ile Kahire Konsoloslugu, Meksika Sefaret Kâtipligi, Petersburg, Berlin Birinci Sefaret Kâtipligi görevlerinde bulunmus, Balkan ve Birinci Dünya savaslarinda hep […]
Hugo Ball, 5 Şubat 1916’da Zürih’de “Cabaret Voltaire” adını verdiği sanatçılar lokalini açtı. Bu, Dada’nın kamuya açık en önemli kurumunun doğuşu anlamına geliyordu. Berlin’den Zürih’e gelmiş olan dadacı Richard Huelsenbeck şu yorumu yapmıştı: “Dada, yüreklilik, küçümseme, üstünlük, devrimci karşı koyuş; egemen mantığın, toplumdaki hiyerarşinin yok edilmesi, tarihin yadsınması, köktenci bir özgürlük, anarşi, burjuvanın yok edilmesi […]
Niğbolu Muharebesinde tutsak edildikten sonra altı yıl Yıldırım Bayezid emrinde kalan ve 1402 Ankara Savaşı’nda onunla birlikte Timur’a tutsak olup Orta Asya’ya götürülen Timur ve halefleri ile Kırım Hanı nezdinde yirmialtı yıl daha kaldıktan sonra Almanya’ya kaçabilen -yazdığı eser o dönemde adeta kapışılan- Bavyeralı soylunun maceraları. Tanınmış Osmanlı Tarihi yazarı J. Hammer’in “Almanların Marco Polo’su” […]
Dünya bundan beş yüzyıl daha gençken, hayatın olayları ortaya daha belirgin çizgilerle çıkmaktaydılar. Bahtsızlıkla talihin yaver gitmesi arasındaki mesafe daha büyüğe benzemekteydi. Henüz her deney, zevkle acının bir çocuğun zihnindeki gibi, dolaysızlık ve mutlaklık basamağında yer almaktaydı. Her eylem, her olay, sabit ve anlatımsal biçimlerle çevreleniyor ve bir ayin derecesine yükseltiliyordu. Doğum, evlilik ve ölüm […]
İkinci Dünya Savaşı’na denk gelen çocukluğum her an bir yerlerden gelebilecek olan ölümün gölgesinde geçti. Londra’nın göbeğinde yaşıyorduk ve yıllarca çoğu kez daha siren sesleri başlamadan önce, gayri ihtiyari sığınaktaki yataklarımıza giderdik. Geceleri Alman uçaklarının uğultusunu dinlerdik; bombaların ıslık çalarak inişinin ardından, patlamalarla pencerelerin parçalanışını duyar, karanlığın içinde gökyüzünün alevlerle kızıla döndüğünü sezinlerdik. Her seferinde […]
Dunlop’un çevirisini sunduğumuz bu eseriyle birlikte Hazarlar dosyasını kapatmış bulunuyoruz. Daha önce yayınlamış olduğumuz L. N. Gumilev’in Eski Ruslar ve Büyük Bozkır Halkları, Peter Golden’in Hazar Çalışmaları ve özellikle M. İ. Artamonov’un Hazar Tarihi’nden sonra Dunlop’un bu eseri Hazar dosyasını dört değişik açıdan incelemektedir. Bundan sonra Hazarlar konusunda okunacak ilave kitaplarla ancak bir iki virgül […]
Ölümsüz Mısır! Bilinen en eski uygarlıklardan biridir. Geçmişteki büyük uygarlıkların büyük bir kısmı bize teknik sanatları hakkında çok az belge bırakmışken, arkeologlar Mezopotamya ve Orta Amerika’daki kumların, çürümüş bitki ve sarmaşıkların altında saklanmış eski şehir kalıntılarını araştırıp birkaç iz bulmaya uğraşırken, Mısır’da eşi görülmemiş bir uygarlığın varlığını tanımak, ölülerin bir hediyesi gibi onu almak çok […]
Eski Yunanlıların Heracles, Romalılar ve onlarla birlikte dünyadaki birçok halkın Herkül dedikleri efsanevi kahraman, işin aslında Eski Yunanlıların Olimpos tanrılarıyla ilişkisi olan bir yarı tanrıydı. Hatta bazı yörelerde ve dönemlerde Herkül’e bir tanrı gibi tapılmış, onun adına dünyanın değişik köşelerinde şehirler kurulmuştur. Nitekim bizim ülkemizde de tam üç tane “Herkül Şehri” vardır. Bunlar Marmara Ereğlisi […]
Gönümüzde bilgi bir yandan en önemli değer haline gelirken diğer yandan da artan bir hızla gelişiyor, çeşitleniyor. Ama katlanarak büyüyen bilgi üretiminden yararlanmak, özellikle gündelik yaşam kaygılarının baskısı altında, zorlaşıyor. Her şeye rağmen bilgiye ulaşma çabasını sürdürenler için de imkânlar pek fazla değil. Ayrıca, özellikle Türkiye gibi ülkelerde bir konuda kendini geliştirmek ya da sırf […]