Bu derlemenin asıl başlığı, şu andaki altbaşlığı, yani “rastgele yazılar” olacaktı. Editörün, kibirlilik derecesinde mütevazı bir başlığın okurların ilgisini çekmeyeceğine dair haklı endişeleri, öte yandan ilk deneme yazısının başlığının ilgi uyandırabileceğine dair görüşü nihai seçim üzerinde etkili oldu. Rastgele bir yazı nedir ve özellikleri nelerdir? Baş özelliği, yazarın belli bir konuyla ilgileurneyi hiç düşünmemiş olması, […]
Ve gene evvel zaman içinde, kalbur saman içinde, üniforması yddız dolu, kötü yürekli bir general varmış. Dünya atomlarla doludur. Her şey atomlardan yapılmıştır: Atomlar miniciktir ve bir araya geldiklerinde molekülleri oluştururlar, onlar da sırası geldiğinde bildiğimiz her şeyi oluştururlar. Anne atomlardan yapılmıştır. Süt atomlardan yapılmıştır. Kadın atomlardan yapılmıştır. Hava atomlardan yapılmıştır. Ateş atomlardan yapılmıştır. Biz […]
Bu kitapta bir araya getirilen yazıların iki ortak özelliği var: İlki, konferanslarda sunulmak veya güncel konuları yorumlamak üzere, değişik vesilelerle yazılmış olmaları; İkincisi ise, konuların çeşitliliğine rağmen, etik nitelikli olmaları. Bir başka deyişle, bu yazılar, neyi yapmanın iyi olacağı, neyi yapmamak gerektiği ve neyin hiçbir biçimde yapılamayacağı hakkındadır. Çeşitli vesilelerle yazılmış oldukları için, hangi koşullarda […]
Sözlerime, sekiz yıl önce gene burada altı Norton Lectures’ını verecek olan, ancak yalnızca beşini yazmaya vakit bulabilen ve Harvard Üniversitesi’ne gelemeden aramızdan ayrılan Calvino’yu anarak başlamak istiyorum, yalnızca dostluğumuz nedeniyle değil, bu konferanslarımı büyük ölçüde okurun anlatı metinlerindeki durumuna ayırdığım için. Calvino’nun en güzel kitaplarından biri olan Bir Kış Gecesi Eğer Bir Yolcu,1 anlatıda okurun […]
Bu kitap, 1958’de XII. Uluslararası Felsefe Kongresi’ne sunulan bir bildiriden doğmuştur; daha sonra, buradaki denemeler dizisinde yeniden ele alınıp derinleştirilmiştir. Ama, bir sorunu derinleştirmek, onu çözmek değildir yine de: Burada yapılmak istenen, yalnız ortaklaşa ve disiplinlerarası bir araştırmanın belki bir yanıt sağlayabileceği, bir çeşit sorular dağarcığı oluşturmaktan ibarettir. Kitabımızın birinci bölümünü oluşturan denemeler, aslında bir […]
“Uluslararası İlişkiler” alanında çalışan düşünce kuruluşları, araştırma merkezleri ve üniversiteler, bu arada NATO, belirli aralıklarla dünyamızın kriz potansiyeli taşıyan sorunlarının listelerini yaparlar. Listelerde yer alan sorunların sayısı, listeyi yapan kuruluşlara ve listelerin hazırlandığı yıllara göre değişse de, genelde 20-25 kadardır. 1990’lı yılların ortalarından bu yana kriz listelerini izlemeye çalışıyorum. Dünyadaki hiçbir ülke, listelenen sorunlara Türkiye […]
Ambulansın önünde gazeteciler birikmişti. Gazetedeki fotoğraflar tel örgülerin önünde diz çökmüş bir polisi gösteriyordu. Polis memuru iki araba arasında sırtüstü yatıyordu. Göğüs kafesi hizasında koyu bir leke vardı. Vücudu parke taşlan üzerinde onu diğer yaşayanlardan ayıran tebeşir çizgisiyle çevrelenmişti. Gözakları kararmış yakışıklı bir adamdı. Silahı, yere düşerken elinden fırlamış olmalıydı. Ölümü esnasında birkaç metre ileride […]
