‘Eğer bir şeye bağlanmak1 istiyorsanızdiye yazıyor genç bir budala, ‘neden gidip Komünist Partisi’ne yazılmıyorsunuz?’ Pek çok kez bağlanmış ve bağlantılarından daha da çok caymış, ama bunu unutmuş büyük bir yazar da bana şöyle diyor: ‘En kötü sanatçılar en fazla bağlanmış olanlardır: Örneğin, Sovyet ressamlarına bakın.’ Yaşlı bir eleştirmen hafiften sızlanıyor: ‘Siz yazını öldürmek istiyorsunuz: Güzel-Yazm’a […]
ülkemizde son yıllarda bilimsel maddeci estetik ve sanat ( edebiyat) kuramıyla ilgili yapıtların peşpeşe yayımlanması!, sanata bilimsel yaklaşım konusunda bizlere geniş ufuklar açtığı kadar, bu alanda özgün çalışmalara da kuramsal destek sağlayarak, ortak bilimsel bir estetik ve sanat kuramının oluşturulmasına temellik de etmektedir. Bu açıdan baktığımızda, Edebiyat Estetiği’nin estetik bilimi içinde yer alan Kagan’ın Estetik […]
“Başımdan bütün bu tuhaf olayların geçliği gençlik yıllarından bu yana, denizleri çeşitli yönlere açılan, yumuşak tepeleriyle bütün o Boğaz’la Haliç çevresine uzanan, gizemli İstanbul kentinde hiçbir yer beni Tünel Alanı kadar ilgilendirmemiştir. (… ) Şimdi rutubetli sokaklarıyla o gizemli mahalleden uzaktayım. Hepsi, bütün yaşadıklarım da, baskı alƨnda geçmiş gençliğimin o büyüleyici yanılsamaları da geride kaldı. […]
Konumuz, Toplumsal Evrim dolayısıyla da Devrimler. Bu evrimin ve devrimlerin mekanizmalarının anlaşılması, bunların özüne daha derinden nüfuz etmeyi sağlayacak kavramsal araçlar. Marksizm’in bunları açıklarken kullandığı iki kavram sisteminin aralarındaki farklar ve çelişkiler. Ve bu çelişkiyi aşmak için yapılmış girişimler. Bunların başarısızlığı ve bu başarısızlığın nedenleri. Hemen görüleceği gibi, kısaca Marksizm de denen, Marksistler tarafından da […]
Kafka’nm yapıtına nasıl girmeli? O bir köksap, bir yuva. Şato’nun, kullanım ve dağılım yasaları pek iyi bilinmeyen “çoğul girişleri” var. Amerika’daki otelin, sayısız kapıcının gözlediği, sayısız ana ve yardımcı kapısı, hatta kapısız giriş ve çıkışları var. Bununla birlikte Yuva’nın, aynı adı taşıyan öyküde, tek bir girişi var gibidir; olsa olsa hayvan, ancak gözetlemeye yarayabilecek ikinci […]
HERHANGİ BİRİNE, anlattıklarını hikaye diye dinleyen, seni tanımayan ve edebiyat beklentisi olmayan birine hikayeler anlatmak! Gezgin bir hikaye anlatıcısı olarak geçirilen bir hayat güzel olmalı. B ir kimse bir söz söyler ve sen hikayeyi anlatırsın. Bunun sonu hiç gelmez, ne gündüz ne gece; gözün görmez, kollarını bacaklarını hareket ettirme yeteneğini kaybedersin. Ama ağzın hep emrine […]
Hızlandırılmış Cinayet Kursları işin bir şehrin yakınlarında mola verdik; terlemek etin ağlamasıdır: Buna inanıyor aramı Kapitalist, osuruğunu bile nasıl satacağını planlayan kişidir. Tek derdi, ambalaj masrafı olmasın diye kıçının da pazara girmiş bulunmasıdır. Herkes bir dine bağlı olabilir. Ancak o dinin peygamberi bir tanedir. Uğraşmaya değmez. — Çok hassassın bu gece! — Seninle konuşuyorum. Altını […]
Tanrı’ya inanmıyorum ama O’nu özlüyorum. Soru sorulduğunda söylediğim şey bu. Oxford, Cenevre ve Sorbonne’da felsefe dersleri veren ağabeyime böyle bir beyan hakkında ne düşündüğünü sordum ve bu beyanın kendime ait olduğunu da açığa vurmadım. Şu sözcüklerle yanıt verdi: “Aşırı duygusal.” Adını anacağım ilk kişi, anne tarafımdan büyükannem olan, kızlık adıyla Machin Nellie Louisa Scoltock. Büyükbabam […]
