Bu kitap “liberalizm” olarak adlandırılan siyasal tasarıyı ele almaktadır. Biz bu sözcükten, 18. yüzyılın ikinci yarısı boyunca, Birleşik Krallık’ta Adam Smith ve David Hume, Fransa’da Turgot ve Condorcet, ABD’de Thomas Jefferson, Almanya’da Humboldt ve Kant, vd. tarafından ileri sürülen toplumsal örgütlenme tasarısını anlıyoruz. Söz konusu olan, geniş bir ifade özgürlüğüne; kişisel, ekonomik ve dinsel geniş […]
Bu kitabın temel fikirlerini 1989 yazında The National Interest dergisinde “Tarihin Sonu mu?” başlıklı bir makalede yayınlamıştım. (1) Makalede son yıllarda hükümet sistemi olarak liberal demokrasinin meşruluğu üzerine dünya çapında dikkate değer bir mutabakatın oluşmuş olduğunu ve aynı zamanda monarşi, faşizm ve son zamanlarda da komünizm gibi rakip egemenlik biçimlerinin liberal demokrasiye yenik düştüğünün ortaya […]
Bilinç. Algıları, düşünceleri ve duyguları olma durumu, farkında olma. Bu terim, bilincin ne olduğu kavranmadan anlaşılamayacak birtakım başka terimlerle tanımlanabilir ancak. Birçok kişi, bilinci özbilinçle eş tutma -yani bilinçli olmak için yalnızca dış dünyanın farkında olmanın yeterli olduğunu sanma- tuzağına düşüyor. Oysa bilinç büyüleyici ama anlaşılması zor bir olay; ne olduğunu nasıl işlediğini, ya da […]
Francis Bacon’ın Yeni Atlantis metni büyük olasılıkla 1624 yılında kaleme alınmıştı. [2] Bu tarihten üç yıl sonra Dr. William Rawley’in editörlüğünde Bacon’ın denemelerinin toplandığı Sylva Sylvarum adlı kitabın son bölümünde yayınlandı. Bir hukukçu, devlet adamı, filozof ve yazar olan Bacon, Rönesans’tan yeniçağa, öteki adıyla moderniteye geçiş döneminin en önemli simalarından biridir. Bacon tıpkı iki suratlı […]
Cumhuriyet’le başlayan Türk Aydınlanma Devrimi’nde, dünya klasiklerinin Hasan Âli Yücel öncülüğünde dilimize çevrilmesinin, kuşkusuz önemli payı vardır. Cumhuriyet gazetesi olarak, Cumhuriyetimizin 75. yılında, bu etkinliği yineleyerek, Türk okuruna bir “Aydınlanma Kitaplığı” kazandırmak istedik. Bu çerçevede, 1940’lı yıllardan başlayarak Milli Eğitim Bakanlığı’nca yayınlanan dünya klasiklerini okurlarımıza sunmaya başladık. Büyük ilgi gören bu etkinliği Milli Eğitim Bakanlığı’nca […]
“Gerçek nedir?” diye sormuş Pilatus 1 alay ederek, sorusuna bir yanıt da beklememiş. Kuşkusuz, uçarılıktan hoşlanarak kesin bir inancı benimsemeyi boyunduruk altına girmek sayan, gerek düşüncelerinde gerekse davranışlarında özgür kalmak isteyen kişiler vardır. Gerçi böyle kişilerden kurulu felsefe okulları 2 artık ortadan kalkmıştır, ama aynı soydan gelme birtakım söz ebeleri, eskilerin gücünden yoksun olmakla birlikte, […]
Her şeyden önce, bir aşk şairidir Sappho, bir aşk ve doğa şairi. Onun şiirinde kişisel duygular Lesbos coğrafyasından ayrılmaz. Sözgelimi, Gel bana Giritlerden bu kutsal tapınağa güzelim elma koruna senin sunakları günlük kokan derken din, aşk, doğa örgüsü Sappho’nun kişisel tınısını birebir ele verir. Mitolojik göndermeleri aşkla ilgilidir. Himerios’un sözleriyle, “bütün şiirini Aphrodite”ye ve Eros’a […]
Tuğla duvarlı yığma binaların pencereleri dostça birbirine, küskünce de bir avluya bakıyordu. Ne zaman sert bir rüzgâr esse, ait olduğu gövdeyle bağı zayıflamış, yerinde emanet duran taş parçaları birer ikişer avluya düşüyordu. Binalar, yerin dibinden, zemin ya da orta katlarından veya çatıdan, koridorlarla, bazısı üstü açık, kimi de kapalı köprülerle, bazı yerlerde de kapılarla birbirine […]