Batılıların «chronique» dedikleri köşe yazarlığı, bizde öteden beri büyük bir gelişme göstermektedir. Aradaki ayrım birincilerin daha çok yazın kroniği, tiyatro kroniği, müzik kroniği, politika kroniği gibi uzmanlık dallarına ayrıldığı ve bu «fööşe» lerde boy gösteren yazarların en fazla haftada bir iki kez kalem oynatmalarına karşılık bizimkilerin hemen her gün çeşitli konulara değinmeleri ya da değinmek […]
12 Mart, amaçlarına ulaşabilmiş değildir. Fakat İZ Mart’a yol açan nesnel koşulların değiştiği pek söylenemez. Bunun içindir ki, 12 Mart’ı ve onu hazırlayan ekonomik, toplumsal ve siyasal nedenleri dikkatle incelemekte yarar var. EKONOMİK VE TOPLUMSAL ÇIKMAZ 1969 ve 1970 yılları, toplumun bütün kesimleri için bir bunalım dönemi olmuştur: Sanayi, hammadde sağlama güçlüklerinin yanı sıra, önemli […]
«Parlamentolar toplumların aynalarıdır» sözü ne ölçüde doğrudur, bilemem. Belki bir bakıma doğrudur; parlamentolar, toplumlara «gökten zenbil ile» düşmez, milletvekilleri, senatörler, toplumların içinden çıkar; parlamento bu bakımdan bir «ayna» sayılabilir. «Parlamentolar toplumların aynaları» sözü bir bakıma da yanlıştır. Yanlıştır, çünkü, seçim sistemleri ve ülkenin yapısal özellikleri, halkı, parlamento aynasında olduğu gibi yansıtmaz. Bu aynada, çoğu kez […]
«Beni öldürecekler!» Telefondaki ses ısrarla bu iki sözcüğü yineliyordu: Beni öldürecekler, beni öldürecekler! «Kimler» diye soruyorum: , «Siz tanımazsınız, bunlar çok tehlikelidir!» Telefonun öbür ucundaki ses, adının İbrahim Telemen olduğunu bildiren bir kişiydi. Birkaç gündür, İstanbul’dan gazeteye ve evime telefon edip, sormaktaydı: «Benimle görüşmez misiniz?» Görüşmesine görüşürdüm, ama kimdi bu adam? Ve ne amaçla benimle […]
Birçok insanda en karmaşık sorunları birkaç genel ve soyut sözcük ile çözümleme alışkanlığı vardır. Papa’ya suikast girişimi ile İpekçi cinayeti de çoğu kez bu alışkanlıklarla ele alınıp, değerlendiriliyor. Oysa terör olgusunun ardındaki karmaşık nedenleri, genel sözler ve soyut kuramsal yaklaşımlarla algılamanın olanağı yoktur. İpekçi cinayetini, daha önce Cumhuriyet Gazetesinde dava belgelerine dayalı olarak incelemiş ve […]
Uğur Mumcu’nun elinizdeki bu son çalışması ne yazık ki, tamamlanmış değil. Eğer tamamlanabilmiş olsaydı, Uğur o eşsiz araştırmacılığı, kılı kırk yaran titizliği, insanı hayrete düşüren çalışma gücüyle, ülkemizi kan ve ateşe boğan terör ile ilgili, bize kimbilir daha ne şaşırtıcı ipuçları verecek, günümüz olaylarını daha iyi kavramamız açısından, kimbilir hangi aydınlatıcı gerçekleri günyüzüne çıkaracaktı. Uğur […]
Osman Koksalın ölümünden önce büyük bir özenle hazırladığı ve sekiz klasörde topladığı anıları, ailesinin bütün aramalarına karşın bulunamadı. Anılar, bilinmeyen ellerce çalınmıştı. Bu anıları kim çalmıştı? Anılar ne amaçla çalınmıştı? Köksal’ın eşi ve iki çocuğu bu sorulara henüz yanıt bulamamışlardır. Köksal’ın anılarını çalanlar, evdeki «manevra sandığı» içinde saklanan mektupları ve anıların ilk taslaklarını unutmuşlardı, işte […]
1950’lerden bu yana. tam sekiz kez sıkıyönetim ilan edilmiş, böylece her dört yıla bir genel seçim ve her üç buçuk yıla da bir sıkıyönetim düşmüş… Dahası var: Bu süre içinde bir ihtilâl, iki ihtilâl girişimi, yarı-ihtilâl anlamına gelen iki Silâhlı Kuvvetler muhtırası yaşanmış… Aynı dönem içinde, bir Başbakan, iki bakan, bir kurmay albay, bir binbaşı […]