Paul Claudel, Paul Claudel’e hiç yakışmayan bir yazısında, öldükten sonra göreceğimiz şeylerin Dante’nin Inferno, Purgatorio ve Paradiso’da anlattıklarına pek benzemeyeceğini söylemiştir. Bu tuhaf görüş, Dante’nin metninin yoğunluğunun bir kanıtıdır aynı zamanda; başka bir deyişle, şiiri okurken ya da sonradan anımsarken Dante’nin öteki dünyayı tıpkı şiirinde sunduğu gibi düşlediği inancına kapılır insan. İster istemez, Dante’nin öldükten […]
Bu kitabı oluşturan edebi düzyazı alıştırmaları 1933 ve 1934 yıllarında yazıldı. Kaynakları da, sanırım, baştan okuduğum Stevenson ve Chesterton, Sternberg’in ilk filmleri ve herhalde Evaristo Carriego’nun biyografisi. Öykülerde kimi hilelerden yararlandım: rastgele sıralamalar, devamlılıkta ani kaymalar, bir adamın tüm yaşamını iki ya da üç sahneye bölmek (görsel amaçlı, benzer bir kaygı ‘Köşe Tutan’ adlı öyküyü […]
Gelmiş geçmiş en büyük yergi yazarlarından biri olan Jonathan Swift (1667-1745) Türkiye’de en çok Gulliver’in Seyahatleri kitabıyla tanınıyor. Oysa Swift’in keskin zekâsının ve güçlü kaleminin belki de en güzel örneklerinden birini denemeleri oluşturur. Elinizdeki kitap hazırlanırken, Swift’in 1697 ile 1729 tarihleri arasında yazdığı denemelerden bir seçki yapıldı. Swift’in denemelerinin iki türlü okumaya elverdiği söylenebilir. Swift, […]
1,EVRENSEL DURUM Neredeyiz? Bu durum nedir? Bir efendisi var mıdır? Zaman içinde madde bize, hayatta kalarak kazandığımız hakla, iki karşıt ilke tarafından yönetilirmiş gibi gözükür: Yasa, ya da örgütleyici ilke ve Kaos, ya da dağıtıcı ilke. Bu ikisi, bizim için birisi ayırıcı ve inşa edici, ötekisi ise yıkıcı ve zarara yol açıcı bu iki ilke, […]
“Kendimi böyle saçma ve boş laflarla anlatmak, bana bu kadar anlam ifade etmiş tüm şeyler hakkında artık hiçbir şey söyleyememek bana acı veriyor. Beni belki de normallikten uzak kalmış, tuhaf ve toplumdışı biri olaıak kabul edeceksiniz. Yetersizliklerime karşın, vahşi doğaya gerçekten saygı göstermemi takdir edeceğinizi umuyorum; ayrıca kendilerini, vahşi doğa olmaksızın da yaşayabilecek kadar mükemmel […]
Bu kitabı yazmaya Rabbime söz vermiştim ve sözümü tuttum. Oysa ki, yıllarca Allah ilmi parayla satılmaz demiştim ve ne biliyorsam herkese karşılıksız beklentisiz yıllarca bildiklerimi anlattım. Bazen şifa yaptım,esma çalıştım,çakra temizledim, velhasıl hadsizce elimden geleni yapmaya çalıştım. Ancak en son anda egoya kapılıp kitabım basılsın demeye başladım. Akitimse beklentisiz herkese açık kitap olmasıydı. Bir süre […]
Ama biz sizden kadınlar ve kurmaca üzerine konuşmanızı istemiştik, bunun kendine ait bir odayla ne ilgisi var, diyebilirsiniz. Açıklamaya çalışayım. Benden kadınlar ve kurmaca üzerine konuşmamı istediğinizde gidip bir nehir kıyısına oturdum ve bu sözcüklerin ne anlama geldiğini düşündüm. Fanny Burney’e dair birkaç şey söyleyebilirdim; Jane Austen hakkında da konuşabilirdim biraz; Brontë Kardeşler’i saygıyla anar […]
“Günübirlik”ler, bir bakıma, Cemal Süreya’nın ilk kez 1982’de AdamYayınları’ndan çıkan kitabı Günübirlik’in “genişletilmiş yeni basımı” sayılabilir. Kitap iki bölüm halinde hazırlandı: Günübirlik’teki yazılar aynı başlıklı ilk bölüme alındı; “Günübirlik II” başlıklı ikinci bölümde ise, 22 Eylül 1975 – 12 Ağustos 1976 tarihleri arasında Politika gazetesindeki “Günübirlik” köşesinde çıkmış olup da Günübirlik’e alınmamış yazılar yer alıyor. […]