A’mâk-ı Hayâl kitabında Ahmed Hilmi Bey, roman kahramanı Raci’nin kişiliğinde felsefenin insanı gerçek mutluluğa ulaştıramayacağını göstermek istemiştir. Ona göre gerçek mutluluk, Allaha varmak ve Evren ile Yaratıcı arasında bağı kurarak bu ilişkiyi bütünlemektir. İslam’da bu görüşü dinî yönden benimseyip açıklayan kişilerin başında Hallac-ı Mansur, Nesimi, Zünnun-i Misri, Şebusteri, Şeyh Attar, Muhiddin-i Arabî gelmektedir. Gerçekte kitaba […]
Bu kitaptaki yedi öykü üzerine fazla bir açıklama yapmam gerekmiyor. Yedinci öykü Yolları Çatallanan Bahçe bir polisiye öykü: okur bir cinayete ve cinayetin tüm ön hazırlıklarına tanık olacaktır. Öyle sanıyorum ki son paragrafa kadar cinayetin amacını bilecek, ama nedenlerini anlayamayacaktır. Diğer öyküler birer fantezi, aralarından bir tanesi -Babil Piyangosusembolizmden arınmış sayılmaz. Babil Kitaplığı’nı konu alan […]
Hava sıcak. Uçakta yerime oturuyor, kemerimi bağlıyorum. Neden bu kadar sıcak ki? Uçağmiçi serin olmalı. Belki de bu kımıltısız ve ağır havayı dışarıdan getiren benim. Roma’da sıcak bir akşam yaşanıyordu ama İstanbul’un, beni serin bir esintiyle karşılayacağım biliyorum. Eski evimiz orada bekliyor. İçinde büyüdüğüm, on sekizime gelmeden terk ettiğim, ev denince ilk aklıma gelen o […]
12 EYLÜL BELGELERİ Cumhuriyet tarihinin kilometre taşlarından biri olan 12 Eylül, üzerinden 20 yıl geçmesine karşın hala tartışılan en önemli olaylardan biri… 12 Eylül 1980’den başlayarak, 1983 Milletvekili Genel Seçimleri sonucu TBMM’nin tekrar açılmasına kadar geçen süreçteki belge ve olaylara (bildiriler, konuşmalar, gazete küpürleri, yorumlar, tartışmalar, davalar, Sıkıyönetim Mahkemeleri kararları, Danışma Meclisi çalışmaları, 1982 Anayasası’na […]
Osmanlı İmparatorluğu 19. ve 20. yüzyıllarda yok olmaya yüz tuttuğunda, Osmanlılar geri dönecek bir anayurdu olmayan ender halklardandı. Diğer imparatorluk halkları kendi anayurtlarına dönmüşlerdi: İngilizler sömürgelerinden çıkmaya zorlandıklarında kendi ada merkezlerine; Fransızlar Fransa’ya; İspanyollar İspanya’ya ve diğerleri kendi anayurtlarına. 20.yüzyıla gelindiğinde, Osmanlıların bir anayurdu yoktu; çünkü onlar, çeşitli sebeplerle, Orta ve İç Asya bozkırlarından göç […]
“Var olan tek sır, bir sır olduğunu düşünen insanların olmasıdır,” demişti Álvaro de Campos ya da ardında saklanan Pessoa, “Sürülerin Bekçisi”nde. Ölümünden epey sonra, yirminci yüzyılın ortalarına doğru keşfedilen Pessoa’yı düşünürken, özellikle etrafını saran efsane halesini aşmak zorlaştığında bu sözü hatırlamak, onun gerçek özüne yaklaşmak için yararlı olabilir. Bugün dünya edebiyatının en önemli yazarlarından sayılan […]
1922’de Pessoa adıyla yayımlanan bu metin 1 , gerçek bir ateş gemisidir; bugün de, basıldığı zamandaki kadar tehlikeli, bir o kadar patlayıcı ve coşkundur. Eser, bir roman gibi okunabilir: hatalarıyla, tereddütleriyle ve nihayetinde muzaffer sonucuyla bir hayatın romanı. Sıfırdan başlayan Banker, bir servet kazanır: Neden ve nasıl? Acımasız bir keskinlikte ama bir o kadar da […]
Siyaset kuramcısı, yazar ve devlet adamı Niccolò Machiavelli (1469-1527), hukukçu bir babanın ve kültürlü bir annenin oğlu olarak Floransa’da dünyaya geldi. Yedi yaşında aritmetik ve Latince öğrenmeye başladı; Paolo da Ronciglione gibi önemli öğretmenlerle Latincesini geliştirdi, klasik yazarları okudu. 1494’te, Fransa Kralı VIII. Charles’ın İtalya’ya girmesinin ardından, Mediciler Floransa’dan uzaklaştırılmış, cumhuriyet yönetimine geçilmiş; cumhuriyetin yeni […]